Konu: Hz.Mevlana "Divan-ı Kebir"

313. Aşk, bazen gökyüzünde kapılar açar.
Fa'ilatün, Fa'ilatün, Fa'ilat
(c. II, 822)

• Aşk, şimdi merhamete geldi. Bize acıyor, bu gün bize, canlar canı can olmadadır.
• Ma'rifet güneşinin ışıkları içinde titreyip duran her zerre Gayb Alemi'ni biliyor.
• Aşk, kimya yapan, bakırı altın eden bir kimyadır. Hatta şu toprağı bile manalar hazine haline getiriyor.
• Aşk, bazen gökyüzünde kapılar açıyor, bazen aklı merdiven ediyor.
• Bazen şarap gibi neşe meclisi kuruyor. Bazen deniz gibi inciler saçıyor.
• Aşık; "Lenteranî" (=Beni göremezsin!) sesini duysa bile yine ümitsiz olmaz, dostun aşkına güvenir.
• Aşk görülmemiş armağanlar getirmiştir. 0 armağanları kabiliyetli kişilere dağıtır, durur.
• Aşk, bu ağıza ne tattırmıştır ki, lezzetinden dilsizliğe özenir de susar?

314. 0 padişahlar padişahı ne yaparsa güzel yapar.
Fa'ilatün, Fa'ilatün,
(c. II, 820)

• 0 padişahlar padişahı ne yaparsa güzel yapar. Nasıl ki, incir ağacı hep incir verir, başka meyve vermez!
"İbrahim Hakkı hazretleri;
Hep işleri faiktir,
Birbirine layıktır,
Neylerse muvafıktır.
Mevla görelim neyler,
Neylerse güzel eyler.
Deme şu niçin şöyle!
Yerindedir ol öyle!
Bak sonunu seyreyle!
Mevla görelim neyler,
Neylerse güzel eyler."
diye yazmıştır. (Dîvan-ı Ibrahim Hakkı, s. 192.)
• 0, her nerede iki zıddı evlendirmek isterse, onları sütle şekerin birleşmesi gibi çeyizler, evlendirir.
" Yemeklere tat veren tuz, klor ile sodyumdan ibarettir. Bunların her ikisi zehirdir."
• Onun nefesi ile ab-ı hayat kaynağı akar, o talkın verince ölü dirilir.
• Allah, her kuluna tek başına bir dünya bağışlar. îki alemde bunu yapan kimdir?
" Her insan tek başına bir dünyadır. Hz. Ali;"Sen kendini küçük bir varlık zannediyorsun, sende büyıik bir alem var." diye buyurmuş. Bugün ilim ispat etti ki, her insanda bulunan hücrelerin sayısı, trilyonları buluyor, dünyanın nüfusu daha on milyarı bulmadı.
• Kuyu dibinde onun adını ansan, zikretsen, kuyu dibi göklerin en yüksek yeri haline gelir.
• Eğer bir kafir, onun aşkından bahsederse, onun küfrünü, bütün dinin nüru yapar.
• Bütün dikenleri nesrin gülü haline getirmek için, dünyanın dikenini aşıkların yoluna koymuştur.
• Sen bilmiyor musun? Kim onun kuşu olursa, pek mutlu olur da altın yumurtalar yumurtlar.
• Artık susayım da, bundan sonra gizli dua edeyim, fakat, padişah "Amin" derse, dua nasıl olur da gizli kalır?

315. Hz. Ali ile Hz. Ömer birbirleriyle uzlaşınca
rafızînin parmağı ağzında kaldı.
Fa'ilatün, Pa'ilatün, Pa'ilat
(c. II, 810)

• Yine süt ile şekeri karıştırdılar. Aşıkları da birbirleriyle bir araya getirdiler.
• Gece ile gündüzü ortadan kaldırdılar, güneşi, ay ile birbirine karıştırdılar.
• Ma'şukların rengi ile aşıkların rengini, altınla gümüşü birbirine karıştırdıkları gibi kanştırdılar.
• Hakk'ın ebedî baharı geldi. Kuru dallarla yaş dalları birbirlerine karıştırdılar.
• Hz. Ali ile Hz. Ömer birbirleriyle uzlaşınca rafızînin parmağı ağzında kaldı.
"Rafızî; Hz. Muhammed'den sonra Hz. Ali'yi halife tanıyıp; Hz. Ebubekir, Hz. Omer ve Hz. Osman'ın halifeliğini kabul etmeyen Şiilere Sünnîler tarafından verilen ad. Bu beyitte Hz. Mevlana, Sünnîlerle Alevîlerin beraberce kardeş gibi yaşayacaklarına işaret buyuruyor.
• Hem bayram gibi Kadir gecesi belirdi, göründü. Hem de melek ile insanı birbirine kattılar.
• Onlara birbirlerinin dillerini öğrettiler. Bu ikisi de (melek-şeytan) birbirinden nefret ettikleri halde, onları birbirine kattılar, insan bedeninde beraber yaşıyorlar.
• Birbirine zıt olanı, hayır ile şer ve kuru ile yaş gibi birbirine kattılar.
• Ben ağzımı kapadım, geri kalanını, sen söyle, çünkü bu bakışı o bakışla bir-leştirdiler.
"Mithat Beharî merhum;
"'Bu bakış'la, Hz. Mevlana'nın bakışını; o bakış'la da Hz. Muhammed'i kast diyor, doğrusunu Allah bilir.

