Konu: İstanbul'u tanıyor musunuz?

Büyük Göksu Deresi

Göksu Deresi, İstanbul’da Boğaz’ın Anadolu yakasında, Anadoluhisarı ile Küçüksu Deresi arasındaki düzlük alan. Adını hisarın yanından denize dökülen Göksu deresinden alır. Osmanlılar öncesine ilişkin kesin bilgiler yoktur. Osmanlılar döneminde bir gezinti ve eğlence yeri olarak önem kazandı. Göksu ile Küçüksu arasındaki ulu ağaçlarla kaplı geniş düzlük ve sandalla gezintiye elverişli Göksu deresi bölgeyi İstanbul’un en gözde gezi ve dinlence yeri durumuna getirdi. Buralarda bazı kasr’lar ile kentin düzeniyle görevli bostancı ocağı ve bir camiden başka yerleşme yoktu. Göksu kıyısında deniz yoluyla getirilen buğdayı öğüten mirî değirmenler vardı. Göksu deresinin getirdiği çamur, seramik, çanak-çömlek yapmaya yaradığı için, çevrede testicilik ilerledi. Göksu testileri suyu sızdırıp serin tutmakla ve dayanıklılığıyla ün kazandı. Türk edebiyatında da önemli yer tutan Göksu; başlangıçta şiir ve şarkılarda, sonraları ise roman ve öykülerde yer aldı. Göksu’da bugün de ayakta kalan başlıca eserler: 1751’de ahşap, 1856’da ise bugünkü görüümüyle Abdülmecit tarafından yaptırılan Göksu Kasrı (Küçüksu Kasrı), bugün müze olarak ziyarete açıktır. Göksu Çeşmesi, Göksu kasrının karşısında, III.Selim tarafından annesi Mihrişah Sultan için yaptırıldı (1806).

El İşi Türk Halıları

Elde yapılan düğümlü halılar çok eski devirlerden beri Türk milletinin kendine özgü bir el sanatı olarak gelişmiştir. Dünyanın en zengin ilk iki antik halı müzesi İstanbul’dadır. Günümüzde köklü geleneklere bağlı halı imalatı Türkiye’nin her yöresinde yapılmaktadır. Değişik yörelerin saf yün, yün ile pamuk veya saf ipek ipliklerinden imal edilen halıları çok zengin ve değişik koleksiyonlar meydana getirirler. Ustalık, köklü gelenek, kaliteli hammadde, özel teknik, sabır ve aylarca süren emek nadide el dokuması Türk halılarının şöhretidir. Pek çok köyde kurulu sayısız ev tezgâhları, yöresel karakterde halı üretirler. Bunun yanında, bazı merkezlerde el halısı üretimi devletin de desteklediği büyük bir sanayi görünümündedir. Saf ipek el halılarının dünyadaki en tanınmış merkezi İstanbul yakınlarındaki Hereke kasabasıdır. Hereke, Kayseri ve Konya şehirlerinin önemli miktardaki imalatı, dünya halı piyasasının çok aranan talepleridir.

Eski Şark Eserleri Müzesi

Arkeoloji Müzeleri girişi solunda yer alan ilk binadır. Bir okul binası iken 1917 de müze olarak kullanılmaya başlanmıştı. 1963- 1973 yıllarındaki yeni düzenleme ile modern hale getirildi. I Dünya savaşları öncesi, Osmanlı idaresindeki Mısır ve Orta Doğu ülkelerinden getirtilen kültür eserleri, Anadolu Uygarlıkları buluntuları ile eşsiz ve güzel bir koleksiyon oluşturur.




Eski Şark Eserleri M.

Müze girişine Neo- Hitit devrine ait 2 bazalt aslan heykeli yerleşmiştir. Mezopotamya, Mısır, Anadolu bölümleri ile İslam öncesi Arap yarımadası eserleri bölümleri üst kattadır. Eski ve Yeni Sümer çağlarına ait eserler, firavun mezarı buluntuları, Arap mezar taşı heykelleri , Asur ve Babil kültürlerine ait kıymetler teşhir edilen koleksiyon parçalarıdır. Hatti, Hitit ve Urartu eserleri de sergideki diğer eserlerdir. Müze 70 bin levhadan oluşan çok zengin, nadide çivi yazısı koleksiyonuna sahiptir.

