Kiymetli Ehl-i Sünnet Alimi: Ömer Nasuhi Bilmen
(1883-1971)


Ünlü tefsir ve fikih alimi Ömer Nasuhi Bilmen, gerek ilmi ve ahlaki otoritesi, gerekse samimi dindarligi ve tevazusu ile dinî konularda Türkiye'de Müslüman halkin baslica güven kaynagi olmustur. Inançta, ibadet ve ahlâkta Ehl-i Sünnet akidesini, sahsinda tam bir basari ve samimiyetle temsil ettigi için herkesin saygi ve sevgisini kazanmistir.
Türkiye'nin besinci Diyanet Isleri Baskani olan ünlü tefsir ve fikih alimi Ömer Nasuhi Bilmen, 1883 yilinda Erzurum'un Salasar köyünde dogdu. Küçük yasta babasinin vefat etmesi üzerine Erzurum Ahmediyye Medresesi hocasi ve Nakibülesraf kaymakami olan amcasi Abdürrezzak Ilmi Efendi'nin himayesinde egitim görmeye basladi. Amcasindan ve Erzurum müftüsü Narmanli Hüseyin Efendi'den ders aldi. Iki hocasi da yakin araliklarla ölünce Istanbul'a gitti (1908) ve Fatih dersiamlarindan (Osmanli döneminde camilerde ders vermeye yetkili kisi olan profesör) Tokatli Sakir Efendi'nin derslerine devam edip diplomasini aldi (1909). Bunun yaninda Ders Vekaleti'nce açilan imtihani kazanarak camilerde ders vermeye yetkili kisi olarak dersiamliga basladi. (1912)
Ayrica, o siralarda okumakta oldugu Hukuk Fakültesini de bitirdi (1913). Arapça ve Farsça'yi çok iyi bilen, Türkçe ile birlikte üç dilde yazabilen Ömer Nasuhi Bilmen, Temmuz 1913'te Fetva dairesinde katiplige basladi. Bir yil sonra basmemurluga terfi edip Agustos 1915'te Telif Eserleri Baskanligi'na üye kabul edildi. 30 Haziran 1960 tarihinde Diyanet Isleri Baskanligi'na tayin edilinceye kadar çok çesitli görevlerde bulundu. Henüz bir yilini doldurmadan 6 Nisan 1961'de Diyanet Isleri Baskanligi'ndan emekliye ayrildi. Uzun memuriyet hayati boyunca ögretmenlik hizmetinde de bulunan Ömer Nasuhi Bilmen, Dârüssafaka Lisesi'nde yirmi yila yakin bir süre Ahlak ve Yurttaslik dersleri okuttu. Istanbul Imam Hatip Okulu'nda ve Yüksek Islâm Enstitüsü'nde usûl-i fikih ve kelâm dersleri verdi. Hayatinin sonuna kadar ilmi çalismalarini sürdüren Bilmen, inananlara isik olan sekiz ciltlik ünlü tefsirini emekli olduktan sonra yazdi. 12 Ekim 1971'de Istanbul'da Hakk'in rahmetine kavusan Ömer Nasuhi Bilmen, Edirnekapi Sakizagaci Sehitligi'ne defnedildi.

Ömer Nasuhi Bilmen Istanbul Müftülügü'ne tayin edildigi tarihten itibaren, vefat edinceye kadar gerek ilmi ve ahlaki otoritesi, gerekse samimi dindarligi ve tevazusu ile dinî konularda Türkiye'de Müslüman halkin baslica güven kaynagi olmustur. Inançta, ibadet ve ahlâkta Ehl-i Sünnet akidesini, sahsinda tam bir basari ve samimiyetle temsil ettigi için herkesin saygi ve sevgisini kazanmistir. Din ahlakinin söz konusu oldugu durumlarda kararli ve net tavri ile inananlarin gönlünde taht kurmustur. 1960'li yillarda yükselen bazi seslere karsi, yüksek iman gücü ile kendinden beklenen kararlilikla, basariyla ve cesaretle din ahlakini savunmustur.
Eserleri
Eserlerinde kullandigi dil ve konulari ifade tarzi oldukça net ve saglamdir.

Hayatinin büyük bir kismini telifle geçiren ve temel Islâmî ilimler alaninda çok sayida eser veren Ömer Nasuhi Bilmen, zamanina kadar yazilmis olan ilmihallerden Müslümanlarin daha anlasilir ve kolay sekilde istifade etmesini saglamak için, 1947-1948 yillari arasinda yayinladigi Büyük Islam Ilmihali adini verdigi ve Akaid hakkinda özet bilgilerle baslayan kitapta, ibadetlerle ilgili konulara genis yer vermis ve fikih kitaplarinda dinî hükümleri detayli ve doyurucu olarak açiklamistir. Simdiye kadar 3 milyonun üstünde basilarak erisilmesi güç bir sayiya ulasmis olan bu degerli eser, Türkiye'de uzun yillar ele alinmayan pek çok konuyu açiklayarak, halkin dini bilgilerle ilgili ihtiyacinin giderilmesinde önemli bir boslugu doldurmustur.
Diger eserleri sunlardir;
.
. Hukuk-i Islâmiyye ve Istilahat-i Fikhiyye Kamusu: Bes yil süreyle bulundugu Hey'et-i Te'lîfiyye üyeligi Ömer Nasuhi Bilmen'e hukuk alaninda tam bir yetisme ve fikirlerinde sekillenme saglamistir. Mezhepler arasi mukayeseli sistematik bir Islâm hukuku kitabi olup Latin harflerinin kabulünden sonra Türkiye'de Islâm hukuku sahasinda kaleme alinmis ilk ve en kapsamli eserdir.
. Kur'ân-i Kerîm'in Türkçe Meâl-i Âlisi ve Tefsiri
. Büyük Tefsir Tarihi (1955-1961)
. Kur'ân-i Kerîmden Dersler ve Ögütler (Istanbul 1947)
. Süre-i Fethin Türkçe Tefsiri î'ülâ-yi Islâm ile Istanbul Tarihçesi (1953, 1972)
. Hikmet Goncalari: 500 hadisin tercüme ve izahini ihtiva etmektedir (1963)
. Muvazzah Ilm-i Kelâm' (1955)
. Mülehhas Ilm-i Tevhid Akaid-i Islâmiye (1962 - 1973)
. Yüksek Islâm Ahlâki (1949 - 1964)
. Dinî Bilgiler (Ankara 1959) Diyanet Isleri Baskanligi'nda çesitli görevler için yapilan imtihanlara girecek kimseler için sorulu cevapli olarak hazirlanmis bir eser olup tefsir, hadis, kelâm, usûl-i fikih, vakif, ferâiz ve siyer konularini ele almaktadir.
Beyânülhak, Sirât-i Müstakim ve Se-bîlürresâd mecmualarinda çesitli makaleleri yayimlanan Ömer Nasuhi Bilmen'in ayrica gençlik yillarinda Farsça olarak yazip Türkçe'ye çevirdigi Nüzhetü'l-er-vâh (1968) adli bir divançesiyle de 1904'te yazdigi Iki Sükûfe-i Ta-assuk (bk. Ahmet Selim Bilmen, s. 99-168) adli bir romani da vardir.