İnsan yaşamı içinde okul çagı neden özel bir dönemdir?

Okul çağı çocukların büyüme ve gelişme dönemidir. Bu dönemde erken fark edilen büyüme-gelişme bozukluklarının önüne geçmek daha kolaydır.

Okulda çocuklar toplu halde bulundukları için bulaşıcı hastalıkların görülme ve yayılma hızı daha fazla olabilir ancak toplu halde bir arada bulunmalarının iyi bir yönü aşılama gibi koruyucu önlemlerin daha kolayca alınabilmesidir.

Başarılı bir eğitim için öğrencinin sağlıklı olması temel kosuldur. Görme ve işitme gibi bazı bozukluklar erken tanınıp tedavi edilirse ögrencinin başarılı olma şansı artar.

Okul genellikle çocukların korunaklı yuvalarından çıkıp toplum içine girdikleri ilk yerdir bu durumun yaratacağı ruhsal ve sosyal sorunlar için çocuk desteklenmelidir.

Çocukluk dönemi sağlık alışkanlıklarının geliştirilmesi için de uygun bir dönemdir. Sağlıklı bilgi tutum ve davranışları geliştiren öğrenciler çevrelerindeki bireyler için de eğitici olabilirler.

Okul sağlığı hizmetleri; ögrencilerin sağlığını degerlendirmek korumak ve geliştirmek için yapılan çalışmaların tümüdür. Böylece sağlıklı okul yaşamı sağlanır ve sürdürülürken bir yandan da öğrenciler aracılığıyla topluma sağlık eğitimi verilmiş olur.

Okulda verilebilecek sağlık hizmetleri nelerdir?

1. Akut hastalıklara yaklaşım

Okulda sık görülebilen kanama okul kapatılmamalıdır.

2. Süregen hastalıklara yaklaşım

Okulda süregen hastalığı olan çocukların olması durumunda bu hastalığın çocuk aile ve eğitim üzerindeki etkileri ile mücadele etmek gerekir. Örneğin astımlı bir çocukta çevre kontrolü ve enfeksiyonların önlenmesi; diabetli bir çocukta kan şekerinin izlenmesi ve hastanın uyumunun geliştirilmesi; epileptik bir çocukta ise atakların önlenmesi ve kazalardan korunması için çaba harcanmalıdır.

3. Sağlığın değerlendirilmesine yönelik çalışmalar

A. Okula giriş muayeneleri

Öğrencilerin sağlık durumunu değerlendirmek için her yıl tam bir fizik inceleme yapılması muayene edilecek öğrenci sayısını çok arttırmaktadır. Bu yüzden incelemenin niteliği düşmekte ara yıllarda ise belirli bazı sağlık sorunlarına yönelik çalışmalar yapılmasının uygun ve yeterli olacağı görüşü benimsenmiştir.

Fizik muayeneye başlamadan önce olanaklıysa ekibe katılmalıdırlar.

Okul yaşlarında görülen başlıca sağlık sorunları diş çürükleri uyuz ve bit gibi bulaşıcı enfestasyonlar ve kazalardır. İlk incelemede bu sağlık sorunlarının olup olmadığını ortaya çıkaracak dikkatli bir inceleme yapılması önemlidir.

B- Tarama programları

Okul yılları boyunca ortaya çıkabilecek ve eğitimi engelleyebilecek görme işitme bozuklukları vb. gibi sorunlara yönelik tarama muayenelerinin her yıl ya da 1-2 yıl ara ile yinelenmesi gerekebilir. Bu incelemeler sonucunda hastalık kuşkusu olan öğrencilerin konunun uzmanı tarafından yeniden değerlendirilmeleri sağlanır.

