Konu: Tinnitus (Kulak Çınlaması) ile ilgili sorular ve cevaplar

Soru 11: Tinnitus tedavisi ile ilgili gelişmeler ümit verici mi?

Cevap 11: Evet. Son yıllarda Tinnitus konusunda çok yoğun araştırmalar yapılmaktadır. 1976 yılına kadar subjektif tinnitusun tedavi edilemeyeceği söylenirdi. Ancak 1977 yılında J.A.Vernon'un yayınladığı akustik maskeleme işlemlerinin başarısı tinnitusa olan ilgiyi artırmıştır. Tinnitus, mekanizmasının ve küratif tedavisinin bulunabilmesi amacıyla yılda 100'den fazla makalenin yayınlandığı, yeni fikirlere ihtiyaç duyulan bir araştırma konusudur. Tinnitusu konu alan araştırma yayınlarının sayısı, 1955-1974 yılları arasında 524, 1975-1995 yılları arasında ise 1841'dir. Profesyonel dergilerdeki bu tebliğlere ilaveten 1979-1995 yılları arasında her dört yılda bir gerçekleştirilmiş olan "Uluslararası Tinnitus Semineri"nin her birindeki tebliğler, kitaplar halinde yayınlanmıştır. Tinnitusa profesyonel ilginin artışını kısmen bu seminerler sağlamıştır. 1995 Temmuz ayında Amerika Birleşik Devletleri'nde Oregon / Portland'da yapılmış olan Beşinci Uluslararası Tinnitus Semineri'nde Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Enstitüsünde gerçekleştirilmiş olan "Bilgisayarlı bir sistem kullanarak Maskeleme yöntemiyle Tinnitusun Tetkik ve tedavisi" konulu bir çalışma tebliğ edilmiştir. Günümüzde tinnitusun tedavi yöntemleri azdır ve her hastaya denenmelidir.
Ülkemizde de tinnitusla ilgili araştırmaların artacağına kuşkumuz yoktur. Daha çok araştırmacı tinnitus çalışmalarına katıldıkça tedavi yöntemleri gelişecektir. Buluşların çoğu, bilimsel çalışmalar yapılırken tesadüfen bulunur. Fakat hiç kimsenin çalışmadığı bir konuda tesadüfi bir buluş bile beklenemez.
P. Jastreboff'un geliştirmekte olduğu hayvan modeli iyimser olmak için diğer bir nedendir. Hayvan modeli, tinnitusun sırlarının açılması için önemli bir anahtardır. Hayvanlarda tinnitus oluşturduktan sonra herhangi bir ilacın veya yöntemin etki mekanizması hızlı ve güvenli bir şekilde araştırılabilir. İnsanlarda bu tür çalışmalar çok yavaş ilerlemekte veya hiç mümkün olmamaktadır.
Geçmiş yıllarda tümüyle ihmal edilmiş olan tinnitus çözülemeyecek bir sorun değildir.

Soru 12: . Maskeleme yöntemiyle Tinnitusun tedavisi nedir?

Cevap 12: . Tinnitusun maskeleme tedavisi, uygun bir maskeleme sesiyle tinnitusun işitilmez hale getirilmesidir. Maskeleme her tinnitus hastasına iyi gelecek diye bir kural yoktur. Fakat maskeleme tedavisi işe yaradığı zaman hastayı başka türlü başedilemeyen tinnitustan kurtarır.
Maskeleme şu nedenlerle işe yaramaktadır:
a. Maskeleme sesi genellikle bir dar band gürültüdür. Dar band gürültüleri dinlemek saf sesleri işitmekten çok daha hoştur. Bazı hastalar dar band sesleri dinlendirici diye nitelendirir.

b. Hasta tinnitustan rahatsız olduğu zaman maskeleme sesini kullanabilir, sürekli kullanması gerekmemektedir. Bu kullanım süresi çoğu kez günde 2-3 saati geçmemektedir.

c. Maskeleme sesi monoton, anlamsız, bilgisayarla üretilmiş hafif bir sestir.

d. Monoton, hafif ve anlamsız dış sesler çok çabuk ihmal edilir. Bu ihmal etme olayı çok önemlidir. Herhangi bir anda çevrenizi dikkatlice dinlerseniz ne kadar çok sesin var olduğunu fakat ihmal ettiğinizi hemen fark edersiniz.

Tinnitusu örten maskeleme sesi ihmal edilince tinnitus da ihmal edilmiş olur ve işitilmez. Maskelemenin çalışıp çalışmadığı hemen belli olur. Bazen hastanın alışması için bir-iki hafta kadar denemesi gerekebilir.
Patolojik (hastalıklı) bulgu saptanmamış çok rahatsız edici tinnitusu olan hastalara "Akustik Maskeleme Tedavisi" uygulanan ilk tedavi yöntemi olmalıdır. Tinnitusun maskelenmesi beş değişik biçimde uygulanabilir:


