Niyet Amelden Üstünmüdür?

[Reyhani]

Şunu hepimiz bilmeliyiz ki, asıl ve en güzel olan niyet ve amelin birlikte olmasıdır. Çünkü niyet ruh, amel de beden gibidir. Niyetsiz amel ruhsuz beden gibi değersizdir. Buna dikkat çekmek için Allah-u Zülcelal kurban konusunda şöyle buyurmuştur:
“Onların ne etleri ne kanları hiçbir zaman Allah’a (yükselip) erişmez. Fakat O’na sizden yalnız takva ulaşır.” (Hacc ;37)
Burada et ve kan amel, takva ise niyettir. Onun için Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem de hadis-i şerifte şöyle buyurmuştur:
“Mü’minin niyeti amelinden hayırlıdır.” (Feyzü’l-kadir)
Bazı alimlere göre niyet kalpte gizli olduğu için ona riyâ karışmaz. Amel ise açık olduğundan dolayı riyâya da açıktır. En üstün amel riyâdan en uzak olan amel olduğu için, niyet amelden hayırlı ve üstündür.
Bazı alimlere göre insan her zaman amel işlemek imkanına sahip değildir. Fakat her zaman ameli niyet etme, yapmak isteme imkanına sahiptir. İnsan niyet sayesinde devamlı amel etme halini yakalayabilir. Devamlı olarak ibadet etme halinde olmak, ara sıra ibadet etmekten üstün olduğu için, niyet amelden üstündür.
Mesela insan yolda giderken namaz kılamaz fakat namaz kılmayı düşünebilir ve niyet edebilir. Onun için insan Allah-u Zülcelal’in razı olacağı her amele daima niyetli olması lazımdır.
Mü’min olan kimse, bir hayrı yapmak için gayret gösterdiği halde, o hayrın bazı şartlarını yerine getiremediği için, o hayır noksan olabilir. Ama niyette noksanlık olmaz. Onun için mü’minin niyeti amelinden hayırlıdır.
Bazı alimlere göre ise niyet kalbi doğrudan doğruya etkiler. Onun için, kalp iyi niyetlerle ıslah olur. Amel ise niyeti kuvvetlendirir. Bu böyle olduğu içindir ki, niyetle irtibatı olmayan amel geçersizdir. Çünkü bu durumda amel kalbi hiç etkilemez ve onun ıslah olmasına katkı yapmaz. Gaye ve maksat kalbin ıslahı olduğuna göre, bunu doğrudan gerçekleştiren niyet amelden üstündür.
Tecrübeler ile sabittir ki, dış azalarla yapılan bütün iyi ameller, kalbi etkiler ve onları niyet ile diğer güzel halleri kuvvetlendirirler.
Her insan, Allah-u Zülcelal’in razı olabileceği iyi bir amelle karşılaştığında hemen niyetini kontrol etmeli ve Allah için olmasına çalışmalıdır. İnsan bütün amellere bu şekilde başladığı zaman, o insan kolay kolay hata da işlemez ve daima hayırlı amellere niyetli olur. Böylece İhlâs meydana gelir.

Seyda Muhammed Konyevi Hz. (k.s)