Konu: Allah'a İman bÜtÜn İnancin temelİdİr

Nasıl Bir Tevhid?

İlmî, itikadi bir tehviddir bu. İlmî ve davranışsal bir tevhid. Diğer bir deyişle bu iki tevhid birbirinden ayrılmaz. Bilgide, ispatta, itikadda tevhid. İstekte, maksatta ve iradede tevhid.
Allah katında, O'na, O'nun zatında, sıfatlarında, fiillerinde ortağı, benzeri olmadığına, doğmadığına ve doğurulmadığına, ilmen ve itikaden inanılmadan tevhid gerçekleşmez. Aynı şekilde, niyet ve amel olarak, ibadet ve taati yalnızca Allah için yapmadıkça, O'na boyun eğmedikçe, O'na yönelmedikçe, O'na tevekkül edip, O'ndan korkup, O'ndan beklemedikçe bu tevhid yine gerçekleşmez.
İlk anlamdaki tevhid, İhlas suresinin tamamında, Âl-i İmran, Tâhâ, Elif Lam, Secde, Hadid surelerinin baş tarafında ve Haşr suresinin son bölümünde açıklanan tevhiddir. ikinci anlamdaki tevhid ise; Kafirun ve En'am surelerinin bütününde, A'raf suresinin ilk ve son bölümlerinde Yunus suresinin ilk, orta ve son bölümlerinde, Zümer suresinin ilk ve son bölümlerinde v.d. surelerde anlatılan ve Kur'an'ın davette bulunduğu tevhiddir. İbn-ül Kayyım, Kur'an bütün sureleri ile tevhidin her türünü de kapsamaktadır diyor.
Eski ve yeni birçok yazar birinci tür tevhide (itikadî tevhid), Rububiyyet Tevhidi, ikinci türe (amelî tevhid) ise; Uluhiyyet Tevhidi adını vermektedir.
Sanırım ki aziz okuyucu, bu iki terimin anlamının, Rabbinden bir delil üzre bulunman ve basiret sahibi olman için biraz daha aydınlatılması gerekiyor. Böylece yok olan delili ile yok olsun, yaşayan da delili ile yaşasın. Öyleyse, Rububiyyet ve Uluhiyyet Tevhidlerinin anlamı nedir?

Rububiyyet Tevhidi

Bunun anlamı, Allah'ın (c.c.) göklerin ve yerin Rabbi, içindekilerinin Yaratıcısı olduğuna, bu alemin bütününün egemenliğinin O'nun olduğuna, tasarrufunda bir ortağı bulunmadığına, hükmünde hesap vermediğine, her şeyin Rabbinin O olduğuna, her canlıya O'nun rızık verdiğine, bütün işleri O'nun evirip çevirdiğine, yalnızca O'nun yükselttiğine ve alçalttığına, yalnızca O'nun verdiğine ve engel olduğuna, zarar ve yarar verdiğine, sadece O'nun izzetli ve zelil kıldığına, onun dışındaki her şeyin ne kendisi için ne de başkası için, ne bir hayra ne de bir şerre ancak Allah'ın dilemesi ve izniyle gücü yettiğine inanmaktır. Bu tür tevhidi, eskiden dehriyyun (zamana tapanlar) ve çağımızda da komünistler gibi materyalistler inkar etmişlerdir. Materyalistlerin, tipik örneği, alemin sakin olduğuna inanan seneviyyedir. Onlara göre, bir nur (ışık) tanrısı, bir de zulmet (karanlık) tanrısı vardır. Cahiliye arapları gibi birçok müşrik bu tür tevhidi kabul ediyor, inkar etmiyorlardı. Kur'an onlar hakkında da şöyle der: "And olsun ki onlara: 'Gökleri ve yeri yaratan, güneşi, ayı buyruğu altında tutan kimdir?' diye sorarsan, şüphesiz 'Allah'tır' derler." (Ankebut, 61) "And olsun ki onlara, gökten su indirip onunla, ölümünden sonra tekrar dirilten kimdir, diye sorarsan, şüphesiz Allah'tır derler." (Ankebut, 63) "Ey Muhammedi Biliyorsanız söyleyin, yer ve onda bulunanlar kimindir, de. Allah'ındır, diyecekler. Öyleyse ibret almaz mısınız, de. Yedi göğün de Rabbi, yüce arşın da Rabbi kimdir, de. Allah'tır, diyecekler. Öyleyse, O'na karşı gelmekten sakınmaz mısınız, de. Biliyorsanız söyleyin her şeyin hükümranlığı elinde olan, barındıran fakat himayeye muhtaç olmayan kimdir, de. Allah'tır, diyecekler. Öyleyse, nasıl aldanıyorsunuz, de."( Müminun, 84-89)''
Bu müşriklerin cevabıdır. Allah'ın evrenin Rabbliğini, her işi O'nun yaptığını kabul ettiklerini göstermektedir. Bu imanlarının bir gereği olarak yalnız O'na ibadet etmeleri, Rablerine ibadette başka bir ortak koşmamalarıdır. Ancak onlar tevhidin diğer kısmım, uluhiyyet tevhidini inkar etmişlerdir.