Hastaya Özel hazırlanmış Maskeleme Sesi Kasetleri
Tinnitus Maskerler
Birleşik Tinnitus enstrümanları ( masker + işitme cihazı)
İşitme Cihazları
Düşük Seviye Beyaz Gürültü Üreteçleri
Her hasta için özel hazırlanmış maskeleme seslerinin kaydedilmiş olduğu kasetler, sese istediğimiz özelliği en gelişkin bilgisayarları kullanılarak sağladığımız için, amacımıza çok uygundur ve diğer yöntemlerle kıyaslanamayacak kadar ekonomiktir. Bu iş için gerekli bilgisayarlar ve donanımları zaten elde mevcut olduğu için maliyete etkisi azdır.
Hasta, kendisi için hazırlanmış kaseti rahatsız olduğu zaman, istediği süre boyunca ve tinnitusu maskeleyen en az ses seviyesinde dinler.
Maskelemenin mekanizmasının basit ve muhtemel bir açıklaması şöyledir: Bir ses uyaranının verilmesi periferik ve santral işitme sistemindeki sinir liflerini çalıştırarak kullanır. Maskeleme sesinin aynı zamanda verilmesi aynı sinir liflerininin tümünü çalıştırıp kullanabilir. Sinir lifleri maskeleme sesi tarafından meşgul edilirken geriye ses uyaranını taşıyacak sinir lifi kalmaz ve böylece maskeleme olayı oluşur. Kısmi maskelemede ses uyaranı azalmış olarak işitilir. Burada muhtemelen maskeleme sesiyle meşgul edilmeyen az miktardaki sinir lifleri ile sesin işitilmesi sağlanır.

Tinnitusun maskelenmesi de benzer şekilde olabilir. Fakat tinnitusla ilgili sinir liflerinin yeri, gerçek iki ses arasında oluşan maskelemede işe karışan sinir liflerinden değişik yerlerde olabilir. Bu yer, tinnitus frekansıyla da değişebilir. Maskeleme sesi kesildiğinde maskeleme işlemi sona erer.

Soru 13: . Maskeleme yöntemiyle tedavinin işitme sistemine zararlı etkisi var mıdır.?

Cevap 13: Hayır, yoktur. Uygun maskeleme sesi henüz işitilmeye başlandığı seviyede bile etkili olmaya başlar. Tinnitusu örten maskeleme sesi genellikle 5-10 desibeli aşmayan çok hafif bir sestir ve hiç bir zararlı etkisinin bulunmadığı bilimsel yöntemlerle gösterilmiştir.

Soru 14: Tüm detaylı araştırmalara rağmen nedeni bulunamaz ise Tinnitusu azaltmak için kendi kendimize birşeyler yapabilir miyiz?

Cevap 14: Herşeyden önce işitme sistemimizin vucutta bulunan en hassas ve nazik sistemleren biri olduğunu bilmek gerekir. İşitme siniri, iç kulakta koklea adı verilen salyangoz görünüşlü kısımdan çıkarak beyin sapına girdikten sonra, çeşitli çekirdeklerde çoğalarak ilerler ve beyin kabuğunda işitme bölgesine varır. İşitme sisteminin kulaktan sonraki kısmı genel merkezi sinir sisteminin bir parçası olduğu için kişinin endişeleri, stresi ve yorgunluğu işitmesini de etkiler.
Bu etkilenme diğer duyular için de geçerlidir.
Bu nedenle
Yükses ses ve gürültüden uzak durunuz.
Tansiyonunuz yüksek ise normale gelmesini sağlayınız.
Tuzdan uzak durunuz.
Kafeinli ve aspartamlı ilaç ve yiyecek-içeceklerden sakınınız. (çay, kahve, kola, çikolata)
Günlük jimnastik yapınız.
Uygun istirahat yapınız. aşırı yorgunluktan sakınınız.
Nedeni araştırıldığı halde bulunamadığı için tinnitusun önemli bir hastalık belirtisi olmadığını bilerek rahatlayınız.
Beceremezseniz tinnitusa ilgi duyan bir KBB uzmanına baş vurunuz.

Soru 15: Tinnitus niçin yaşlılarda daha çok oluyor?

Cevap 15: Tinnitus çoğu kez iç kulakta işitme sinirinin liflerinin bağlı olduğu işitme hücrelerinin (=saçlı hücrelerin) hasar görmesinden kaynaklanır. İç kulaktaki bu işitme hücrelerinin sağlığı iyi işitebilmemiz için son derecede önemlidir. Her ne şekilde olursa olsun işitme hücrelerine verilen zarar, işitme kaybına ve çoğu kez ilaveten tinnitusa neden olur. Presbiakuzi adını verdiğimiz işitme kaybı ileri yaşlarda ortaya çıkar ve genellikle tinnitusa neden olur.
Presbiakuzi günümüzde küçümsenemeyecek bir sorundur ve gelecek yıllarda hiç kuşkusuz daha da önemli olacaktır. Amerika'da bulunan 20 milyon işitme sorunlu kişinin yüzde yetmişbeşinin yaşları 55'ten yukarıdadır. Günümüzde 80 yaşın üzerindeki kişilerin miktari neredeyse katlanarak artmaktadır. 2030 yılında nufusun üçtebirini yaşlılar oluşturacaktır ve bunların %70 kadarında işitme sorunu olacaktır. Bu tür işitme sorunu olan her 3 kişiden ikisinde tinnitus olduğu, ayrıca normal işitenlerde de tinnitus olabildiği hesaba katılırsa meselenin boyutu ve anlamı kestirilebilir.