Caferağa Medresesi

İstanbul'un tarihi mekânlarından Caferaga Medresesi 16. yy'ın ikinci yarısında, sanatçıları korumasıyla tanınan devlet adamı Cafer Ağa tarafından, Mimar Sinan'a yaptırıldı. O dönemdeki öğrenciler için bir ders mekânı oldu.

Caferağa Medresesi 1989 yılında Türk Kültürüne Hizmet Vakfı'nın koruma altına almasıyla ele alınarak onarıldı. Aynı yıl vakıf tarafından yapılan restorasyon çalışmalarının ardından bir sanat merkezi olarak hizmete açıldı ve 90'li yıllarda ikinci kez restore edildi. Bugün, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı'nın tek işletmesi konumunda olan bu sanat merkezi sanatsal organizasyonlardan ve mali işlerden sorumlu iki bayan tarafından yönetiliyor. Caferağa Medresesi Uygulamalı El Sanatları Merkezi geleneksel Türk el sanatlarının tanıtılması ve geliştirilmesi amacıyla bugün her yastan insana hizmet veriyor. Merkez; ebru, hat, Osmanlıca, tezhip, minyatür, kuyumculuk, ahşap dekoratif süsleme, ev içi dekoratif süsleme, porselen süsleme, resim, vitray, takı, ud, ney, gitar, bağlama, T.S.M. solfej ve repertuarı (koro çalışması) şeklinde oldukça geniş bir yelpaze sunuyor. Vakfın Beşiktaş'taki merkezinde de buradaki kursların bir kısmı veriliyor.

Kursların dışında bu sanatsal mekânda her ay düzenli olarak sergi, sohbet ve gezi etkinlikleri de yapılıyor. Gezilerde yürüyerek sokak sokak gezilirken iki sanat tarihçisinin esliğinde mekânlarla ilgili tarihsel bilgiler sunuluyor. Bazı turizm acentalarıyla çalışan vakıf, bu acentaların getirdiği turistleri de bu gezilere dahil ediyor.

Caferağa Medresesi'nde yer alan odacıklardan biri vakfın çıkardığı kitapların yer aldığı kitaplık bölümü. Diğer odacıkların bir kısmında atölye çalışmaları yapılırken bazılarında ise hediyelik eşya sergi ve satışları yapılıyor.

İstanbul'un tarihi mekânlarından Caferaga Medresesi 16. yy'ın ikinci yarısında, sanatçıları korumasıyla tanınan devlet adamı Cafer Ağa tarafından, Mimar Sinan'a yaptırıldı. O dönemdeki öğrenciler için bir ders mekânı oldu.

Caferağa Medresesi 1989 yılında Türk Kültürüne Hizmet Vakfı'nın koruma altına almasıyla ele alınarak onarıldı. Aynı yıl vakıf tarafından yapılan restorasyon çalışmalarının ardından bir sanat merkezi olarak hizmete açıldı ve 90'li yıllarda ikinci kez restore edildi. Bugün, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı'nın tek işletmesi konumunda olan bu sanat merkezi sanatsal organizasyonlardan ve mali işlerden sorumlu iki bayan tarafından yönetiliyor. Caferağa Medresesi Uygulamalı El Sanatları Merkezi geleneksel Türk el sanatlarının tanıtılması ve geliştirilmesi amacıyla bugün her yastan insana hizmet veriyor. Merkez; ebru, hat, Osmanlıca, tezhip, minyatür, kuyumculuk, ahşap dekoratif süsleme, ev içi dekoratif süsleme, porselen süsleme, resim, vitray, takı, ud, ney, gitar, bağlama, T.S.M. solfej ve repertuarı (koro çalışması) şeklinde oldukça geniş bir yelpaze sunuyor. Vakfın Beşiktaş'taki merkezinde de buradaki kursların bir kısmı veriliyor.

Kursların dışında bu sanatsal mekânda her ay düzenli olarak sergi, sohbet ve gezi etkinlikleri de yapılıyor. Gezilerde yürüyerek sokak sokak gezilirken iki sanat tarihçisinin esliğinde mekânlarla ilgili tarihsel bilgiler sunuluyor. Bazı turizm acentalarıyla çalışan vakıf, bu acentaların getirdiği turistleri de bu gezilere dahil ediyor.

Caferağa Medresesi'nde yer alan odacıklardan biri vakfın çıkardığı kitapların yer aldığı kitaplık bölümü. Diğer odacıkların bir kısmında atölye çalışmaları yapılırken bazılarında ise hediyelik eşya sergi ve satışları yapılıyor.

