Konu: Isaratü’l-i’caz Tefsiri Hakkinda

Kirk sene evvel, Harb-i Umumide, cephede, avci hattinda, bazan at üstünde telif edilen bu Isaratü'l-I'caz tefsirinin bir kismini Üstadimizdan ders aldik. Ilm-i belagati ve kavaid-i Arabiyeyi bilmedigimiz halde, aldigimiz ders ile bundaki bir sirr-i azimi fehmettik ki, bu Isaratü'l-I'caz tefsiri, hakikaten harikadir. Bu tefsir, Kur'an'in vücuh-u i'cazindan yalniz nazmindaki i'cazi harika bir tarzda göstermesi münasebetiyle dört noktayi beyan ediyoruz.
Birincisi: Madem Kur'an kelamullahtir; umum asirlar üzerinde ve arkasinda oturan muhtelif tabaka tabaka olarak dizilmis bütün nev-i besere hitap ediyor, ders veriyor. Hem bu kainat
Hâlik-i Zülcelâlinin kelami olarak rububiyetin en yüksek mertebesinden çikip, bu binler muhtelif tabaka muhataplarla konusuyor, umumunun bütün suallerine ve ihtiyaçlarina cevap veriyor. Elbette manalari külli ve umumidir. Beser kelami gibi mahsus bir zamana, muayyen bir taifeye ve cüz'i bir manaya inhisar etmiyor. Bütün cin ve insin binler muhtelif tabakada olan efkar ve ukul ve kulub ve ervahinin herbirisine layik gidalari veriyor, dagitiyor.
Ikincisi: Kelam-i ezeliden gelen ve bütün asirlari ve bütün tavaif-i nev-i beseri muhatap ittihaz eden Kur'an-i Hakimin gayet külli manalarinin cevherlerinin sadefi hükmünde olan lafz-i Kur'ani, elbette küllidir. Yalniz kiraatinde herbir harfinin on, yüz, bin ve binler ve eyyam-i mübarekede otuz bine kadar sevab-i uhrevi ve meyve-i Cennet veren huruf-u Kur'aniyenin herbirinde mevcudiyeti kat'i olan i'cazin bir kismini bu tefsirde gördük.
Üçüncüsü: Birseyin hüsün ve cemali, o seyin mecmuunda görünür. Cüzlere ayrildigi vakit, mecmuunda görünen hüsün ve cemal, parçalarinda görünmez. O seyin umumunda tezahür eden nakis ve güzellik, herbir kisminda aranmaz. Görünmedigi vakit, görünmemesi, onun sebeb-i kusuru tevehhüm edilmez. Böyle olmasina ragmen, Kur'an-i Hakimin sure ve ayetlerinde görünen mucize-i nazm, hey'at ve keyfiyat itibariyle tahlil edildigi vakit, baska bir tarzda yine kendini ehl-i tetkike gösteriyor. Iste bu Isaratü'l-I'caz Arabi tefsiri, i'caz-i Kur'an'in yedi menbaindan bir menbai olan nazmindaki cezaleti, en ince esrarina kadar beyan ve izhar ediyor. Kur'an-i Hakimin on, yüz, bin ve binler ve eyyam-i mübarekede otuz bine kadar semere-i uhrevi veren hurufatinin herbirine ait, Isaratü'l-I'caz'in azami ihtimamla onlardaki i'cazi göstermeye çalismasi, elbette israf degil, ayn-i hakikattir.


1- Allahin adiyla. Onu her türlü kusur ve noksandan tenzih ederiz.

Rabbim ebeden razı olsun kuran hizmetinden sizleri ayırmasın

Allah (c.c) razı olsun Konyevi Nisa kardeşim...