316. însanlar, şu var gibi görünen, aslında yok olan dünyadan azar azar gidiyorlar.
Fa'ilatün, Fa'ilatün, Fa'ilat
(c. II, 819)

• îlahî aşk şarabını seven, mest olmuş Hakk aşıkları azar azar geliyorlar.
• Gönül alanlar yola düşmüşler, nazlı nazlı geliyorlar. Gül yüzlüler de gül bahçesinden çıkmışlar, geliyorlar.
• Şu hem var gibi görünen, hem de aslında yok olan dünyadan insanlar, fani varlıklar azar azar gidiyorlar. Rüh aleminden de azar azar ebedî olan vaılıklar, ruhlar geliyorlar.
• Hepsinin etekleri altınlarla dolu, tıpkı maden gibi. Eli dar olanlara vermeye geliyorlar.
• Yaralı zayıf, aşk yaylağında semirmiş, şişmanlamış bir halde geliyorlar.
• Tertemizlerin canları, güneş ışığı gibi cennetlerden yüce olan mana gıü bahçesinden geliyorlar.

317. Gökyüzünü aşıkların ahlarının dumanları kurmuştur.
Fa'ilatiin, Fa'ilatün, Fa'ilat
(c. II, 826)

• Ya Rabbî! Aşıklardan hoşnut ol, aşıkların sonları iyi olsun!
• Aşıklar, senin güzel yüzünle bayram etsinler, canları aşk ateşinde öd a gibi yansın, yakılsın.
• Kim; "Aşktan halas olsun, kurtulsun" diye yalvarırsa, dilerim o dua göklere yükselmesin, kabul edilmesin.
• Görmez misin? Ay bile aşık olmuş, içine aşk ateşi düşmüş de, sessizce, yalnız başına göklerde dolaşıp durmada. 0, aşk yolunda bir zaman ziyan eder, erir, incelir. Aşk yolundaki ziyan, ne mutlu bir ziyandır. Aslında o ziyanın hepsi kardır. Çünkü, eriyen, zayıflayan "ay", zamanı gelince bedir halinde dolunay olarak karşımıza çıkar.
• Aşık olmayanlar, ölümden korkarlar. Ömürlerinin uzaması için yalvarırlar. Mühlet isterler. Aşıklar ise; "Hayır, hayır!" derler. Sevgiliye kavuşacakları için "Ey ölüm, çabuk ol, gel!" diye niyazda bulunurlar.
• Aslında gökyüzünü, aşıkların "ah"larının dumanları kurmuştur. Bu dumanın sahibine; "Aferin, çok yaşa!" de!

