Konu: İlmihal. “Zarûrât-ı Dîniyye"

ASHÂB-I KİRÂM

Ashâb, Peygamber Efendimiz’i bir kere bile olsa îmân gözüyle görüp, sohbetinde bulunan müslümanlardır. Ashâb’ın hepsi çok büyük derece sahibidirler. Çünkü onlar, Peygamberimizi gözleriyle görmüş, en zor zamanlarda onun etrafında kenetlenip mallarıyla, canlarıyla Îmân ve İslâm’ın yayılması için cihâd etmişler, büyük gayretler göstermişlerdir. Böylece Peygamberimizin en büyük teveccühünü kazanmışlardır. Hepsi de tepeden tırnağa âdeta nûr haline gelmişlerdir. Ulvî dînimizin yayılmasında en büyük hizmeti onlar yapmışlardır. Bu devirde bir insan tek başına bütün dünyâyı fethetse, dünya dolusu altın tasadduk etse, yine de ashâbın en küçüğünün mertebesine erişmesi mümkün değildir. Biz müslümanlar, Ashâb-ı Kirâm’ın hepsini sevmek, saymak ve hepsine hürmet etmekle mükellefiz. Onların aralarında meydana gelen bâzı ihtilaflardan dolayı, hiçbirinin aleyhinde tek kelime söyleyemeyiz. Zîrâ onlar müctehiddir ve ictihadla hareket etmişlerdir. Onlardan birinin aleyhinde konuşan insanın îmânı zayıflar, dîni çok büyük zarar görür. O insan inancını düzeltmedikçe asla kâmil bir mü’min olamaz. Ashab iki kısımdır: 1- Muhâcir, 2- Ensâr. Muhâcir, mallarını, mülklerini bırakarak Allâh rızâsı için Mekke’den Medîne’ye hicret eden Mekkeli müslümanlardır. Ensâr ise, Medîne’nin yerlisi olan müslümanlardır. Medîne’ye hicret eden müslüman kardeşlerine, Allâh rızâsı için bütün varlıklarıyla yardımda bulunmuşlardır. Her iki zümre de Allâh rızâsı için yaptıkları bu hareketlerinden dolayı çok büyük sevap ve derece kazanmışlardır. Peygamberlerden sonra insanların en büyüğü Ashâb-ı Kirâm’dır. Ashâbın da en büyüğü sırasıyla Hazret-i Ebû Bekir, Hazret-i Ömer, Hazret-i Osman ve Hazret-i Ali’dir. (Radıyallâhü anhüm)

3 Hadîs-i Kudsî’de “Sen olmasaydın (Habîbim) , kâinâtı yaratmazdım.” buyrulmuştur.

birinin aleyhinde konuşan insanın îmânı zayıflar, dîni çok büyük zarar görür. O insan inancını düzeltmedikçe asla kâmil bir mü’min olamaz.

Ashab iki kısımdır:
1- Muhâcir,
2- Ensâr. Muhâcir, mallarını, mülklerini bırakarak Allâh rızâsı için Mekke’den Medîne’ye hicret eden Mekkeli müslümanlardır. Ensâr ise, Medîne’nin yerlisi olan müslümanlardır. Medîne’ye hicret eden müslüman kardeşlerine, Allâh rızâsı için bütün varlıklarıyla yardımda bulunmuşlardır. Her iki zümre de Allâh rızâsı için yaptıkları bu hareketlerinden dolayı çok büyük sevap ve derece kazanmışlardır. Peygamberlerden sonra insanların en büyüğü Ashâb-ı Kirâm’dır. Ashâbın da en büyüğü sırasıyla Hazret-i Ebû Bekir, Hazret-i Ömer, , Hazret-i Osman ve Hazret-i Ali’dir. (Radıyallâhü anhüm)

ÂHİRET GÜNÜNE ÎMÂN

Îmânın beşinci şartı âhiret gününe inanmaktır. Sûr’un üflenmesi, bütün ölülerin dirilip kabirlerinden kalkması, amel defterlerinin verilmesi ve mahşer meydanında toplanıp suâl ve hesaba çekilmesi ile mîzân, şefâat, sırat, kevser, cennet ve cehennem gibi âhiret hayâtına âit hususlara inanmaktır. Âhiret, bu dünyâdan sonraki sonsuz hayâttır. Allâhü Teâlâ, bu dünyayı ve bütün varlıkları geçici bir zaman için yaratmıştır. İsrâfîl Aleyhisselâmın birinci sûru üfürmesiyle kıyamet kopup bütün canlılar ölecek, dünya ve dünya dışındaki her şey yok olacaktır. İkinci sûrun üflenmesi ile de mahlukât yeniden dirilerek hesap vermek için mahşer yerine toplanacaklardır. Mahşerde

....Allâh’ın huzurunda bütün insanlar ve cinler yaptıklarından hesâba çekilecek, en ince teferruâtına kadar hesap verecekler, haklı, haksızdan hakkını alacaktır. Hesap işi bittikten sonra, iyiler Cennet’e, kötüler Cehennem’e girecektir. Mü’minler Cennet’te Cenâb-ı Hakk’ın cemâlini göreceklerdir. Âhirete inanmayan, Allâh’a ve peygambere de inanmamış olur. ECEL Ecel, insanın mukadder (Allâh tarafından yazılıp kararlaşmış) olan ömrünün nihâyetine denir. Ecel geldiği zaman, ne bir dakika ileri gider ne de bir dakika geri kalır. İnsan her ne sebeple ölürse ölsün, eceli ile ölmüş olur.



