Ay Olmasaydi / Evren ve Dünya / Bilim



Günes sistemimiz olusurken kosullar çok az farkli olsaydi, bizler için her sey degisik olabilirdi. Dünyanin madde dagilimi, büyüklügü, enerjisi, dönme ekseni açisi, atmosfer ve mevsimler çok farkli olabilirdi. Dünyamizda hayat belki yine gerçeklesebilirdi ama farkli sekilde. Bu hali ile sanki her sey, en ince detayina kadar insan için özel olarak hazirlanmis gibidir.

Peki bu olusum içinde ayin görevi nedir? Nasil olustugu ve dünyanin yörüngesine nasil girdigi hala büyük bir sir olan Ay'in bu mükemmel düzen içindeki yeri nedir? Yasamin olusmasina ne katkisi vardir? Ay olmasaydi ne olurdu?

Dünyadaki yasam kosullari bakimindan Ay'dan kaynaklanan hiç bir olumsuz etken yoktur. Yani Ay'in varliginin hiç bir zarari yoktur. Ya yarari?

Ay'in dünya üzerindeki en büyük etkisi, çekim gücü nedeniyle onun kendi etrafindaki dönüs hizini yavaslatip, bildigimiz günlük periyoduna getirmesidir. Ay'in olmamasi dünyanin dönüs hizinin artmasina, yaklasik 15 saatlik bir gün süresinin olusmasina sebep olacak, günler kisalacak, canlilardaki biyolojik saat alt üst olacak, yasam biçimleri ve yapilari farklilasabilecek, buna ayak uyduramayanlar yok olacak, firtina, kasirga gibi atmosferik olaylar çok siddetlenecekti.

Neyi degistirecegi bilinmez ama Ay'in yoklugunda artik Ay ve Günes tutulmalari da olmazdi. Dünya üzerindeki gel-git olaylarinin yüzde 70'i Ay'dan, diger yüzde 30'u ise Günes ve gezegenlerden kaynaklandigi için Ay olmayinca, gel-git olaylari da yüzde 70 azalirdi.

Denizlerdeki gel-git olayi en çok Kanada'da Fundy körfezinde meydana gelir. Bu sirada deniz 15,4 metre yükselir. Bu olay Mans sahillerinde 11,5 metre, Çanakkale Bogazi'nda 5-6 santimetre olup Istanbul Bogazi'nda pek hissedilmez. Ay'in etkisiyle yalniz denizler degil karalar da hareketlenir. Kara parçalarinda saptanan en büyük yükselme ise 50 santimetredir.

Astronomik gözlemlerde nasil atmosferimiz iyi görüs almamiza mani teskil ediyorsa Ay'in isigi da öyledir. Öyleyse Ay'in olmamasi bu konuda faydali olacakti. Dünya'nin yörünge hareketindeki Ay'dan kaynaklanan küçük salinim hareketleri yavas yavas ortadan kalkacak ama dünyanin dönme ekseni bundan pek etkilenmeyecekti.

Ay uzay boslugunda basibos gezen göktaslarina karsi bir kalkan görevi yaptigindan, yoklugunda dünya yüzeyine daha fazla göktasi düsebilecekti.

Ay olmayinca etkinliklerini geceleri Ay isiginda sürdürebilen bir çok canli türü de bunu yapamayacaklardi. Ay olmasaydi insanlarin dolunaydan etkilenmesi ve kurt adam hikayeleri de ortadan kalkacak ama en önemlisi romantik çiftlerin el ele tutusup seyrettikleri, gökyüzündeki o muhtesem manzara olmayacakti.