Uluhiyyet Tevhidi


Bunun anlamı, ibadette, boyun eğmede, kesin itaatte, ne yerde, ne de gökte tek ve ortağı olmayan Allah'ı birlemektir. Tevhid, rububiyyet tevhidine, uluhiyyet tevhidi katılmadan kesinlikle gerçekleşmez. Bu, tek başına yeterli değildir. Müşrik araplar da rububiyeti kabul ediyorlardı. Bununla birlikte, Allah'a ortak koştuklarından dolayı bu onları, İslâm'a sokmadı. Allah ile birlikte başka tanrılar edindiler. Bunların, kendilerini Allah'a daha fazla yaklaştıracağını, Allah katında onlara şefaat edeceğini sanıyorlardı.
Hıristiyanlar, Allah'ın göklerin ve yerin Rabbi olduğunu inkar etmediler. Ancak, O'na Mesih İsa'yı ortak koştular. O'nu Allah'tan başka ilah edindiler. Kur'an onların kendilerine cennetin haram, cehenneme girecek kafirler olduğunu haber vermiştir.
Çok eskiden beri insanlar bu tevhidden sapmışlar, Allah'tan başka birçok tanrıya ibadette bulunmuşlardır. Nuh kavmi; ved, süva, yeğus, yeuk, nesraya; İbrahim (a.s.)'in kavmi putlara, sebeliler güneşe, sabiîler yıldızlara, mecusiler ateşe, araplar putlara ve taşlara, Hıristiyanlar mesih ve annesine, haham ve rahiplere tapınışlardır. Bunların hepsi müşriktir. Çünkü, Allah'tan başkasının hak etmediği ibadeti O'na tahsis etmediler.
Sadece Allah'a yapılan ibadetin anlamı nedir?

İbadet:

İbadet, birbirine girmiş iki anlamı ifade eden bir kelimedir. Bir durumalışı betimler. Bu, sonsuz bir sevgi ile sonsuz bir tevazudur. Kamil bir sevgiyle bütünleşen kamil bir tevazu. İşte; ibadet budur. Tevazusuz sevgi, ya da sevgisiz tevazu ibadetin anlamını gerçekleştirmez. Bir parça tevazu ile bir parça sevgi de ibadeti gerçekleştirmez. Bütün bir tevazu ve bütün bir sevgi zorunludur.

İbadetin Çeşitleri ve Türleri:

Birçok kişinin sandığı gibi, ibadetin bir tek şekli yoktur. Tersine çeşitli tür ve şekilleri vardır:
a) Dua: Allah'a, faydalı bir şey istemek ya da zararlı bir şeyden uzaklaştırması, koruması, belanın yok olması ya da düşmana karşı zafer elde etmek v.b. şeyler elde etmek için yönelmektir. Kalbten gelen bir istekle, Allah'a yönelme, ibadetin özü ve ruhudur. Hadiste dendiği gibi, "dua ibadettir. "( Tirmizi)"
b) Dinî yükümlülükleri yerine getirme: Namaz,oruç, sadaka, hac, adak, kurban v.b.gibi.Bu ibadetlerin Allah'tan başkası için yapılması caiz değildir. Allah'tan başkasına, ne namaz kılınır, ne oruç tutulur, ne sadaka verilir, ne adakta bulunulur, ne kurban kesilir, ne de başka bir ibadet yapılır.
c) Allah'ın hüküm olarak koyduğunu kabul etme, teslim olma: Helali helal, haramı haram, hadleri ve dünya işlerini düzenleyen hükümleri olduğu gibi kabul etmek. Allah'a Rabb olarak iman eden birisi için, insanlardan, boyun eğdiği, hayatını düzenlediği hüküm, değer ve kanunları alması caiz değildir. Bu da ibadetten bir türdür.