KADER VE KAZÂYA ÎMÂN


Îmânın altıncı şartı kadere inanmaktır. Kader ve kazâ meselesi bazan zor anlaşıldığından, kolay kavrayabilmek için, önce insandaki irâde-i cüz’iyye’yi îzâh edelim. İRÂDE-İ CÜZ’İYYE İrâde-i cüz’iyye, Cenâb-ı Hakk’ın kuluna verdiği sınırlı bir salâhiyet ve tercih hakkıdır. Fakat ehemmiyeti pek büyüktür. Zîrâ insan, irâdesini hayra sarf ederse Mevlâ hayrı, şerre sarf ederse şerri yaratır. Bu itibarla insan, cenneti de, cehennemi de bu irâde ile kazanır.

Evet, Hâlık (Yaratıcı) yalnız Allâhü Teâlâ’dır. O dilemezse, o yaratmazsa hiç bir şey olmaz. Şu kadar ki, kul kâsib yani isteyip çalışan, Mevlâ ise Hâlik yani yaratan’dır. İnsana verilen irâde-i cüz’iyye otomobilin direksiyonu gibidir. İnsan direksiyonu ne tarafa çevirirse otomobil o tarafa gider. Bu sebeple, Allâh’a isyan eden bir kimse, “Ben ne yapayım, Allâh böyle dilemiş, böyle yaratmış” deyip mes’uliyeti üzerinden atıp sıyrılamaz. Evet, Allâh dilemiştir ama kulun irâdesi ve çalışması bu yolda olduğu için dilemiştir. Zâten kulda, böyle bir irâde-i cüz’iyye yani tercih hakkı olmasaydı, Cenâb-ı Hak kuluna imtihan fırsatı vermemiş, onu hayra veya şerre zorlamış olurdu. Hâlbuki Cenâb-ı Hak kuluna zorla bir günahı yaptırıp, sonra da cezâlandırmaktan münezzehtir.


Bazı kimseler, “Ezelde bazılarının rûhu secde etmiş, bazılarının etmemiş. Ezelde rûhu secde etmeyenler kâfir gider.” derler. Asla böyle bir şey yoktur. Bu iddiâ insanın îtikâdını kökünden sarsar. Ezel îtirâz yeri değildir. Orada isteyerek veya istemeyerek herkes secde etti. Cenâb-ı Hak bütün ruhlara “Elestü bi rabbiküm (Ben sizin Rabbiniz değil miyim?)” diye sorduğunda bütün ruhlar istisnâsız olarak, “Belâ (Evet, Rabbimizsin)” diye ahid verdiler. Bazı kimseler “Sen ne yaparsan yap, Allâh dilediğine hidâyeti dilediğine dalâleti halkeder” diyorlar. Bu

da asla doğru değildir. Bu husustaki Âyet-i Kerîme’yi çokları yanlış tefsir ve izah ediyor. Süleyman Hilmi Tunahan Efendi Hazretleri bu husustaki Âyet-i Kerîmeyi: “Allâh, hidâyeti isteyip, hidâyeti dileyenlere hidâyeti; dalâleti isteyip, dalâleti dileyenlere de dalâleti halkeder” diye tefsir ve îzâh etmişler ve şöyle buyurmuşlardır: “Ezelde Ahmed cennetlik, Mehmed cehennemlik diye zât ve şahıs üzerine bir hüküm yoktur. Ancak elbiseler biçilmiş; (İman, itaat, nur elbiseleri biçilmiş) bu elbiseleri giyenler cennetliktir, denilmiş. Ayrıca küfür, isyan, zulmet elbiseleri biçilmiş, bunları giyenler de cehennemliktir, denilmiştir. Kul, irâde-i cüz’iyyesiyle bu elbiseleri seçmekte tamamen serbest bırakılmıştır. Binaenaleyh, insan irâde-i cüz’iyyesi ile bunlardan hangisini seçer ve giyerse oraya gider.” Kul, bütün fiillerinden kendisi mes’ul olduğuna göre artık kulun yapması gereken isyan etmek değil, mukadderâta boyun eğmek ve başa gelene râzı olmaktır. Bununla beraber görünür görünmez belâlardan bizi koruması, sıhhat ve âfiyet içinde bir ömür vermesi için Cenâb-ı Hakk’a yalvarmak da üzerimize düşen mühim bir vazifedir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bir hadîs-i şerîflerinde, “Sadaka vermek belâyı defeder, ömrü uzatır” buyurmuşlardır.

KADER

Kader, ilâhî programdır; ezelden ebede kadar hayır ve şer –iyi kötü– meydana gelecek bütün hâdiseler hakkında Cenâb-ı Hakk’ın kendi ilmi îcâbı bilip irâde ve takdir buyurmasıdır.