Soru 16: Tinnitus yüzünden tamamen sağır olur muyum?

Cevap 16: Hayır. Tinnitus bugüne kadar hiçbir hastada sağırlığa yol açmamıştır. Her 100 tinnitus hastasının 90'nında işitme azlığı vardır. Objektif sensöriyal işitme kaybı genellikle tinnitus ile birlikte bulunduğu için tinnitusun üretildiği anatomik yerin, işitme kaybına neden olan etkenin anatomik yeri ile aynı olduğu kabul edilir. Bu ispatlanmamış bir varsayımdır. Fakat klinik olarak işitme kaybına neden olan etkenin tinnitusa da neden olacağını kabul etmek, hatta işitme kaybının tinnitusa deden olduğunu söylemek yeterli bir açıklama olabilir.

Soru 17: Tinnitusun cerrahi tedavisi var mıdır?

Cevap 17: Ne yazık ki hayır. Tinnitusun sebebi bulunsa ve ameliyat yapılarak tedavi edilse bile tinnitus devam edebilir. Örneğin tinnitusun nedeni otoskleroz hastalığı ise cerrahi tedavi ile işitme azlığı %80 - %90 hastada düzelir; fakat ameliyat olmuş hastaların %30'unda tinnitus devam eder.
Bizim hastalarımızın bir kısmı (%9.8) tinnitusun bitmesi karşılığında işitmeden tamamen vazgeçmeye razıdır ve bu tür bir ameliyata hazırdır. 1970 ve 1980 yıllarında işitme sinirinin kesilmesiyle tinnitusun duracağı sanılmış ve ABD' de birçok hastaya uygulanmıştır. Fakat ameliyatlardan 1-2 ay sonra her 4 hastadan üçünde tinnitusun eskisinden daha çok olarak geri geldiği saptanmış ve bu ameliyatlara son verilmiştir. Daha sonraki yıllarda yapılan çalışmalarda ortaya çıkan tarihsel bilgilerde 1928 yılında tinnitus tedavisi için orta ve iç kulağın tamamen boşaltıldığı fakat sonucun tehlikeli ve şaşılacak düzeyde etkisiz olduğunun yazıldığı saptanmıştır. Tinnitusun denenmiş ve başarısız olduğu tespit edilmiş diğer cerrahi tedavi yöntemleri şunlardır:
Stellate ganglion blokajı veya kesisi
Bademcik ameliyatı
Timpanik pleksus ( orta kulağın iç duvarındaki sinir ağı) kesisi
Denge siniri ile yüz sinirinin arasındaki bağlantının kesilmesi

Tinnitusu başlatan sebep kulakta çok bariz bile olsa o sebebin yok edilmesi Tinnitusun duracağı anlamına gelmemektedir

Soru 18: Tinnitus hastaları, tinnituslarını dış çevrede mevcut seslerden en çok hangilerine benzetiyorlar?

Cevap 18: Bu benzetme kişilerin yaşadığı çevreye ve aldıkları eğitime göre değişmektedir. Örneğin, kırsal yörelerde yaşayanlar dere, çay ve ırmak sesini, İstanbul'da yaşayanlar su kesikken musluktan çıkan sesi çok iyi tanırlar. Sanayi kesiminden bir işçi basınçlı bir kazandan kaçan buhar sesini iyi bilir.
Bizim hastalarımızın benzetmeleri çokluk sırasıyla şöyledir:
1."sss" sesi diye tarif edilen ince uğultu
2. Ağustos böceği sesi
3. "Çınlama" diye tarif edilen diyapazon sesi
4. Akan su sesi
5. Çağlayan sesi
6. Kaynayan su sesi
7. Kuş ötüşü
8. Islık
9. Kalın uğultu
10. Motor sesi

Soru 19: Tinnitustan rahatsız olan bir kişinin doktoruna gidip bunu anlatması saçmalık olur mu?

Cevap 19: Hayır, mutlaka söylemelidir. Aksi takdirde tinnitus hiç dikkate alınmayacaktır. Hasta Tinnitustan rahatsız olduğunu belirttiği halde hekimi bu konuda hiç bir şey yapılamayacağını söylerse o hekimin tinnitus konusuna ilgisiz olduğu sonucuna varılmalıdır. Hekim en azından bir başka hastalık için yararlı olacak ilaçların ototoksik (kulağa zarar veren) olmamasına dikkat edecektir. Tinnitus hastalarının tinnitusu çoğaltan bu ototoksik ilaçlar konusuna duyarlılık göstermeleri son derecede önemli olabilir.

Soru 20:.Sigaranın tinnitusa etkisi varmıdır?

Cevap 20: Evet. Sigara içmek tinnitusu artırabilir. Sigara içmeyenlerin sigara içilen ortam havasını solumaları da aynı etkiyi yaratabilir