Hz. Ömer radıyallahu anh şöyle buyurmuştur:
“Hesaba çekilmeden önce siz kendi kendinizi hesaba çekiniz. Çünkü bu, hesaplaşmanızı kolaylaştırır, hafifleştirir. Mizanda tartıya çekilmeden önce siz kendi kendinizi tartıya çekiniz. Hiçbir yanınız gizli kalmayacak şekilde herşeyinizle meydana çıkarılacağınız o büyük arz günü için kendinizi hazırlayınız.”
Ehl-i hikmetten bir zat diyor ki;
Yaptığı ibadetten haz almak isteyen kimse şu dört esası gözetmelidir;
1-) İbadete niyetle başlamalı,
2-) Allah’a karşı minnettar olmalı,
3-) Korku içinde ibadet işlemeli,
4-) İbadeti İhlâslı olarak bitirmelidir.
Çünkü kul yaptığı amele niyetle başlayınca kendisini o ameli işlemeye muvaffak edenin Allah-u Zülcelal olduğunu bilir. Allah-u Zülcelal’e karşı minnet duyduğu takdirde işlediği amele şükürle başlar ve bu şükürde Allah-u Zülcelal’in kendisine karşı olan bağışını artırmasını sağlar. Çünkü Allah-u Zülcelal bir ayet-i kerimede şöyle buyurmuştur:
“Eğer şükrederseniz, size verdiğim nimetleri kesinlikle artırırım. Buna karşılık eğer nankörlük ederseniz, hiç şüphe yok ki, azabım pek ağırdır.” (İbrahim; 7)
Bunun yanında kul yaptığı ibadeti korku içinde yaparsa onun sevabını elde etmeyi kesinlikle elde etmiş olur. Nitekim Allah-u Zülcelal bir ayet-i kerimede şöyle buyurmuştur:
“Hiç şüphesiz, Allah iyi amel işleyenlerin ecrini zayi etmez.”(Tevbe; 120)
İşlenen amelin dünyadaki sevabı ibadetten haz duymak, ahiretteki sevabı ise cennettir. Öte yandan kul, işlediği ibadeti ihlâsla bitirince Allah-u Zülcelal o ibadeti kabul eder. İşlenen amelin kabule mazhar olduğunun alameti, Allah-u Zülcelal’in o kulu daha üstün bir ibadeti işlemeye muvaffak buyurmasıdır.
Anlatıldığına göre şu üç şey insanın kendi kendisini aldatmasının alametidir:
1-) Günah endişesi taşımaksızın nefsin arzuları peşinde koşmak,
2-) Uzun vadeli emellere kapılarak, tevbe etmeyi ertelemek,
3-) İyi amel işlemeksizin ahiret saadetini temenni etmek.
Buna göre herkesin günahlardan kaçınarak olanca gayreti ile ibadete sarılması ve ibadetini de sırf Allah-u Zülcelal’in rızası için yapması gerekir.