KAZÂ
Kazâ, Cenâb-ı Hakk’ın ezelde takdir buyurduğu hâdiselerin, zamanı gelince ilim ve irâdesine uygun olarak meydana gelmesidir. Meselâ; herhangi bir insanın falan günde dünyaya gelmesini Allâhü Teâlâ’nın ezelde dilemiş ve takdir etmiş olması bir kaderdir. O insanın takdir edilmiş günde yaratılması bir kazâdır.
RIZIK
Rızık, Allâhü Teâlâ’nın, hayat sahiplerine gıdalanmaları için verdiği ve onların da yediği şeylerdir. Lâkin insan öz irâdesi ile rızkını helâl veya haram yollardan kendisi seçer ve Allâhü Teâlâ da o yoldan verir. İşte bunun için, rızkını helâlden talep etmeyip haram yiyenler irâde ve ihtiyarlarını kötüye kullandıklarından mes’uldürler. Rızka değil, Rezzâk’a, yani rızkı verene bağlanmak lazımdır. Her canlının rızkını veren Rezzâk-ı Âlem olan

Hz. Allâh’dır. Ona inanmak, ondan istemek gerekir. Zîrâ onun hazinesi büyüktür, sonsuzdur. Ona hakîki bir imanla bağlananlar sıkıntı çekmezler. Fakat Rezzâk olan Allâhü Teâlâ’yı unutup da rızka bağlı kalanlar çok sıkıntı çekerler ve hüsrandan kurtulamazlar. TEVEKKÜL Tevekkül, maksada erişmek için, maddî ve mânevî sebeplerin hepsini yerine getirdikten sonra, neticesini Allâhü Teâlâ’dan beklemektir. Kişi şayet beklediğine ulaşamazsa, üzülmemeli; “Hakkımda belki bu daha hayırlıdır” diyerek, kaderine râzı olmalıdır. Çünkü Kur’ân-ı Kerîm’de Cenâb-ı Hak, “Siz bir şeyi seversiniz, onun için çalışır ve onu elde etmek istersiniz, fakat bilmezsiniz ki, onun sonunda sizin için şer vardır. Yine siz bir şeyi sevmezsiniz, hoşunuza gitmez ve istemezsiniz, fakat bilmezsiniz ki, sizin için onun sonunda hayır vardır.” buyuruyor. Açılır bahtımız bir gün hemen battıkça batmaz ya, Sebepler halk eder Hâlık, kerem bâbın kapatmaz ya. Benim Hakk’a münâcâtım değildir rızk için hâşâ, Hudâ Rezzâk-ı âlemdir, rızıksız kul yaratmaz ya. Erzurumlu İbrâhim Hakkı (k.s.)

ÎMÂNIN DEVAMININ ŞARTLARI

Îmânı muhafaza hususunda bütün müminlerin aşağıdaki hususlara dikkat etmesi lazımdır: 1- Gaybe inanmak. Gayb, beş duygu ile anlaşılamayan şeylerdir. Allâh, melek, cennet, cehennem ve cin gibi. 2- Helâlin helâl olduğuna inanmak. Yani helâl şeylere haram dememek. 3- Haramın haram olduğuna inanmak. Yani haram olan şeylere helâl dememek. Meselâ: Bira dâhil alkollü içkilere, faize ve diğer haram olan şeylere helâl dememek. 4- Dâimâ Allâh’dan korkmak. 5- Mukaddesâta (İslam’ın mukaddes saydığı şeylere) hürmetkâr olup hafife almaktan kaçınmak. 6- Allâh’ın rahmetinden ümidini kesmemek. 7- Kâfiri kâfir bilmek, mü’mini mü’min bilmek. Bir kimse, sözle, yazıyla veya fiilen din düşmanlığı yapan birine Müslüman dese dinden çıkar. Ayrıca, dine hizmet eden ve dîni yaymaya çalışan îmân sahiplerine de kâfir diyen, yine dinden çıkmış olur. 8- Allâh’a mekân izâfe etmemek. Meselâ, Allâh göktedir, demek insanı dinden çıkarır.

9- Kur’ân’a şüphesiz inanmak. Meselâ, Kur’ân’ın eksik veya fazla olduğunu söylemek, Cebrâil hata etti demek, insanı dinden çıkarır.

ÎMÂNIN KORUYUCU KALELERİ

Îmân, mü’minin kalbinde Allâh’ın yaktığı bir meşale, bir nurdur. Bunun koruyucu kaleleri, surları ise, aşağıdaki şekilde görüleceği gibi farzlar, vâcipler, sünnetler, müstehaplar, menduplar ve nâfilelerdir. Îmân, bu ibâdetlerle çerçevelenip kale içine alınarak korunur. Îmânı koruyan bu kaleleri yıkanlar yani, farzları, vâcibleri, sünnetleri terk edenler, îmânlarını kolay kolay muhafaza edemezler. Farz, vâcip, sünnet, müstehâb, mendûb ve nâfilelerin tarifleri ilerideki sayfalarda gelecektir. ÎMÂN Farzlar Vâcipler Sünnetler Müstehaplar Menduplar Nâfileler

