Osteoartrit Nasıl Bir Hastalıktır?







Osteoartrit (eklem kireçlenmesi) en sık görülen eklem hastalığıdır. Eklem kıkırdağının yapısının bozulması hareketlerde kısıtlanmaya ve ağrıya neden olan bir hastalıktır.







Osteoartrit Neden Olur?







İki önemli faktör osteoartrit gelişmesinde önemli rol oynamaktadır:



1. Eklemlerin üzerlerine binen yükü dengeli bir şekilde emip dağıtarak bağlar gibi yapılarda doğumsal ya da sonradan gelişen bozukluklar



2. Vücut kilosunda artışta olduğu gibi eklemlerin üzerindeki yüklerin ya da mesleki nedenlere bağlı olarak eklemlerin normal çalışma koşullarının değişmesi.







Osteoartritin Gelişmesini Kolaylaştıran Faktörler Nelerdir?







Yaş. Osteoartrit orta-ileri yaşların hastalığıdır. Kırk yaşından önce görülmesi çok nadirdir. Yaş ilerledikçe hastalık görülme sıklığı artar. Örneğin yetmiş yaşındaki insanların yaklaşık dörtte üçünde osteoartrit bulguları vardır.







Kalıtım. Bazı ailelerde çok daha sık olarak ve daha erken yaşlarda osteoartrit geliştiği bilinmektedir. Özellikle el parmak eklemlerinde şişlere neden olan ve “nodüllü osteoartrit” diye bilinen türünde kalıtımın katkısı çok belirgindir.







Cinsiyet. Diz ve ellerde görülen osteoartrit kadınlarda daha sık görülür. Kalça eklemi osteoartriti ise kadın ve erkeklerde eşit oranda görülmektedir.







Kilo. Fazla kilo ve şişmanlık eklem üzerine binen yükü artırarak özellikle diz osteoartriti gelişme olasılığını yükseltmektedir. Ayrıca osteoartriti olan kimselerde kilo artışı şikayetlerin ortaya çıkmasına ya da artmasına neden olabilmektedir.







Eklemlerde yapısal bozukluklar. Eklemlerde doğuştan görülen (örneğin kalça çıkığı eklemin işleyişini aksatarak osteoartrit gelişme riskini artırmaktadır.







Eklem hastalıkları. Osteoartrit eklemlerde görülen özellikle iltihabi nitelikli hastalıkların eklemde yaptığı yapısal bozukluklara bağlı olarak da gelişebilir (”ikincil osteoartrit”).







Eklemlerin aşırı kullanılması. Mesleki nedenlerle ya da yaşam tarzına bağlı olarak belirli eklemlerin aşırı kullanılması osteoartrit riskini artırmaktadır.







Osteoartrit Hangi Eklemlerde Görülür?







Osteoartrit en sık diz ayak başparmağı ve omurgada görülür.







Diz osteoartriti özellikle bayanlarda sıktır ve artan kilo (şişmanlık) ile görülme olasılığı artar. Genellikle her iki dizi etkiler.







Kalça osteoartriti erkeklerde de kadınlar kadar sık görülür. Doğumsal kalça eklemi uyumsuzlukları kalça ekleminin edinsel hastalıkları ve belirli meslekler (örneğin çiftçilik) kalça osteoartriti için risk faktörleri arasında sayılmaktadır.







El parmaklarında bir süre sonra kızarıklık ve ağrı geriler ve genellikle el parmak işlevlerini aksatacak düzeyde şekil ve hareket bozukluğuna neden olmazlar.







Ayak başparmağında görülen osteoartrit başparmağın dışarı doğru eğrilmesine ve/veya hareketlerinin tama yakın kaybına neden olur. İlk ortaya çıktığında eldeki nodüller gibi ağrı ve şiş ile birlikte kızarıklık da görülebilir ve yanlışlıkla gut hastalığı geliştiği düşünülebilir.







Osteoartrit omurganın en hareketli bölgeleri olan boyun ve belde de görülebilir. Kemik çıkıntıların sinir kanallarını ya da omurilik boşluğunu daraltmasına bağlı olarak şikayetlere neden olabilir.







Osteoartritin Belirtileri Nelerdir?







Hastalar en sık olarak osteoartrit gelişen eklemlerin hareketlerinde kısıtlanma ve ağrıdan yakınırlar. Kemik çıkıntılara bağlı olarak eklem şiş görünebilir. Hareket sırasında eklemde çıtırtılar duyulabilir. Belirtilerin arttığı alevlenme dönemleri olabildiği gibi uzun süren şikayetsiz dönemler de görülebilir.







Ağrı genellikle hareket sırasında ya da günün ilerleyen saatlerinde görülürken istirahat sırasında da ağrı görülebilir ve hareketler günlük yaşam işlevlerini aksatacak düzeyde kısıtlanabilir. Osteoartrit olan ekleme komşu kaslarda zayıflama ve güçsüzlük dikkati çeker. Kaslarda kramplar da görülebilir.







Osteoartrit Tanısı Nasıl Konur?







Belirli eklemlerde gelişen kemik çıkıntılara bağlı şişler mutlaka o eklemde çeşitli yakınmaların olacağı anlamını da taşımaz ya da yakınmaların hangi şiddette olduğunu tahmin ettirmez.







Osteoartrit tanısını koyduran bir kan testi yoktur. Fakat osteoartriti diğer romatizmal hastalıklardan ayırt etmede yardımcı olurlar.







Osteoartrit Nasıl Tedavi Edilir?







Osteoartrit tedavisinin ana amaçları:







ağrıyı gidermek



hareketteki kısıtlanmayı düzeltmek ve günlük yaşam aktivitelerinin sorunsuz yapılmasına yardımcı olmak



ve hastalığın ilerlemesini engellemektir.







Osteoartritin tamamen düzelmesini sağlayan bir tedavi yoktur. Aşınmış olan kıkırdak dokusunu yenilemek mümkün değildir.







Vücut ağırlığının ideal kiloya inmesi düzenli egzersizlerle ekleme bine yükün azaltılması ve kas gücünün artırılması oldukça yararlı olmaktadır. Günlük işlerin ve önerilen egzersizlerin gün içerisine dengeli bir şekilde dağıtılması çok önemlidir.







Eklem ağrısı için öncelikle basit ağrı kesiciler kortizon dışı iltihap giderici romatizma ilaçları kullanılmaktadır.







Eklem içinde sıvının arttığı alevlenme dönemlerinde eklem içine kortizon enjeksiyonları denenebilmektedir. Eklem içine eklem sıvısına benzer özelliklerde sıvıların verilmesinin ya da ağız yoluyla alınan ve kıkırdak içeriğinde bulunan bazı gıda maddelerini içeren ilaçların yararı ise tartışmalıdır. Uygun durumlarda sıcak ve/veya soğuk uygulamaları da ağrı kesici etki sağlamaktadır.







Osteoartrit hem de eklem hareketlerinin belirgin şekilde düzelmesini sağlayabilmektedir