Çiçek Pasajı

1870 yılındaki büyük Beyoğlu yangınında yanarak yıkılan Naum Tiyatrosu'nun arsası dönemin en zengin insanlarından biri olan Hristaki Zografos Efendi tarafından satın alındı. Rum Cleanthy Zanno`nun mimarlığında yeni bir tip çarşı binası olarak Cité de Péra adıyla yaptırıldı. Hem İstiklal Caddesi'ne hem de Tiyatro Sokağı'na açıldığı için pasaj niteliğinde olan yapı 24 dükkan, 18 lüks daireden oluşuyordu. Maison Parret ve Vallaury'nin pastanesi, Nakumara'nın Japon mağazası, Dulas'ın Natürel çiçekçisi, Schumacher'in hamur işleriyle ünlü fırını, Yorgo'nun meyhanesi, Keserciyan'ın terzihanesi, Acemyan'ın tütüncü dükkanı, Hristo'nun kafesi... pasajın ilk 30 yılı içerisinde faaliyete geçen önemli dükkanlarından sayılabilir.

Cité de Péra ya da Hristaki Pasajı denilen binanın mülkiyeti 1908 yılında Sadrazam Küçük Said Paşa'ya geçti. Mütareke yıllarında birçok çiçek dükkanı açıldı, o güne kadar daha çok Hristaki Pasajı olarak anılan yer Çiçek Pasajı adını aldı. Asıl olarak 1940'lı yıllarda açılan meyhaneler (özellikle Nektar Birahanesi) büyük bir müşteri kalabalığı çekmeye başladı. 1950'lerde çiçekçiler başka sokaklara doğru kaymaya başlayınca boşalan yerlere yeni yeni meyhaneler açılmaya devam etti. 1950'lilerin sonunda "Çiçek" adı daha çok bir hatıra olarak kalmıştı, pasaj tümüyle bugünkü meyhane kimliğine büründü.

10 Mayıs 1978'de bir gecede aniden çöken bakımsız bina, 1988'e kadar yıkık ve dağılmış biçimde kaldı. Belediyenin ve pasajı kurtarmak için kurulan "Çiçek Pasajını Yaşatma ve Güzelleştirme Derneği" nin girişimiyle onarılıp, eski haline sadık kalarak hizmete sokuldu.

Çiçek Pasajı Güzelleştirme ve Yaşatma Derneği, Beyoğlu Belediyesi ve Mey İçki arasında yapılan anlaşmayla dış cephe bakımı, cephe yenilemesi, çiçeklendirme ve aydınlatma gibi sorunlu kısımları yenileme çalışmaları için kısa bir süre kapalı kalan Çiçek Pasajı Aralık 2005'te tekrar hizmete girdi. 1970'li yıllarda Kayserili bir işadamı satın almış fakat sonra anlaşmazlık nedeniye satmıştır.

Eyüp Sultan Cami

Kara surları ile Haliç surlarının birleştiği yerin dışında yer alan Eyüp Camii ve Türbesi İslam dünyasının kutsal yerlerinden kabul edilir. Eyüp-el Ensari Hz. Muhammet'in bayraktarlığını yapmış bir şahıstı, 7 yy. Arap kuşatması esnasında burada ölmüş, İstanbul'un Türk kuşatması sırasında mezarı keşfedilmiş, sonradan türbe ve şehrin ilk camii buraya yapılmıştı. İlk camii zelzeleden ötürü yıkılınca 1800 de bu günkü inşa edilmişti. İslam'ın kutsal Cuma günleri inançlı kalabalıklar türbeyi ziyaret ederler. Yaşlı ağaçlar, uçuşan güvercinler, namaz kılanlar, dua ve ziyaret edenler, türbe ve camii civarını mistik, renkli bir atmosfere büründürür. Avludaki türbenin duvarları değişik çağların çinileriyle kaplıdır. Tarihi kaynaklar bu semtin Bizans devrinde de kutsal bir mahal olduğunu; aziz bir kimsenin yatırının ziyaret edilerek yağmur duaları yapıldığını kaydeder. Fatih’ten sonra tahta geçip silah kuşanan sultanlar Eyüp Sultan türbesini ziyaret ederek merasimi tamamlarlardı. Camii etrafı ve civar yamaçlar mezarlıklarla çevrili olup, meşhur Pier Loti kahvesi de buradadır. İstanbul aşığı şair ve yazar Loti sık, sık buraya gelerek Haliç’in o zamanki güzel ve doyumsuz manzarasını seydermiş.Dolunay gecelerinde bu küçük kafeden ve terastan görünen seyredenlere unutulmaz anılar yaşatır.