HER MÜSLÜMANIN DİKKATLE KAÇINMASI GEREKEN HUSUSLAR


1- Ehl-i Sünnete uymayan (bozuk) i’tikatlar, 2- Sâlih amelleri terk etmek, 3- Niyette ve işlerinde doğruluktan ayrılmak, 4- Günahta ısrar etmek (Günah işlemeye devam etmek), 5- İslâm nimetine şükrü terk etmek, 6- Îmânsız ölmekten korkmamak, 7- Başkalarına zulmetmek, 8- Sünnet üzere okunan ezana icâbet etmemek, 9- Dîne aykırı olmayan hususlarda, anne ve babasına âsî olmak, 10- Boş yere ve çok yemin etmek. 11- Namazı hafife almak, tadîl-i erkânı terk etmek, 12- Haram olan (sarhoşluk veren) içecekleri içmek, 13- Müslümanlara eziyet vermek, 14- Velî olmadığı hâlde velîlik iddiasında bulunmak, 15- Günahını unutmak ve küçük görmek, 16- Kendini beğenmek, kendisini çok âlim görmek, 17- Koğuculuk ve gıybet etmek, 18- Mümin kardeşine hased etmek, çekememek, 19- Ülü’l-emre itâat etmeyip isyan etmek, 20- Bir adam için, tahkik etmeden; bilmeden iyi veya kötüdür diye hüküm vermek,

21- Yalan söylemek, 22- Dîni öğrenmekten kaçınmak (öğrenme imkânı varken öğrenmemek), 23- Erkeklerin kadınlara, kadınların erkeklere benzemeye çalışması, 24- İslâm dininin düşmanlarına sevgi beslemek, 25- Hakîkî din âlimlerine düşman olmak.

EDİLLE-İ ŞER’İYYE Edille-i şer’iyye, dînî ve şer’î hükümlerin çıkarıldığı ve dayandıkları kaynaklardır ki, bunlar da dörttür: 1-Kitap: Kur’ân-ı Kerîm. 2-Sünnet: Peygamberimizin (s.a.v.) mübârek sözleri, işledikleri ve başkaları tarafından yapılan işlerde o işi tasvip mâhiyetindeki sükûtlarıdır. 3-İcmâ-ı Ümmet: Bir asırda, Ümmet-i Muhammed’in müctehidlerinin bir mesele hakkında ittifak etmeleridir. 4-Kıyâs-ı Fukahâ: Bir hadisenin kitap, sünnet ve icmâ-ı ümmetle sabit olan hükmünü; aynı illete dayandırarak o hadisenin tam benzerinde de ictihad yolu ile isbât etmekten ibârettir. İctihâd: Şer’î hükmü, şer’î delîlinden çıkarma husûsunda olanca ilmî kuvvetini sarfetmektir.

Müctehid: Herhangi bir şer’î hükmü âyet-i kerîme ve hadîs-i şeriflerden çıkaran, kıyas yapabilen büyük âlimdir. Müctehid olabilmek için, bütün İslâmî ilimlere vakıf olduktan sonra mevhibe-i ilâhî (Allâh vergisi) olan ledünnî ilme de sahip olmak lâzımdır. İlmin Yolları ve Bilgi Vasıtalarımız İlmin yolları üçtür. 1- Havâss-i selîme: Görme, işitme, tatma, dokunma ve koklama isimlerini verdiğimiz beş duygu. 2- Haber-i sâdık: Doğru haberdir ki, iki kısımdır: a- Peygamberlerin verdiği haber, b- Yalanda birleşmeleri mümkün olmayan bir topluluğun verdiği haber. 3- Akıl.


Amelde Hak Mezhebler


Ehl-i Sünnet ve Cemâat’in amelde mezhebi dörttür: 1- Hanefî Mezhebi: İmamı, İmâm-ı Â’zam Ebû Hanîfe’dir. Adı Nu’mân, babasının adı Sâbit’tir. H.80 (M. 699) târihinde Kûfe’de doğmuş, H.150 (M. 767) târihinde Bağdat’ta vefat etmiştir. 2- Mâlikî Mezhebi: İmamı, İmam Mâlik bin Enes’dir. H. 93 (M. 711) târihinde Medîne-i Münevvere’de doğmuş ve H. 179 (M. 795) târihinde yine Medîne-i Münevvere’de vefat etmiştir. 3- Şâfiî Mezhebi: İmamı, İmam Muhammed bin İdrîs-i Şâfiî’dir. H. 150 (M. 767) târihinde Gazze’de doğmuş, H. 204 (M. 820) târihinde Mısır’da vefat etmiştir. 4- Hanbelî Mezhebi: İmamı, İmam Ahmed bin Hanbel’dir. H. 164 (M. 780) târihinde Bağdat’ta doğmuş, H. 240 (M. 855) tarihinde yine Bağdat’ta vefat etmiştir. Amelde birer hak mezhep olan yukarıda zikrettiğimiz bu mübârek imamların mezhepleri, Kitap, Sünnet, İcmâ-i ümmet ve Kıyâs-ı Fukahâ üzerine kurulmuştur.

İSLÂM

İSLÂM'IN ŞARTLARI

İslâm: Resûlullah Efendimiz’in (s.a.v.) tebliğ buyurduğu şeyleri dil ile ikrâr, kalb ile tasdik ederek Cenâb-ı Hakk’a itâat etmektir. İslâm’ın şartı beştir. Yani İslâm dîni beş esas üzerine kurulmuştur. 1- Kelime-i şehâdet getirmek, 2- Namaz kılmak, 3- Zekât vermek, 4- Ramazan orucunu tutmak, 5- Haccetmek. İslâm’ın şartlarını yerine getiren kimseye mümin ve müslüman denir.

Bu şartlardan herhangi birini inkâr eden ise dinden çıkmış olur.