318. Hakk'ın kahrında lütuflar gizlidir.
Fa'ilatün, Fa'ilatün, Fa'ilat
(c. II, 821)

• Bir insanın gülmesi, Cenab-ı Hakk'ın o kula lütfünu, ihsanını anlatmada, hikaye etmektedir. Bir insanın ağlaması, feryat etmesi de Hakk'ın kahrından bir şikayettir.
• Dünyada birbirine zıt olan, aykırı olan bu iki haberin de, hal dilleri ile bir sevgiliden geldiklerini rivayet ederler.
Aziz Hüdaî hazretleri;
"Hoştur bana senden gelen, Ya gonca veyahut diken! Lütfun da hoş kahrın da hoş"diye yazmıştır.
• Hakk'tan gelen lutuf, gaflette olan kişiyi öyle şaşırtır ki, o Hakk'ın kahrını düşünmemek cinayetini işler de daima güleceğini zanneder.
• Ötekine gelen kahır da ona ümitsizlik verir. 0 zavallı ye'se kapılır, bunalıma girer. 0 kahrın arkasındaki lütfu düşünemez.
" Aslında kahırda ilahî bir lütuf gizlidir. Mevlana Dîvan-ı Kebîr'nin başka bir yerinde:
"Gamdan, kahırdan daha tatlı, daha mübarek bir şey olamaz. Bunun karşılığı sonsuzdur. diye buyurmuştur. (Dîvan-ı Kebîr, c. VI, s. 265) Mevlana Mesnevî'de. de bu konuya bir çok , kere temas etmiştir. (Bkz. Mevlana, Hayatı, Şahsiyeti, Fikirleri, Ötüken yay., s. 270) Bır Mesnevî beytinde;
"Paha biçilmez akîk pislik içinde gizlendiği gibi, Hakk'ın kahrı içinde lütuf gizlenmiştır. (Mesnevî, c. V, no. 1665) Başka bir Mesnevî beytinde de;
"Onun hoş olmayan tecellîsi canıma hoş gelir. Gönlümü inciten, kıran sevgiliye canım" feda olsun." (Mesnevî, c. I, no. 1771) diye buyurmaktadır.
• Aşk, esirgeyen bir şefaatçidir. Ikisini de görür, gözetir, korur.
• Allah'ım, bu aşkı bize lütfettiğin için sana şükürler olsun. Biliyorum ki, senin kahrında bize sonsuz lütuflar var.
• Şükürde kusurumuz olsa bile aşk nankörlüğe bile bakmaz. Onu bile hoş görür.
• Bu aşk, ya kevserdir, ya ab-ı hayat; ömre sonsuzluk vermede, insanı ölümsüz etmededir.
• Aşk, Allah ile insan arasında bir peygamber gibidir. îkisinin arasında gelir gider, birbirinden haberler getirir götürür.
• Yeter artık sus, bunu ayet ayet okuma, zaten ayeti de aşk tefsir eder.

319. Herkes ayıptan, hatadan kurtulma peşinde;herkes bir hünerin avcısı.
Fe'ilatün, Fe'ilatün, Fe'ilatün, Fe'ilün
(c. II, 801)

• Burada bir zevk var, bir işret var; bu fırsatı kaçırmayın! Sizin tali'iniz varmış; devlet, mutluluk ayağınıza gelmiş. Devletin başını kaşıyın; ona saygılı davranın, onu rahat ettirin!
• Bu sütle siz şeker gibi karışın, bir gönüllü olun, çünkü her ikiniz de naziksiniz, güzelsiniz, değerlisiniz.
• Tarlalarda kalmış döküntü başakları, daneleri toplamak adamlık mıdır? Böyle yapmayın; siz yüzlerce harmanın, yüzlerce anbarın sahibisiniz.
• Onun güle, reyhana benzeyen eteğine yapışın, siz bu gül bahçesinde beslenmiş, onun hoş kokuları ile karışmışsınız.
• Şu dünyada, bir çok renk gördünüz, şekil gördünüz, bir çok resimler, bir çok heykeller seyrettiniz. Onların hepsi de cansız, hepsi de yaşamıyor. Peki neden bütün dünya güzellerine ay gibi nurlar saçan sevgilimizi de böyle sanırsınız?
• Siz evinin yolunu bilmez değilsiniz, çünkü siz vuslatın oğlusunuz! Siz bu pazar yerindensiniz! Kalp ve geçer akçeyi anlamaz değilsiniz!
• Siz ilk yaratılışınız da melekten doğmuş bir melektiniz. Bugün neden böyle dilenci gibi sızlanıp duruyorsunuz?
• Herkes ayıptan, hatadan kurtulma peşinde! Herkes bir hünerin avcısı olmuştur. Siz can meclisinde bulunduğunuz halde, aklınız başınızda kalmışsa, baştan başa ayıpsınız, baştan başa hatasınız!