Uluhiyyet Tevhidinin Önemi

Tevhidin bu kısmı, kısımlarının en büyüğü ve en önemlisidir. Aşağıda görüleceği gibi, peygamberlerin bütün dikkatlerini yönelttikleri budur. Tevhid kelimesini telaffuz ettiğimizde de zihnimize geliveren odur. Peygamberlerin gönderilmesi, kitapların indirilmesi onun içindir. Ondan dolayı kıyamet kopacak, hesaplar dürülecek, cennet ve cehennem pazarları kurulacak, insanlar üzgün ve mutlu olarak ayrılarak bir bölümü cennete, bir bölümü cehenneme gidecektir.

TEVHİDİN ŞİARI LA İLAHE İLLALLAH'TIR

Peygamberlerin getirdiği tevhidin hakikatini öz bir şekilde ifade eden bir şiar vardır. Bu, tevhid kelimesi, ihlas kelimesi ya da takva kelimesi olarak isimlendirilen Lailahe İllallah sözüdür. Bu büyük kelime, uluhiyyeti Allah'tan başka her şeyden kaldırıp atmayı, ve uluhiyyeti sadece O'na has kılmayı içermektedir. Gerçek olan ilah, yalnızca O'dur. Çeşitli zaman dilimlerinde, insanların O'ndan başka ibadette bulundukları ilahlar, cehalet ve vehmin yarattığı batıl sahte ilahlardır. Allah şöyle buyurmaktadır: "Keza Hak yalnız Allah'tır. O'nu bırakıp ibadet ettikleri ise batılın tâ kendisidir. Doğrusu Allah yücedir, büyüktür."(Hacc, 62)
İlah, gerçekten ibadet edilendir. Yani ibadet edilmeye, itaat edilmeye, sevilmeye layık olandır. Bu da, ibadetin anlamı olan; sonsuz sevgi ve tevazu ile bütünleşmeyi gerektirip kemal sıfatlarla sıfatlanmayla gerçekleşir. Şeyh-ul İslâm İbn-i Teymiyye'nin deyimiyle ilah şudur: Sevgisiyle kalp dolduğu, ona tevazuda bulunduğu, boyun eğdiği, korktuğu, beklediği, zor anlarda kendisine sığındığı, ihtiyaçları için dua ettiği, maslahat anlarında tevekkül ettiği, ona iltica zikriyle sükunet bulduğu ve sevgisiyle rahatladığıdır. Bu da Allah'tan başkası değildir. Bunun için, "Lailahe illallah" sözlerin en doğrusu ve en faziletlisidir. İşin başıdır. Güzellerin güzelidir. Peygamber Efendimiz (s.a.s)den rivayet edilen sahih bir hadiste: "Ben ve benden önceki peygamberlerin söylediği en hayırlı söz, Lailahe illallah'tır" buyurulmuştur.
Tevhid Peygamberlerin İlk Görevidir
Bütün semavi dinlerde, tevhidin ayrı bir önemi ve yeri vardır. Nuh (a.s.)'dan Muhammed (s.a.s.)'e kadar bütün peygamberlerin davetlerinde ilk konu tevhid olmuştur. Allah'ın, kullarına hidayet rehberleri olarak gönderdiği peygamberlerin ilk görevleri, birbirinden ayrılmaz ve birbirini bütünleyen iki temel üzerinde yükselmektedir:
a- Sadece Allah'a ibadete davet.
b- Tağutlardan uzaklaşmaya davet.
Bu konuda Kur'an şöyle buyurur: "And olsun ki, her ümmete, Allah'a kulluk edin, tağuttan kaçının diye peygamber gönderdik."(Nahl, 36) Peygambere hitaben de şöyle diyor: "Ey Muhammed! Senden önce gönderdiğimiz her peygambere, benden korkun, bana ibadet edin, diye vahyettik."
(Enbiya, 25)
Bundan dolayı, her peygamberin kavmine yönelttiği ilk çağrının şu olduğunu görüyoruz: "Ey kavmim! Kendisinden başka tanrı bulunmayan Allah'a ibadet edin."(A'raf, 59)Nuh, Hud, Salih, Şuayb v.d. hakkında da Kur'an aynı şeyi zikretmiştir.
Müşriklere gönderilen ilk peygamber Nuh (a.s.)'un da kavmine şöyle dediğini görüyoruz: "Andolsun ki biz Nuh'u kendi kavmine gönderdik. Ben sizin için apaçık uyarayım, Allah'tan başkasına ibadet etmeyin. "(Hud, 25-26.)
Sonradan kavminin kendisine Rabb olarak ibadet ettiği Meryem oğlu İsa da aynı şeyi diyor: "Ey İsrail oğulları! Rabbim ve Rabbiniz olan Allah'a ibadet edin, kim Allah'a ortak koşarsa; muhakkak Allah ona cenneti haram eder, varacağı yer ateştir, zulmedenlerin yardımcıları yoktur." (Maide, 72)
Peygamberlerin sonuncusu Hz. Muhammed'in (s.a.s.) tevhide ve tağuttan sakınmaya daveti en belirgin, en kuvvetli, en derin ve en sonsuz olanıdır. Kur'an ve Sünnette, apaçık görülen ve İslâm'ın ilkelerinde, şeriatında, adabında ve ahlâkında anıtlaşan da budur

