Neleri yapmak kibir olur?
Sual: Hangi vasıflara sahip olan kibirlidir? Maddeler halinde yazılırsa kibrimizin derecesini öğrenmiş oluruz.
CEVAP
Hangi işlerin kibirden olduğuna örnekler verelim:

1- Sual soramamak kibirden kaynaklanır. Kibirli sual sormayı bilmemenin alameti kabul eder. Sual sorarsam bilmediğim meydana çıkar der. Sual sormada bir de muhtaçlık vardır. Ben ona niye muhtaç olayım ki der.
Bir arkadaş çok lüzumlu bir şey için sual sormaya geldi. (Şunun cevabı nedir?) diyemedi de (Sen otuz sene hocamıza soru sordun belki bu meseleyi de sormuş olabilirsin. Sormuşsan şu sualin cevabı nedir?) dedi. Ben de cevabını bildiğim halde onun tutumundan dolayı (Hocamıza sorduğumuz suallere bakayım varsa size bildiririm) dedim. Böyle sual soramamak kibir alametidir. Hep kendisine sual sorulmasını başkasına sorulmamasını istemek de kibirdendir.

2- Yol sormaktan çekinmekte de kibir kokusu vardır. Yol soramamak sual soramamak ayıplanma kınanma korkusundan ileri gelir. Bu da kibirdendir.

3- Bu fakir bu aciz bu günahkâr dediği halde azıcık tenkit edilince öfkelenmek tenkide dayanamamak kibirdendir.

4- Kimi de âmirinden izin istemeye çekinir. Yirmi yıl önce çok arkadaşla çalıştık. Bazıları çok ihtiyaçları olduğu halde izin isteyemezlerdi. Birisi laf arasında (Şu işimi acele yapmalıyım saat üçte kayınpederi otogardan alacağım) diyerek izinsiz ayrılmadığını duyurmaya çalışırdı. İzin istese sanki büyüklüğüne zarar gelecek.
O
5- Misafir olduğu evde birçok imamlığa layık kimse varken ev sahibi izin vermeden imamlığa geçmek herkesten çok kendini imamlığa layık görmek kibirdendir.

6- Bir toplantıda hep kendi konuşmayı istemek başkalarının söze katılmasından rahatsız olmak onların kuzu gibi dinlemelerini istemek de kibirdendir.

7- Arkadaşlarının nasihate muhtaç olduğunu sanıp onlara her fırsatta bir şeyler anlatmaya çalışmak da kibirdendir.

8- Camide boşluğu doldur diye başkasına emirler vermek ve emir verilen kimsenin bundan alınması da kibir alametidir.

9- Herkesin birbirine abi demesi âdet olan yerde bile özellikle emsallerine abi diyememek sadece ismiyle veya “Ali bey Veli bey” diye hitap etmek kibirdendir.

10- Tenkide dayanamamak gibi övülmekten hoşlanmak da kibirdendir.
Bir arkadaş anlattı. Evine 24 tane çay bardağı almış birisi çatlakmış görmemiş. Eşi çatlağı görmedin mi diye ona çıkışmış. O da (Önce 23 bardak için teşekkür et sonra o bir bardağın çatlağından bahset) demiş.
Tenkitten çekinmek iltifat beklemek de kibirden kaynaklanıyor. Mesela bir yazar yıllarca güzel yazılar yazsa bir tane de hoşa gitmeyen yazı yazsa o tenkit edilince hemen kızıp (Bu kadar iyi yazıları takdir etmiyor uygun olmayan birisini görüyorsun) demesi de kibirdendir. Samimi olarak hatasını söyleyenlere teşekkür edememek de kibirdendir.

11- Hakkı kabul etmemek de kibirdendir. Bir şey şöyledir denilse tevil etmeye çalışır elli dereden su getirir kabul etmeye yanaşmaz. Hâlbuki hakkı söyleyen çocuk da cahil de olsa severek kabul etmelidir. Kabul edememek kibirdendir.

12- Vesvese de kibirdendir. Kendini ihtiyatlı zanneder herkesin yanlış yaptığını düşünür. Verilen nasihatleri kabul etmez vesvesesine devam eder.

13- Baş olmayı istemek insanlara emir vermekten hoşlanmak da kibirdendir. Kendini bir veya birkaç yönden başkasından üstün görmek de kibirdendir.

14- Birisinin hatası olunca onu görüp düzeltmek istemek de genelde kibirdendir.

15- Kendisine tevazu sahibi denmesi için tevazu gösterisinde bulunmak da kibirdendir. "Buyursunlar efendim" diyerek aşırı tevazu göstermek kibir alametidir. Bendeniz diye konuşmak genelde kibir alametidir. Görüyoruz bazı yazarlar bendeniz diyerek insanlara yol gösteriyor nasihat ediyor. Bende; köle demektir. Köle nasıl nasihat eder ki nasıl yol gösterir ki? Ona şunu şöyle yap dense kabul etmez. Hani bende yani köle idi? Köle hiç itiraz eder mi? Bu yapılan tevazu sahibi densin diye kibrini örtmeye çalışmaktan başka şey değildir. Birisinin verdiği nasihati kabul etmez. Sen kim oluyorsun da bana akıl veriyorsun demek ister. Bendeniz dediği için bu bir şey bilmiyor diye ona nasihat vermeye kalkışılır. Onları köle olarak kullanmak için bendeniz dediğini nereden bilsinler?

16- Herkese sıkıntı veren üzen kimse kibirlidir. Birini diğerine şikâyet eder. Başkalarının kusurlarını söyleyerek kendisinin böyle olmadığını bildirmek ister. Yani bende böyle kusurlar yok demeye getirmesi kibirdendir.

17- Günahlara tevbe etmeyi geciktirmek namaz kılmamak secde etmemek ü teâlâya karşı kibirli olmaktır.

Kibirle ilgili yazıların özeti şudur:
Haddini bilmek tevazu haddini bilmemek kibir alametidir