KELİME-İ ŞEHÂDET İslâm’ın birinci şartı olan kelime-i şehâdet şudur: ُ ه ُ ول ُ س َ ر َ و ُ ه ُ د ْ ب َ ا ع ً د َّ م َ ح ُ م َّ ن َ ا ُ د َ ه ْ ش َ ا َ و ُ ّٰ الل َّ ل ِ ا َ ه ٰ ل ِ ا ٰ ل ْ ن َ ا ُ د َ ه ْ ش َ ا Eşhedü en lâ ilâhe illallâh ve eşhedü enne Muhammeden ‘abdühû ve resûlüh. Mânâsı: Ben şehâdet ederim ki, Allâh’dan başka ilâh yoktur. Yine şehâdet ederim ki, Muhammed aleyhisselâm onun kulu ve resûlüdür.

EF’ÂL-İ MÜKELLEFÎN İslâm dîni akıllı ve bâliğ (ergen) olan müslüman erkek ve kadınlara bazı şeyleri emretmiş, bazı şeyleri de yasaklamıştır. Bu emir ve yasaklar tekliftir, müslümanlar da mükelleftir. Mükelleflerin işlemeleri veya işlememeleri gereken şeylere ef’âl-i mükellefîndenir. Ef’âl-i Mükellefîn Sekizdir 1- Farz: Kat’î delil ile sâbit olan hükümlerdir ve iki kısımdır: a- Farz-ı ayın: Mükellef her müslümanın ancak kendisinin yapması ile yerine gelen amellerdir. Beş vakit namaz ve oruç gibi. b- Farz-ı kifâye: Bazı müslümanların yapmaları ile diğer müslümanlardan mesûliyeti kalkan farzlardır. Cenâze namazı ve selâm almak gibi. Eğer böyle bir farzı müslümanlardan hiçbirisi yapmazsa hepsi mesul olurlar. 2- Vâcip: Farz derecesinde kat’î olmayan delille sâbit hükümlerdir. Vitir ve bayram namazları gibi. 3- Sünnet: Peygamberimizin (s.a.v.) mübarek sözü, işi ve başkası yaptığında hoş gördüğü şeylerdir. Sünnet ikiye ayrılır: a-Sünnet-i müekkede: Peygamberimizin (s.a.v.) devamlı olarak yapıp, pek az terk ettiği sünnetlerdir. Sabah ve öğle namazının sünnetleri gibi.


b-Sünnet-i gayr-i müekkede: Peygamberimizin (s.a.v.) arasıra yaptığı sünnetlerdir. İkindi ve yatsı namazlarının ilk sünneti gibi. 4- Müstehab: Peygamberimizin bazan işledikleri şeylerdir. Sadaka vermek ve nâfile oruç tutmak gibi. 5- Mübâh: İşlenmesinde sevap, terk edilmesinde günah olmayan şeylerdir. Oturmak, kalkmak, yemek, içmek gibi. 6- Mekrûh: İşlenmesi hoş görülmeyen ve amelin sevâbını eksilten şeylerdir. Namaz içinde etrafa bakmak gibi. 7- Müfsid: Başlanmış bulunan bir ibadeti bozan şeylerdir. Abdestli iken bir yerinden kan veya irin çıkması, namazda gülmek ve oruçlu iken bir şey yemek gibi. 8- Haram: İşlenmesi kat’î delille yasak edilen şeylerdir. Alkollü içki içmek, anaya-babaya asi olmak gibi.

NAMAZ

Allâhü Teâlâ’ya ve Peygamber Efendimiz’e (s.a.v.) îmândan sonra İslâm’ın şartlarının en büyüğü ve en mühimi namazdır. Namaz îmânın alâmetidir. Bütün peygamberler ümmetlerine namazı en faziletli ibâdet olarak bildirmişlerdir. Namazın farzları on ikidir. Namazın dışındaki farzlarına şart, içindeki farzlarına ise rükündenir.

NAMAZIN ŞARTLARI NAMAZIN RÜKÜNLERİ
1- Hadesten tahâret, 1- İftitah tekbîri, 2- Necâsetten tahâret, 2- Kıyam, 3- Setr-i avret, 3- Kırâat, 4- İstikbâl-i Kıble, 4- Rükû, 5- Vakit, 5- Secde, 6- Niyet. 6- Ka’de-i Ahîre.


HADESTEN TAHÂRET

Namazın şartlarından birincisi hadesten tahârettir. Hades iki kısımdır: Küçük hades: Abdesti olmamaktır. Büyük hades: Cünüp olmak, kadınların lohusa veya hayızlı (aybaşı hali) olmasıdır. Kadın olsun erkek olsun; namaz kılacak kimselerin abdestsiz ise abdest alması, cünüp ise gusletmesi yani bütün vücudunu yıkaması şarttır. Kadınların lohusalık ve aybaşı hallerinden sonra da gusletmeleri farzdır. Abdest Abdest, belli âzâları usulüne göre yıkamaktan ve meshetmekten ibaret dinî bir temizliktir. Abdestsiz bir kimse namaz kılamaz, Kâbe’yi tavaf edemez, Kur’ân-ı Kerîm’e dokunamaz. Abdestin Farzları Abdestin farzları dörttür: 1- Yüzünü yıkamak, 2- Ellerini dirsekleriyle beraber yıkamak, 3- Başının dörtte birini meshetmek, yani elini su ile ıslatarak başına sürmek, 4- Ayaklarını (topuklarıyla beraber) yıkamak.