Çinili Camii

Mabet, Çinili mevkiinde, Allame Caddesi ile Çinçin Hamam Sokağı'nın birleştiği yerdedir. Çinili Mescit Sokağı ile Çinçinli Hamam Sokağı'na açılan avlu kapıları vardır. Camiin sol tarafında ve yolun karşısında meşhur Efganlılar Tekkesi ve Çinçinli Hamam Sokağı üzerinde ve camiden yüz adım ileride Ümmi Ahmet Efendi Tekkesi bulunmaktadır.

Cami, 1050 (1640) tarihinde, Sultan I. Ahmet'in eşi, Sultan IV. Murat'ın ve Sultan İbrahim'in annesi Mahpeyker Kösem Sultan tarafı ndan yaptırılmıştır. Camiden başka, bir medrese, bir şadırvan, bir sebil, bir mektep, bir çeşme ve bir de çifte hamam bina edilmiştir. Avlunun etrafını, pencereli, kesme taş harpuştalı bir duvar çevirmiştir. Bu kapının sol tarafında, sekiz mermer sütunlu, bir sivri kubbenin altında, mermer şebekeli güzel bir şadırvan, bunun önünde ve avlu duvarı penceresi içinde ise, sebil bulunmaktadır.

Mabedin sol tarafında ve geride, set üzerinde, yedi odalı ve bir dershaneli, at nalı şeklinde medrese veya darülkurra, medresinin yan tarafı nda ve camiin kıble yönünde ise, iki mermer lâhit vardır. Ayak ve baş şâhidelerinde yazı olmayan bu mezarlar Behram Ağa ile eşine aittir. Bunların sağ tarafında oldukça büyük, bir yangın havuzu bulunmaktadır. Sonradan üstü kapatılan bu kesme taş eserin camiye bakan yüzünde iki, avlu kapısına bakan cephesinde ise, bir çeşme mevcuttur. Üçünün de kitâbesi yoktur.

Çinili Köşk

Arkeoloji Müzesi karşısındaki iki katlı enteresan binadır. Fatih Sultan Mehmet' in Topkapı Sarayında yaptırttığı ilk binadır. 1472 Tarihli yazlık köşk, sütunlarla hareketlendirilmiş cephesi, eyvanlı terası ve kesme çini dekoru ile Selçuklu tesirinde bir erken Osmanlı örneğidir. Giriş duvarında uzun kitabe yer almıştır. Giriş bölümü, üzeri kubbeli bir mekan olup, yanlarda tonozlu odalar yer vardır. 13-19 yy. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait seramik ve çiniler kronolojik sıralı sergilenmiştir 16 yy. İznik yapımı çiniler müzenin önemli eserleridir.




Filizli Köşk.

II. Abdülhamid’in (1876-1909) Başkâtib’i olarak Yıldız Sarayı’nda görev yapan Tahsin Paşa’ya ait olan yapı, 19. yüzyılda saray ileri gelenlerinin yazlık olarak kullandıkları bir yöre olan Göztepe’dedir.

19. yüzyılın son çeyreğine ait olan Filizi Köşk, genel olarak dönemin beğenisi olan Art-Nouveau özellikler taşımasına karşılık, birkaç kez el değiştirdiğinden dolayı kimi yerlerde bu özelliğini yitirmiştir.

Üç katlı ve orta sofaya açılan yan odalardan oluşan planıyla geleneksel Türk Evi Planı’na sahip olan yapı, restore edilmiş ve Türk Parlementerler Birliği sosyal tesisi olarak hizmete girmiştir.

Florence Nightingale Müzesi

Kırım Savaşı sırasında Askeri Hastane haline getirilen ve İngiliz hemşire Florence Nightingale’in de görev aldığı tarihi Selimiye Kışlası’nın kuzeybatı köşesindeki kulenin bir bölümü 1954`te müze olarak düzenlenmiştir.

Florence Nightingale’in eşyaları, fotoğrafları, elinden hiç eksik etmediği lambası, madalyaları ve Sultan Abdülmecid’in hediye ettiği bilezik müzede sergilenmektedir.