Tevhid İslâm'ın Şiarıdır

İslâm'ın tevhide verdiği önemin görüntülerinden biri de onu kendisine, diğer dinlerin hepsinden -ister putçu olsun, isterse bozulmuş ehli kitap- ayıran bir özellik, şiar kılmasıdır. İslâm'ın tanımlandığı en meşhur şey, onun bir tevhid dini olmasıdır. İslâm'ın adı, bu iki cümlede vücud bulmuş ve kim bunu söylerse, İslâm'ın kapısından girmiş olmaktadır. Bu iki cümlenin ilki "Allah'tan başka tanrı olmadığına şehadet" ikincisi ise "Muhammed'in Allah'ın elçisine şehadet'tir.
Bu tevhidin ilanı, büyük bir önem arz etmektedir. Çünkü müslüman sadece farz namazlarda dokuz kez tekrar etmektedir bunu. Beş kez de kamet getirirken. İslâm bununla da yetinmemiştir. "Allah'tan başka bir tanrı olmadığına şehadet ederim" nidasının minarelerden bütün dünyaya yüksek bir sesle günde beş kez yapılmasını emretmiştir. İslâm'ın yüceliklerinden biri de, müslüman baba için yeni doğan çocuğun sağ kulağına ezan okumayı, sol kulağına kamet getirmeyi, çocuğun duyacağı ilk ses ezan olsun diye sünnet kılmıştır. Kendine takdir edilen ömrü noktalayıp ölüm geldiğinde; veli, dost ve akrabalarına düşen görev kelime-i tevhidi, Lailahe illalah'ı telkinde bulunmaktır.
Böylece, müslüman hayata adımını kelime-i tevhid ile atarken, hayata noktayı da kelime-i tevhid ile koymaktadır. Beşik ile ölüm döşeği arasında kalan zamandaki görevi, tevhidi ikame etmekten, ona davet etmekten başka bir şey değildir.

Tevhid Allah'ın Kullar Üzerindeki Hakkıdır!

Allah'ın Rasulü (s.a.s.) tevhidin, Allah'ın kullar üzerindeki hakkı olduğunu, ondan ayrılmanın ve gaflete düşmenin caiz olmadığını beyan etmesi bu ifadeyi desteklemektedir. Buhari ve Müslim'in Muaz b. Cebel'den rivayet ettiğine göre: Eşeğin üzerinde, peygamberin terkisindeydim. Bana dedi ki, Muaz, Allah'ın kullar üzerindeki, kulların da Allah üzerindeki hakkını biliyor musun? Allah ve Rasulü daha iyi bilir, dedim. Allah'ın kullar üzerindeki hakkı ona ibadet etmeleri, hiçbir şeyi ortak koşmamalarıdır. Kulların Allah üzerindeki hakkı ise; şirk koşmayana Allah'ın azap etmemesidir, buyurdu. Ey Allah'ın Rasulü! İnsanlara müjde vereyim mi, dedim. Hayır, buna güvenip dururlar, buyurdu.
Bu haktaki sır, Allah'ın insanı yoktan yaratması, sayısız nimetlerle donatması, güneşi, ayı, geceyi, gündüzü emrine amade kılması, akıl vermesi, konuşmayı öğretmesidir. Bu, yaratıcının, rızık verenin, nimetlendirenin, öğretenin, esirgeyenin, bağışlayanın hakkıdır ki; kendisine nankörlük edilmeyip şükredilsin, unutulmayıp zikredilsin, isyan edilmeyip itaat edilsin.
Bunun için, bu hakkın açıklanması, tekid edilmesi hukuk-u aşere (on hak) olarak bilinen ayetin ilk tavsiyesidir. Şöyle buyuruluyor: "Allah'a ibadet edin, ona bir şeyi ortak koşmayın, ana-babaya iyilikte bulunun." (Nisa, 36) En'am süresindeki on tavsiyeyi içeren ayette de aynı şey zikrediliyor: "De ki: 'Gelin size Rabbinizin haram kıldığı şeyleri söyleyeyim: O'na hiçbir şeyi ortak koşmayın, ana-babaya iyilikte bulunun. " (Enam, 151)İsra süresindeki hikmet tavsiyeleri de bu kabildendir: "Allah ile beraber başka bir tanrı edinme, yoksa yerilmiş ve tek başına kalmış olursun. Rabbin, yalnız kendisine ibadet etmenizi ve ana-babaya iyilikte bulunmanızı emretmiştir." (İsrâ, 22-23)