Abdestin Sünnetleri

1- Niyet etmek, 2- Eûzü ve Besmele ile başlamak, 3- Evvelâ ellerini bileklerine kadar yıkamak, 4- Misvak kullanmak, 5- Bir âzâ kurumadan diğerini yıkamak, 6- Ağzına ve burnuna üç kere su vermek, 7- Kulağını meshetmek, 8- Parmaklarını hilâllemek; yani bir elin parmaklarını diğer elin parmakları arasına geçirip çekmek, 9- Âzâları üçer kere yıkamak, 10- Başını kaplama meshetmek, 11- Abdesti tertip üzere almak; yani abdest âzâlarını sırasıyla yıkamak, 12- El ve ayaklarını yıkamaya parmak uçlarından başlamak. Abdest alırken okunacak birçok duâ olmakla beraber evlâ olan bütün âzâlarını yıkarken besmele çekip kelime-i şehâdet getirmektir. Abdestin Mekruhları 1- Sağ el ile sümkürmek, 2- Abdest âzâlarından birini üç defadan fazla veya eksik yıkamak,

3- Suyu yüzüne çarpmak, 4- Güneşte ısınmış su ile abdest almak. 5- Suyu çok az kullanmak veya israf etmek, 6- Abdest alırken konuşmak, 7- Abdestin sünnetlerini terk etmek. Abdesti Bozan Şeyler 1- Önden ve arkadan idrar, kan, gâita gibi necâset ve meni çıkmak, 2- Vücuttan kan, irin ve sarı su akmak, 3- Ağız dolusu kusmak, 4- Delirmek, 5- Sarhoş olmak, 6- Bayılmak, 7- Arkadan yel çıkmak, 8- Yan yatarak veya iki ayağını yana çıkarıp oturağı boşta kalacak şekilde veya bağdaş kurarak oturup uyumak. (Oturağı yere tamamen yerleştirmek sûretiyle uyumak abdesti bozmaz.) 9- Namaz içinde başkası işitecek kadar gülmek, 10- Dişlerin arasından çıkan kan, tükürüğe denk veya tükürükten fazla olmak. Kan tükürükten az olduğu zaman, abdesti bozmadığı gibi, tıraş olmak, tırnak kesmek de abdesti bozmaz.

Abdest Nasıl Alınır?

1- Mümkünse kıbleye dönülür, yüksek bir yere oturulur, Eûzü ve Besmele çekilir. 2- Eller bileklere kadar üç kere yıkanır, parmaklar birbiri arasına geçirilerek hilâllenir, parmaktaki yüzük oynatılarak altına su ulaştırılır. (Resim: 1) 3- Varsa misvak kullanılır, yoksa başparmak ve şehâdet parmağıyla dişler ovulur. (Resim: 2) 4- Besmeleçekilerek ağıza üç kere su alınır. (Resim: 3) 5- Besmeleçekilir, üç kere burna su verilir. (Resim: 4) Oruçlu değilse su burnun yumuşağına kadar çekilip, sol elle burun temizlenir. 6- Abdeste kalb ile niyet edilip, Besmele çekerek avuca su alınıp saç bitiminden çene altına, yan taraflardan da kulak yumuşaklarına kadar yüz, üç kere yıkanır. Kaşların altı ıslatılır. Bu iş iki kere daha yapılır. Her yıkamada yüz ovalanır. (Resim: 5) 7- Besmele çekerek önce sağ, sonra sol kol dirsekle beraber üç kere ovalanarak yıkanır. (Resim: 6-7) 8- Besmele çekerek sağ elle başın dörtte biri mesh edilir. (Resim: 8) Sonra şehâdet parmaklarıyla kulaklar, başparmakla da kulakların arkası meshedilir. (Resim: 9) Elin baş ve işâret parmakları hariç, diğer üç parmaklar ile de boyun meshedilir. (Resim: 10)


Kaplama mesh yapmak sünnettir.


Kaplama mesh şöyle yapılır: Evvelâ, iki el ıslatılır, başparmak ve işaret parmakları ayrı tutulup diğer parmaklar birbirine yapıştırılır. İç tarafları başın önünde saçların başlangıcına konulur. Başparmak ile şehâdet parmakları ve avuç içi başa dokundurulmaz. İki el geriye doğru çekilerek meshedilir. Avuçların içi ile başın yan tarafı, arkadan öne doğru çekerek meshedilir. Sonra işaret parmakları ile kulakların içi meshedilir. Başparmaklar da kulak arkasına konulup, kulak arkaları yukarıdan aşağıya meshedilir. Diğer üç parmakların dış yüzleri ile de ense meshedilir. Boğaz meshedilmez. 9- Ayaklar sol el ile yıkanır. Besmele ile sağ ayağın ucundan yıkamaya başlanır (Resim: 11) ve ayak parmakları sol elin küçük parmağı ile hilâllenir. Hilâllemeye sağdan sola doğru yani, sağ ayakta küçük parmaktan, sol ayakta ise başparmaktan başlanır ve alttan üste doğru yapılır. Sağ ayak gibi sol ayak da besmele ile yıkanır. (Resim: 12) Abdestte her âzâ yıkanırken kelime-i şehâdet okunur.

