Bütün varlik âlemi bes duyu ile algilanabilir mi? Duyularla algilayamadigimiz varliklari inkâr edilebilir mi?

Surasi bir gerçektir ki; varlik âlemi sadece bes duyu ile hissedilebilenlerden ibaret degildir. Insan görme duyusu ile, maddî varliklari görür. Dili ile tatlar âlemini, kulagiyla sesler âlemini, burnuyla kokular âlemini hisseder. Hâlbuki; elektrik, yerçekimi, miknatisin itme ve çekme kuvveti gibi nice gerçekler vardir ki, bunlar, ne görülürler ne de isitilirler. Bununla birlikte gerçeklerin varligi süphe götürmez.

Iste bu prensibi göz ardi eden bir kisim insanlar, görmedigime inanmam diyerek bütün varlik âlemini sadece gözleriyle gördüklerine özgüleyerek büyük bir hataya düserler. Hâlbuki bir seyin gözle görünmemesi olmamasina delil olmaz. Zira bu âlemde gördüklerimize oranla göremediklerimiz çok fazladir. Hatta insan vücudunda akil, hayal, hafiza gibi görünmeyen varliklar, görünenden kat kat fazladir.

Görmedigim seye inanmam safsatasinin altinda aklin görevini göze yükleme yanilgisi yatmaktadir. Hâlbuki insandaki her bir duyu ayri bir âlemin kapisini açar; birinin görevi digerinden beklenmez. Mesela, göz kulagin; burun, dilin görevini göremez. Insan, gözüyle ne yemegin tadina, ne bülbülün sesine, ne de gülün kokusuna bakabilir. Göz bu organlarin islevlerini yerine getirmezken, elbette aklin fonksiyonunu da icra edemez. Malumdur ki; herhangi bir eser, göz ile göründügü hâlde, ustasi akil ile anlasilir. Görmedigime inanmam, diyen bir insan, bir eserin yapicisini inkâr durumuna düser. Aynen bu örnekte oldugu gibi, sonsuz bir kuvvet, ilim ve sanat potansiyelinin ürünü olan bu muhtesem kainati seyrettigi hâlde, onun ustasini, sanatkârini göremiyorum diyen insan son derece, ilim ve aklidan uzaklasmis olur.

Böyle bir insan, bu kâinatta her an tecelli eden ve Allah’in varligini günes gibi gösteren, yaratma, rizki verme, hayat verme gibi sinirsiz olaylari nasil açiklayacaktir?

Evet, Allah’in görme organimiz olan göz ile görünmemesi, kudret ve ilmiyle her seyi kapsamasindan ve ziddinin yoklugundandir. Mesela, atmosferin yer küreyi her yandan kusatmasi gibi, günesin de bütün feza âlemini, cismi ile kusattigini farz etsek, o zaman günesi göz ile görmek mümkün olmaz. Her yer günesin isigiyla kaplandigindan günes görünmez olur. Hem gece gibi bir ziddi da olmadigindan ziddinin yoklugundan dolayi, günes görülmez ve bilinmez. Bununla beraber, isigiyla her yerde bulunan ve her yeri kapsayan, günesin varligini inkâr etmek de nihayetsiz cehalet olur.

Ayni mantik perspektifi içerisinde, isim ve sifatlariyla her seyi kusatan ve her yerde hazir olan ve ziddi olmayan Allah’in da göz ile görülmemesine bir derece bakilabilir.
“Her seyi maddede arayanlarin akillari gözlerindedir, göz ise maneviyatta kördür.”