Tevhid Müslümanın Hayattaki Çağrısıdır

Müslüman, hayatına tevhidle başlayıp, tevhidle sona erdiriyorsa; beşik ile mezar arasındaki görevi, tevhidi hakim kılma, ona davette bulunma olur, Allah, insan ve cinlerden mükellef olarak yarattıklarının görevini açıklarken şöyle buyuruyor: "Cinleri ve insanları ancak bana ibadet etsinler diye yarattım. Onlardan bir rızık istemem. Beni doyurmalarını da istemem. "( Zariyat, 56-57)
Ayet-i Kerime, Allah'ın (c.c.) onları, sadece ortağı olmayan Allah'a ibadet etmek için yarattığını açıklıyor. Bu, onların yaratılışlarındaki hikmet ve gayedir. Allah onları, kendisini tanımaksızın, kadrini bilmeksizin hayvanlar gibi yiyip içsinler diye değil, huşu ve tevazu içinde, ibadeti yalnızca O'nun için yapsınlar diye yaratmıştır.
Kim ki; varlığının amacını, hayattaki görevini ki, yalnızca Allah'a ibadettir- gerçekleştirmeksizin ömrünü geçirirse;akıl sahibi insanların düzeyinden hayvanların düzeyine -belki de onlardan daha aşağıya- düşmüş olur.

Tevhid İslâm Milletinin Diğer Milletlere Çağrısıdır

Tevhid, hayatta müslümanın mesajı olduğu gibi, müslüman ümmetin bütün milletlere de mesajıdır. Bunun için; Nebi (s.a.s.), kisraya, kaysere ve yeryüzünün diğer krallarına, şu ayetle davetini ulaştırmıştır: "Ey kendilerine kitap verilenler! Ancak Allah'a kulluk etmek, O'na bir şeyi eş koşmamak, Allah'ı bırakıp birbirinizi Rabb olarak benimsememek üzere, bizimle sizin aranızda ortak bir kelimeye gelin. Eğer, yüz çevirirlerse; bizim müslüman olduğumuza şahid olun, deyin."(Al-i İmran, 64) Sahabe (Allah hepsinden razı olsun) ve onların yolundan gidenler, bu mesajı ve ona karşı olan görevlerini biliyorlardı. Fars orduları komutanı Rüstem, Kadisiye savaşında, Rıb'î b. Amir'e, siz kimsiniz, amacınız nedir, diye sorduğunda şöyle cevap verir Amir: Biz, insanları kullara ibadetden sadece Allah'a ibadete, dünyanın darlığından genişliğine, dinlerin zulmünden İslâm'ın adaletine götürmek için Allah'ın gönderdiği bir milletiz."

Tevhid Ne İle Gerçekleşir?

Peygamberlerin getirdiği, İslâm'ın kökleşmesine,desteklenmesine ve korunmasına büyük önem verdiği tevhid, şu unsurlar oluşmaksızın gerçekleşemez, kökleşemez, dallanıp budaklanamaz:

a- İhlasla sadece Allah'a ibadet etmek.
b- Bütün tağutları inkar etmek, bunlara ibadet edenlerden, onları dost edinenlerden uzaklaşmak.
c- Şirkin bütün derece ve türlerinden sakınmak, ona giden yolları tıkamak.