İlim öğrenmekten maksat istifade ve ifadedir. Faidesiz bilgilerin hem sahibine hem de diğer müslümanlara dünyevi ve uhrevi hiçbir menfeat vermeyeceği izahtan varestedir. Peygamberimiz (A.S):
سلوا الله علما نافعا وتعاوذوا بالله من علم لا ينفع
“Allah (C.C)’dan menfeat veren ilim isteyiniz menfeat vermeyen ilimdende Allah (C.C)’a sığınınız.”
Talibi ilim, ilimleri ehemmiyet sırasına göre tanzim etmeli, ona göre değer verip öğrenmelidir. Zira ilimlerin bazısının tahsili farzı ayn bazısının farzı kifaye, bazısının mendüp, bazısının haram, bazısının tahsili mekruh, bazısınında mubahtır.
İman, taharet, namaz, oruç, hac, zekat ve benzeri ibadetleri eda edecek kadar ilme sahip olmak farzı ayn, müslümanların bir kısmının öğrenmesi ile diğerlerininde istifade ettiği, tıp, kelam, lügat, ilmi feraiz, ilmi beyan ve benzeri ilimleri tahsil farzı kifaye, her müslümanın şer’î ilimlerde tebahhür edip ilerlemesi ve yine her müslümanın tasavvuf ve ahlak ilmi ile meşgul olması ise mendup olan ilimlerdir. Reml (bir takım nokta ve çizgilerle gaipten haber verme dolandırıcılığı), sihir, kehanet ilimleri ile benzerlerinin tahsili haram, dinen haram veya mekruh olan kelimelerden teşekkül eden şiir, hiciv ve benzerlerini okumak ve öğrenmek mekruh, haram ve mekruh olmayan lafızlardan meydana gelen şiir ve hiciv ve mûmâsillerini okumak ve öğrenmek ise mubahtır. Peygamberimiz (A.S):
اللهم إني أعوذ بك من علم لا ينفع
“Ey Allahım! Faidesiz ilimden sana sığınırım.”, buyurmuştur.
Bir müslümanın en çok değer vermesi icap eden ilim, iman ve ibadet etmesine imkan veren ulum-u diniyye ve şer’iyyedir. Dünyevî-uhrevî hiçbir menfaat vermeyen ilimler ise, mâ lâ yânî (boş işler)dir.
Faidesiz şeylerle Allah (C.C)’ın kendisinden yüz çevirdiği kişiden başkası meşgul olamaz. Peygamberimiz (A.S):
من حسن إسلام المرأ تركه مالا يعنيه
“Malayaniyi (faidesiz şeyleri) terk etmesi kişinin islamının (müslümanlığının) güzelliğindendir”,buyurmuşlardır.
Yine peygamberimiz (A.S):
علامة إعراض الله تعالى عن العبد اشتغاله بما لا يعنيه
“Allah (C.C)’ın bir kulundan yüz çevirdiğinin (sevmediğinin) alameti, onun malayani (faidesiz şeyler) ile iştigal etmesidir.”, buyuruyorlar.
İmamı Rabbani (K.S) hazretleri: “İlm-i nücûm (Astronomi ve Asroloji), ilm-i mantık (aklın vaz ve tesis ettiği akli kaideler), ilmi hendese (geometri), ilm-i hesap (matematik-aritmatik) gibi ilimlerle ancak, ahkamı şeriyyeyi daha iyi bilmek, ilmi kelama ait delilleri takviye etmek maksadı ile meşgul olunabileceğini, aksi halde, (bu ilimler dini ilimlerin takviyesine, dine hizmete yardımcı kılınmazsa) bu ilimlerle iştigal etmenin caiz olmadığını ifade buyurmuştur.”