a. Görme taramaları: Görme kusuru olan öğrencilerle olmayanlar arasında okul başarısı yönünden farklar vardır. Görme kusurunun erken saptanıp düzeltilmesiyle bu fark ortadan kaldırılabilir. Görme taramaları Snellen eşeli kullanılarak yapılır. Görmesi 8/10’un altında olanlar kuşkulu görme kusuru olarak değerlendirilip uzmana gönderilir.

b. İşitme taramaları: İşitmenin ölçülmesinde fısıltı testi hava iletimini ölçen pür ton odiyometri gibi daha güvenilir yöntemlerden de yararlanılabilir. Bu aygıtların taşınabilir olanları okul taramalarında kullanılabilir. Öğrencinin kulaklarından birinde 20 desibellik kayıp varsa uzmana gönderilir.

c. Diş sağlığı taramaları: Diş çürüklerinin erken tanınıp tedavi edilmesi o dişin kaybını önlediği gibi ayrıca bu taramalar sırasında bir diğer diş sağlığı sorunu olan oklüzyon bozuklukları da saptanabilir.

d. Büyüme ve gelişme taramaları: Öğrencilerin boy ve ağırlıkları her yıl ölçülmeli gelişiminde gerilik saptananlar ileri incelemeler için sevk edilmelidir.

4. Sağlığın korunması ve geliştirilmesine yönelik çalışmalar:

a. Bağışıklama: Bebeklikte başlanan aşıların pekiştirme dozlarının okul çağında yapılması kızamık ve PPD (-) olanlara BCG; ilkokul 5. sınıfta ise Td yapılmaktadır.

b. Beslenme: Öğrencilerin beslenme programlarının yeterli ve dengeli sağlık kurallarına uygun olması okul sağlığı ekibinin denetiminde olmalıdır.

c. Taşıyıcıların araştırılması: Okul çalışanlarının B hepatiti özellikle kantin ya da yemekhanesi olan okullar için çok önemlidir.

d. Spor etkinlikleri: Öğrencilerin bedensel ve ruhsal gelişimine olumlu katkıları olduğu için spor etkinlikleri desteklenmeli beden eğitimi derslerine katılmama raporları çok dikkatle verilmelidir.

e. Sağlık eğitimi: Sağlık için temizliğin önemi sigara ve alkolün zararları ve cinsel eğitim gibi konularda öğrencilere eğitim verilebilir. Bu eğitimin öğretmen tarafından verilmesi ve sağlık çalışanlarının danışmanlık görevi yapması daha uygundur.

f. Çevre sağlığı hizmetleri: Okulda sağlıklı çevre aydınlanma gibi durumların sağlığa uygun koşullarda olmasıdır. Sağlık için temiz ve yeterli içme ve kullanma suyu sağlanmalıdır. Okulda sağlık hizmetini yürütenlerce okul ve çevresinin kazalara karşı korunma yönünden uygunluğu da kontrol edilmeli ve gerekli olan düzeltmeler yapılmalıdır. Öğrencilere sağlıklı bir çevrede yaşama bilinci aşılanmasının aynı zamanda çok önemli bir sağlık eğitimi de olduğu unutulmamalıdır.

Okul sağlığı ekibi kimlerden oluşmalıdır?

Okul sağlığı ekibi en az bir hekim sosyal çalışmacı gibi çalışanların da katılması ekibin niteliği ve verimini arttırır.

Ülkemizde okul sağlığı hizmetleri il ve ilçelerde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı sağlık eğitim merkezleri köylerde ve küçük yerleşim merkezlerinde ise sağlık ocakları tarafından yürütülmektedir.

Okul sağlık kayıtları nasıl tutulmalıdır?

Her öğrenci için okul döneminde konan tanılar ve yapılan tedaviler yer almalıdır. Öğrenci okul değiştirdiğinde bu kayıtlar yeni okuluna gönderilmelidir.

Bu kayıtların sonuçlarının yılda bir kez ilgili sağlık ve eğitim kurumlarına gönderilmesi dolayısıyla okul sağlığının gelişmesine katkıda bulunacaktır