Her paylaşımda başlık değişikliği yapılmadığı için.(paylaşılan bölüm) Güncel olma nedeni ile ORUÇ konusunu öne aldım... ileride başlık kısmını tekrar değişeceğim. Kuzat

ORUÇ

Oruç, ibadet niyetiyle imsaktan güneş batıncaya kadar hiç bir şey yememek, içmemek ve cinsî münâsebette bulunmamaktır. ORUCUN FARZLARI 1- Niyet etmek 2- Niyette orucun ilk ve son vaktini bilmek, 3- İkinci fecirden (imsaktan) itibaren güneş batıncaya kadar, orucu bozan şeylerden kendini tutmaktır. Oruca başlama zamanına “imsak”, orucu açmaya da “iftâr” denir.
ORUCUN KISIMLARI

Oruç altı kısımdır: 1- Farz, 2- Vâcip, 3- Sünnet, 4- Mendûp, 5- Nâfile, 6- Mekrûh. 1- Farz Oruç: Ramazan orucunun edâ ve kazâsı ve keffâret orucu. 2- Vâcip Oruç: Bozulan nâfile orucun kazâsı ve adak orucu. 3- Sünnet Oruç: Muharrem ayının 9’uncu günüyle beraber Âşûrâ günü yani 10’ncu günü tutulan oruçtur. 4- Mendûp Oruç: Her aydan tutulan 3 gün oruç. O üç günün “eyyâm-ı biyz” yani ayın 13, 14, 15’inci günleri olması da mendûptur. 5- Nâfile Oruç: Bu oruçlardan başka mekrûh olmayan oruçlar nâfiledir. 6- Mekrûh Oruç: Yalnız Âşûrâ gününde tutulan oruçtur. Ramazan bayramının birinci, kurban bayramının 1, 2, 3 ve 4’üncü günleri oruç tutmak tahrîmen mekruhtur.

ORUÇ AYRICA İKİ KISIMDIR:

1- Geceden niyet icap eden oruçlar: Ramazanın kazâsı, nâfileden bozulan ve gününe gün tutulan oruç, keffâret oruçları, zamanı belli olmayan nezir oruçları. Bunlarda mutlaka geceden niyet şarttır. 2- Geceden niyet icap etmeyen oruçlar: Ramazan ayında tutulan oruç, zamanı muayyen olan nezir orucu ve nâfile oruçlar. Bunlara geceden niyet şart değildir. Gece niyet edilebildiği gibi, gündüzün kaba kuşluğa kadar da niyet edilebilir. Ramazan günlerinde ister mutlak oruca niyet edilsin, isterse nâfileye veya başka bir vâcibe niyet edilsin, oruç ramazan orucu olur. Orucu Bozup da Sadece Kazâ İcabettiren Şeyler 1- Oruç hatırında iken boğazına birşey kaçmak, 2- Ağzına aldığı veya burnuna çektiği su hata ile boğazına kaçmak, 3- Ramazan orucuna niyet etmeyerek orucu yemek, 4-Unutarak yedikten sonra, orucu bozulmadığı halde bozulduğunu zannederek bilerek yemek ve içmek, 5- Ağzına giren kar veya yağmur suyunu istemeyerek yutmak, 6- İğne vurdurmak,

7- Burnuna ilaç çekmek, 8- Kulağına yağ akıtmak, 9- İmsak vaktinin girmediğini sanarak sahur yemek, 10- Güneş battığı zannı ile iftâr etmek, 11- Kusmuğunu ağzından çıkarmayıp yutmak, 12- Eşinden veya sevdiğinden başkasının tükrüğünü yutmak, 13- Kendi tükrüğünü dışarı çıkarıp sonra yutmak, 14- Su veya yağ ile ıslanmış parmağını ayıp yerlerine sokmak, 15- Dişi kanayıp kanı, tükrüğünden fazla veya tükrüğü ile müsâvî olduğu halde yutmak, 16- Buhur yakıp, dumanını boğazına kaçırmak. Orucu Bozup Kazâ ve Keffâret İcabettiren Şeyler 1- Bilerek yemek-içmek 2- Bilerek cinsî münâsebette bulunmak, 3- Bilerek sigara içmek, 4- Gıybet ettikten sonra, orucunun bozulduğunu zannedip bilerek orucu bozmak, 5- Eşinin veya sevdiği bir kimsenin tükrüğünü yutmak,
Yukarıda sayılanlardan birini yapan kimse bozduğu orucu kazâ eder ve keffâret olarak da ara vermeden iki ay oruç tutar.

Oruçluya Mekruh Olan Şeyler

1- Zarûretsiz bir şey tatmak, 2- Zarûretsiz bir şey çiğnemek, 3- Önceden çiğnenmiş ve tadı kalmamış bir sakızı çiğnemek, 4- Öpmek, 5- Kişinin eşiyle sarılması ve kucaklaşması, 6- Tükrüğünü ağzında biriktirip yutmak, 7- Kan aldırmak. Orucu Bozmayan Şeyler 1- Unutarak yemek, içmek ve cinsî münâsebette bulunmak, 2- Sırf bakmak veya düşünmekle meni gelmesi, 3- Uyurken ihtilâm olmak, 4- Meni gelmeksizin öpmek, 5- Hacâmat olmak 6- Ağza gelen balgamı yutmak, 7- Burnuna inen akıntıyı yutmak, 8- Kulağına su kaçmak, 9- Dişleri arasında kalan nohuttan küçük bir şeyi yemek, 10- Elinde olmayarak (çok dahi olsa) kusmak, 11- Sürme çekmek, 12- Gıybet etmek, 13- Göze ilaç damlatmak.