Fethi Ahmet Paşa Yalısı

İstanbul Üsküdar ilçesi, Kuzguncuk Paşa Limanı Caddesi’nde bulunan bu yalının ne zaman yapıldığı konusunda kesin bir bilgi bulunmamakla beraber XIX. yüzyılda Fethi Ahmet Paşa’nın mülkiyetinde olduğu bilinmektedir.

Fethi Ahmet Paşa’nın yalıyı İsmet Bey isimli bir kişiden satın aldığı da bilinmektedir. İsmet Bey’in kim olduğu konusunda kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır. Bununla beraber, Salah Birsel “Sergüzest-i Nono Bey ve Elmas Boğaziçi” isimli eserinde bu yalıyı Ahmet Fethi Paşa’nın Mihrimah Sultan’ın torunlarından birinin kocası olan ismini belirtmediği bir şeyhülislamdan aldığını yazmıştır. Buna dayanılarak yalının XVIII. yüzyılın sonlarında yapıldığı sanılmaktadır.

Ahmet Fethi Paşa Yalısı mimari yönden incelendiğinde harem ve selamlık olmak üzere iki ayrı bölümden meydana geldiği görülür. Yalı taş temeller üzerine yer yer tuğlaların da kullanıldığı ahşap bir mimariye sahiptir. Ahmet Fethi Paşa yalının orijinalliğini bozmadan onarmıştır. Yalının cephe görünümü ve planı tipik bir Osmanlı sivil mimarisini yansıtmaktadır. İki katlı, on altı odalı ve çok büyük iki salondan meydana gelen yalının üst katı Beylerbeyi’ndeki Hasip Paşa Yalısında olduğu gibi hiçbir sütuna dayanmadan duvarlar üzerine oturtulmuştur. Üst kattaki iki uç ve ortadaki dörder büyük eli böğründe ile dışarıya taşırılmış ve böylece hareketli bir cephe görünümü sağlanmıştır.

Yalıda karnıyarık plan tipi uygulanmıştır. Buradaki salonların uçları denize ve koruya doğru yönelmemiş, sofalar kıyıya paralel yerleştirilmiştir. Biri büyük, diğeri küçük iki sofa uzunlamasına uç uca yerleştirilmiştir. Her ikisinin de deniz ve kara tarafına değişik büyüklükte odalar yerleştirilmiştir. Büyük sofanın Kuzguncuk İskelesine yönelik dar yüzüne merdiven oturtulmuştur. Bu yalıdaki en büyük özellik sofalarda içe dönük bir sistemin uygulanmış oluşudur. Bunun da nedeni kalabalık olan ailenin bir arada oturabilmelerini sağlamaktır. Bunda, Fethi Paşa’nın Avrupai düşüncede sosyal yaşamının da ileri düzeyde olmasının büyük payı vardır. Yalının bahçesi selsebillerle süslenmiş olup, iki kademelidir. Yalının havuzu Roma’daki Barberini Sarayı’ndaki havuzun bir benzeri olduğu söylenmektedir. Yalının bahçesinde bulunan Arif Hikmet Bey’in babası İsmet İbrahim’e hayrat olarak yaptırdığı mermer çeşmeye ait bir kitabe bulunmaktadır. Bu çeşme kitabesi yalının karşısında yamaç duvarından buraya getirilmiştir. Yalının Üsküdar tarafındaki harem dairesi ile uşak odaları 1922 veya 1923 yılında yanmıştır. Günümüze gelen bölüm yangından zarar görmemiş, 1927–1928 yıllarında onarılmıştır. Paşa’nın ölümünden sonra damadı İngiliz Sait Paşa’nın torunu olan avukat ve eski Demokrat Parti milletvekili Şevket Mocan’ın mülkiyetine geçmiştir. Şevket Mocan yalıyı pembe renge boyatmıştır. Şevket Mocan’ın ölümünden sonra yalının kuzey bölümü ikinci eşinden olan kızı Rüya Mocan’a, güney bölümü de ilk eşinden olan kızı Ayşe Şemsa’ya kalmıştır. Yalı 1990 yılında İsmail Yalçın isimli bir kişiye satılmış ve 1973 yılında Y. Mimar Sinan Genim tarafından restorasyonu yapılan yalı iyi bir durumda günümüze kadar gelebilmiştir. Yalının arkasındaki çam, çınar ve köknar ağaçlarının çoğunluğunu oluşturduğu koru belediye tarafından kamulaştırılmıştır.

İstanbul sevdalısı olarak bir ayasofyayı gezebildim....Allah razı olsun