320. Aşıklar meydanda ama, sevgili meydanda yok!
Fa'ilatün, Fa'ilfitiin, Fa'ilat
(c. II, 824)

• Aşıklar meydanda dolaşıyorlar ama, sevgili meydanda yok. Bütün dünyada böyle acaip bir aşkı kim görmüştür?
• Gayb Alemi'nin sevgilisi eteğini çekmeden, bize naz etmeden önce, gönül binlerce mihnetlere, binlerce belalara uğradı, çileler çekti.
• Onun gül bahçesinden bir gül koparmadan önce, göğsüme yüz binlerce diken battı.
• Gönül ondan ancak cefa gördü, fakat yine de ondan vefa umduğu için, onun cefalarından ürkmedi, kaçmadı.
• Gönül ondan gelen elemi keremlerden, cefayı da vefalardan üstün tuttu.
• Sevgilinin dikeni bütün güllerden daha hoştur. Kilidi de yüzlerce anahtar¦ dan daha güzeldir.
• Onun cevri, mutluluk topunu, devlet topunu kapmıştır. Onun kahrındaki zehirden şeker kamışları bitmiştir.
• Onun aşığı reddetmesi, istememesi, başkalarının istememesinden daha iyidir. La'l de, inci de onun taşına uymuştur.
• Tatlı yemekler, yağlı yemekler hoşa giderler, sofralarda hoş görünürler.t Fakat onlar fazla değil, bir gece senin içinde kalınca iğrenç pislik olurlar¦
" Tarihî şu fıkra Hz. Mevlana'nın bu beytini açıkladığı için sayın okuyucularımdan özür dileyerek almadan geçemedim. Harun Reşid bir gün Behlül-i Dana'ya; "Sen neden yalnız yaşamayı tercih ediyorsun. insanlar içine karışmıyorsun?" diye sormuş. Behlül-i Dana da; "Müsade eder misiniz, bir danışayım da geleyim." demiş ve helaya girmiş azıcık bekledikten sonra gelmiş. Harun Reşid'e demiş ki: "Pislikler bana dediler ki, 'Aklını başına al. sakın insanların içine girme, bizler çok nefıs yemeklerdik, hoş renkli, hoş kokulu, tatlı meyvelerdik; insanların içine girdik de bu hale geldik.'"
• Aklını başına al da, sen tatlıyı da, yağlıyı da aşkın sofrasından ye, aşkla gıdalan da gönlünün kanadı çıksın, uçmaya gücün olsun!
• Bunlan bir tarafı bırak da düşün ki, ana karnındaki çocuk, ab-ı hayatı anasının kanından emmededir.
• Feleğin dümdüz ettiği, selvi gibi uzattığı o boyu, posu, sonunda yine felek, yay gibi büker, iki kat eder.
• Fakat aşkın verdiği boy pos uzar gider, arşı da geçer.
• Hayır, sus, sırları bilen her yerde hazır ve nazırdır. "Biz ona şah damarından daha yakınız."diye buyurmuştur.
"Biz ona yakın olan şah damarından da yakınız." şeklindeki Kaf Suresi, 50/16. ayete işaret var.

321. Aşksız bedenin başı yoktur.
Fa'ilatün. Fa'ilatün, Fa'ilat
(c-. II, 828)

• Aşkın sırları kime görünürse, artık onun varlığı kalmaz. 0 sevgili de yok olur.
• Yanan bir mumu güneşin önüne koy! Sonra dikkat et, bak; o mum güneşin ışığı içinde nasıl yok oluyor?
• Güneşin önüne koyduğun mumun nüru, hem yoktur, hem de vardır. Eserleri de öyle; hem yoktur, hem de vardır.
• İşte şu beden ateşi de, rühun nürunda tıpkı böyledir. Bu ateş hem vardır, hem de yoktur.
• Bir ırmak denize doğru akar, çağlayarak aslından ayrı düştüğü için sanki ağlayarak, başını taştan taşa çarparak denize kadar gider. Denize dökülünce artık ırmaklığı kalmaz. Orada yok olur gider.
• Arayanlar oldukça istenilen yoktur. Ama istenilen gelirse artık aramak bir işe yaramaz.
• Aşksız beden, kendine bir külah arasa, boş yere aramaktadır. Çünkü, onun başı yoktur. 0 baştan başa sarıktan ibarettir.
• 0 ansızın bir gül yüzlüyü görse, o zaman o sarık da ona diken kesilir.
• Başında bu sırlar bulunan kişi benim gibi Şemseddin'in sevgisine düşer.

322. Yalnız fareyi değil, birbirlerine düşman oldukları için kediyi de yakalım!
Fa'ilatün, Fa'ilatün, Fa'ilat
(c. II, 813)

• Kedinin uykuya dalması, küçük bir fareyi cesaretlendirdi de, matbahda bulunan bir erzak sandığını deldi.
• Matbahda çalışan küçük bir aşçı çırağı gibi ben de o fareyi ateşe atacağım.
• Yalnız fareyi değil, birbirlerine düşman olduklan için kediyi de yakalayalım, yüzlerce alevler çıkaran kızgın bir tandıra atalım, yakalım.
" Hz. Mevlana şu üç beyitlik küçük şiirinde pek büyük bir konuya temas etmektedir. Dünyada insanlar birbirlerine düşman olarak yaşamasınlar, birbirine düşman olanların yok olmaları daha evladır. Yüksek mevki', yarış, servet peşinde koşanların birbirlerini insafsızca harcamaları insanlık değildir. Firüzanfer baskısı 810 numaralı şiirinde de Mevlana, Alevî ile Sünnî'nin birarada yaşamalarından bahsetmiştir.