Abdesten sonra artan sudan ayakta ve kıbleye karşı birkaç yudum içilir. Abdesten sonra şu üç şey menduptur: * Kelime-i şehâdet getirmek, َ ت ْ ن َ ا َّ ل ِ ا َ ه ٰ ل ِ ا ٰ ل ْ ن َ ا ُ د َ ه ْ ش َ ا َ ك ِ د ْ م َ ح ِ ب َ و َّ م ُ ه ّٰ الل َ ك َ ان َ ح ْ ب ُ س َ ك ْ ي َ ل ِ ا ُ وب ُ ت َ ا َ و َ ك ُ ر ِ ف ْ غ َ ت ْ س َ ا * “Sübhânekellâhümme ve bihamdik. Eşhedü en lâ ilâhe illâ ente estağfiruke ve etûbü ileyk” duasını okumak ve * 1, 2 veya 3 defa “Kadr sûresini” okumak. KADR SÛRESİ ِ يم ۪ ح َّ الر ِ ـن ٰ م ْ ح َّ الر ِ ّٰ الل ِ ـــم ْ س ِ ب *ۘ ِ ر ْ د َ ق ْ ال ُ ة َ ل ْ ي َ ا ل َ م َ اك َ ر ْ د َ ا ٓ ا َ م َ و *ۚ ِ ر ْ د َ ق ْ ال ِ ة َ ل ْ ي َ ى ل ۪ ف ُ اه َ ن ْ ل َ ز ْ ن َ ا ٓ ا َّ ن ِ ا *ۘ ٍ ر ْ ه َ ش ِ ف ْ ل َ ا ْ ن ِ م ٌ ر ْ ي َ خ ِ ر ْ د َ ق ْ ال ُ ة َ ل ْ ي َ ل *ۛ ۙ ٍ ر ْ م َ ا ِ ّ ل ُ ك ْ ن ِ م ۚ ْ م ِ ه ِ ّ ب َ ر ِ ن ْ ذ ِ ا ِ ا ب َ يه ۪ ف ُ وح ُّ الر َ و ُ ة َ ك ِ ئ ٓ ٰ ل َ م ْ ال ُ ل ّ

Bismillâhi’r-Rahmâni’r-Rahîm İnn¼ enzelnâhü fî leyleti’l-kadr * Ve m¼ edrâke mâ leyletü’l-kadr * Leyletü’l-kadri ‡ayrun min elfi şehr * Tenezzelü’l-mel¼iketü verrûhu fîhâ bi i◊ni rabbihim min külli emr * Selâmün hiye hattâ matla‘ı’l-fecr *4 4 Meâli: Hakîkat, biz onu (Kur’ânı) Kadir gecesinde indirdik. Kadir gecesinin (o büyük fazilet ve şerefini) sana bildiren nedir? Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır. Onda melekler ve Ruh, Rablerinin izniyle, her bir iş için iner de iner. O gece tan yeri ağarıncaya kadar bir selâmdır.


Gusül Gusül,

cünüplükten, hayız ve nifastan çıkmak için bütün vücudu ağzın ve burnun içi ile birlikte yıkamaktır. Gusül, cinsî münâsebet ve ihtilâm sebebiyle, bir de hayız ve nifasın bitmesiyle îcâp eder. İhtilâm, uykuda meninin tenâsül uzvundan şehvetle dışarı çıkmasıdır.

Guslün Farzları Guslün farzları üçtür:
1- Ağıza su vermek, 2- Burna su vermek, 3- Bütün bedeni yıkamak.

Guslün Sünnetleri
1- Niyet etmek, 2- Besmele çekmek, 3- Önce avret mahallini yıkamak, 4- Önce başına, sonra sağ, daha sonra sol omuzuna üçer defa su dökmek ve her defasında vücudu ovmak.

Gusül Abdesti Nasıl Alınır Sünnet üzere gusül abdesti şöyle alınır:

1- Gusle niyet edilir. Eller yıkanır.

2- Besmele çekilip tam bir namaz abdesti alınır. Ayaklar altında su toplanıyorsa ayaklar en sonunda yıkanır. 3- Bu abdesti alırken ağız ve burna su bolca çekilir. Çünkü bu yıkama ile gusüldeki farz olan ağız ve burna su vermek de yerine gelmiş olur. 4- Başa üç defa su dökülür ve her döküşte ovulur. Bu esnâda, sakal, bıyık ve saç altına suyu ulaştırmak lazımdır. 5- Sağ omuza üç defa su dökülür ve her döküşte vücut ovulur. 6- Sol omuza üç defa su dökülür ve her döküşte vücut ovulur. Vücut, göbek çukuru dâhil hiç kuru yer kalmayacak şekilde ovularak yıkanır.

Gusül Abdesti ve Kaplama Diş Mes’elesi

Hanefî mezhebine göre, gusülde ağız ve burun, bedenin dışı sayıldığından yıkanması farzdır. Şâfiî mezhebine göre ise sünnettir. Gusledecek kimsenin ağzındaki dişler kaplatılmış veya doldurtulmuşsa kaplanan ve doldurulan dişin, kaplamasının ve dolgunun dışının yıkanmasıyla gusül tamam olur. . Ancak dişler sâbit değil de çıkarılabilir ise çıkarılması icap eder.