Adenomlar kolorektal mukozanın selim glandüler tümörleridir. Kripta epitelinden kaynaklanan adenom hücrelerinde diferansiasyon kusuru nedeni ile bu lezyonlar karsinomatöz transformasyon olayında preneoplastik dönemin simgesi olarak kabul edilmektedir. Adenomlar malignite riski taşırlar ve kolorektal mukozadaki dağılımlan karsinomların dağılım oranlarına uygunluk gösterir. Adenomların histolojik olarak; yaş ve büyüklükleri ile orantılı olarak displazi derecelerin de artış görülür (Tablo.2).



Adenomlar makroskopik ve mikroskopik olarak üç morfolojik tipe ayrılır; Tübüler tübülovillöz ve villöz adenom.



Tübüler Adenom: Tübüler adenomlar %60 oranında sol kolon ve rektum karsinoembriyonik antijen (CEA) pozitivitesinde yoğunlaşma dikkati çeker.



Tübülovillöz Adenom: Tübüler tipteki adenomlarda villöz proliferasyonlara rastlanabilir. Bunların oranları villöz proliferasyonlar içerecek şekilde daha çok sağ kolonda lokalize lezyonlardır.



Villöz Adenom: Daha çok ileri yaşlarda tek bir kitle şeklin de rektum veya rektosigmoidde görülürler. Genellikle 2cm ve daha büyük zamanla büyüyerek tüm barsağı çepeçevre sarabilen oluşumlardır. Histolojik olarak müsinden zengin yüksek silendirik tipte epitel hücrelerinin oluşturduğu sık villöz yapılardan meydana gelir. Bu tümörlerde karsinoembriyojenik antijen (CEA) aktivitesi yüksek olarak saptanır. Villöz adenomların malignite potansiyeli %24-70 arasında değişmektedir.







Tablo.2: Adenomların histolojik tipi ile büyüklük ve displazi decesi arasındaki ilişki



Adenom büyüklüğü Displazi derecesi



Adenom tipi 2cm (%) Hafif (%) Orta (%) Şiddetli (%)



Tubüler 77 20 4 88 8 4



Tubülovillöz 25 47 29 58 26 16



Villöz 14 26 60 41 38 21







İltihabi Barsak Hastalıkları: Kolorektal mukozanın prekanseröz ve tümöral lezyonlarında kripta tabanında yer aları hücrelerin hiperproliferasyonuna neden olan faktörler arasında iltihabi barsak hastalıkları özellikle ülseratif kolit gittikçe artan displazik türdeki hücresel ekspansiyonlar la zamanla belirginleşir.







B. DİYET ENDOGEN VE EKZOJEN KARSİNOJENLER



Kolorektal karsinom patogenezinde kırmızı et ve yağ oranından zengin yüksek kalorili beslenmenin genetik ve somatik mutasyonlarla karsinogenezis başlar