Alerjiler Hakkında Merak Edilenler

[Reyhani]

Kaç kişinin alerjiye bağlı semptomlardan etkilendiği çeşitli istatistiklere göre farklılık göstermektedir, ancak yaşamınızın allerjiye bağlı nedenlerle sekteye uğradığını düşünüyorsanız yalnız değilsiniz. Amerikan Alerji, Astım ve İmmunoloji Akademisi’ne göre allerjik rinit toplumun % 20’sini etkilemektedir. Mevsimsel alerjiler üst solunum yollarındaki yer alan alerjilerdir ve allerjik rinitin en sık rastlanan formlarındandır. Diğer grupların yaptığı araştırmalar ABD’de her yıl 20 ila 40 milyon kişinin alerjiye bağlı semptomlardan etkilendiğini işaret etmektedir.

Burun ve geniz (Nazal) alerjileri tipik olarak çocukluk çağında başlar, bu yaş ortalama olarak 10’dur. Olguların % 80’inde yakınmaların 20 yaşından önce ortaya çıktığı düşünülmektedir. Sıklık yetişkinliğe geçişle artar, ilerleyen yaşla birlikte azalır.



Sık görülen alerjenlerden polen çekirdekleri, mevsimsel alerji semptomlarını veya saman nezlesi denen rahatsızlığı tetikleyen tipik sorumlulardır. Polen alerjenleri polen yoluyla çoğalan ağaçlar, çimenler ve diğer bitkiler tarafından salınırlar. Amerikan Allerji, Astım ve İmmünoloji Akademisi’ne göre Ragweed poleni* allerji yakınması olan kişilerin % 75’ini etkileyen, en sık rastlanan allerjenlerden biridir. Bunla beraber herhangi bir bitki veya ağaç allejik semptomları tetikleyebilir.



Spesifik polen kaynakları veya polen sayısı coğrafi yerleşime, iklime ve o coğrafyada bulunan bitki türlerine göre değişkendir. Örneğin ABD ve Kanada’da polen allerjileri şöyle bir dağılım gösterirler. Ağaç polenleri genellikle baharın erken döneminden orta dönemine kadar, Çayır polenleri genelde baharın geç dönemlerinden yaz başlangıcına kadar, Yabani ot poleni ise yazın geç dönemlerinden sonbahar başına kadar etkilidir. Bununla birlikte polen allerjileri sadece polen çekirdekleri tarafından değil, aynı zamanda toprak ve çürümüş bitkiler tarafından taşınırlar. Bu nedenle mevsim sonunda polenlerin bitkiler tarafından salınması ve rüzgarla taşınması sona ermiş olsa dahi polen allerjenleri hala sorun yaratmaya devam edebilirler. Bu durum allerjik yakınması olanların yakınmalarının neden bahar-yaz mevsimleri sona ermiş olsa dahi sürmekte olduğunu açıklar.

Açık Hava


Mantık olarak çok duyarlı kişilerin polen miktarının çok yüksek olduğu dönemlerde evde kalmaları önerilebilir.

Genel bir kural olarak polen sayısı özellikle sabah saatlerinde (% ile 10 arası) günün en yüksek düzeyindedir. Bu nedenle bu saatlerde açık hava faaliyetlerinde bulunmamaya özen gösterilmelidir. Bağ bahçe işleri sırasında da bir toz maskesi kullanmak yararlı olabilir. Bunun yanı sıra açık hava faaliyetleri de polen sayısının çok yüksek olmadığı dönemlere kaydırılmalıdır. Havadaki polen miktarını tahmin etmek tek başına pratik bir yol olmayabilir, bu nedenle uzun bir yağmurdan sonra havadaki partiküller temizleneceği için açık hava faaliyetleri uzun yağmurlardan sonra daha iyi tolere edilebilir.

Açık hava faaliyetlerinden sonra duş yapmak saçınızdaki ve cildinizdeki polenleri temizleyeceği için yararlıdır, özellikle yatmadan önce alınacak duş yatağınızın polenlerle dolmasını önleyeceği için önemlidir

[Reyhani]

Kapalı Ortam

Kapı ve pencereleri kapalı tutarak polen allerjenlere daha az maruz kalmak olasıdır. Aspiratör gibi hava sirkülasyonu sağlayan araçlar polenlerin kapalı ortama dolmalarına neden olabileceği için önerilmez. Eğer gerekli ise ev veya araçta sadece içerdeki havayı sirküle eden klima kullanılmalıdır. Bir HEPA filtre (High Efficiency Particulate Air) kapalı ortamdaki polen ve küflerin uzaklaştırılmasına yardımcı olabilir.

Bunun yanı sıra eğer polenlere karşı duyarlı iseniz, giyeceklerinizi ve çarşaf, yastık kılıfı gibi yatak tekstil ürünlerini açık havada kurutmaktan vaz geçmelisiniz, bu polenleri farkında olmadan kapalı ortama taşımanıza neden olabilir.

Küfler ve sporları allerjenleri taşırlar. Küf allerjenlerini önlemek oldukça zordur, hem ev ortamında hem de dış ortamda bulunmaktadırlar. Küfler genellikle çürümekte olan bitkilerde bulunurlar, ancak canlı bitkilerde de bulunabilirler. Toprağın kazılması ile ilgili tüm faaliyetler gibi hasat da küflerin salınımına neden olur. Bazı küfler kuru havalarda sporlarını salarlar, bazıları ise bunu nemli hatta yağmurlu havalarda yaparlar

Açık Hava

Çok küçük parçalar halindeki küf ve küf kümecikleri allerjenlerin duyarlı kişilere ulaşmasına neden olabilir.

Küf allerjenleri engellemek oldukça zordur, hem açık hem de kapalı ortamda bulunurlar. Küfler ABD’nin güney bölgelerinin çoğunda yıl boyunca, diğer bölgelerinde ise yılın oldukça uzun bir döneminde çevreye yayılırlar. Küfler genellikle çürümekte olan bitkisel maddelerde büyürler, ancak sağlıklı bitkilerde de bulunabilirler. Hasat, toprak ekimi, kazı gibi tarım faaliyetleri sırasında küfler açığa çıkar. Bazı küfler hava kuru olduğu zaman kümecikler halinde havaya yayılırlar, bazıları için ise elverişli yayılma ortamı nemli hatta yağmurlu havalardır.

Tarım işiyle uğraşıyor olmak küflerle temas nedenidir, çim veya ot biçmek, gübre ya da havyan yemi ile uğraşmak en yüksek düzeyde küfe maruz kalma nedenidir. Çim biçmek veya dökülen yaprakları tırmıkla temizlemek duyarlı kişilerde semptomlara neden olur, bunun nedeni yalnızca küfler değil aynı zamanda da polenlerin açığa çıkmasıdır. Duyarlı kişiler kenarlarından hava kaçırmayacak şekilde yüz maskeleri kullanmalıdırlar.

Polenleri engellemede olduğu gibi küfleri de engellemede iyi bir yöntem çimlerin yeni biçildiği zaman gibi riskli dönemlerde, yani küf sayısının yüksek olduğu dönemlerde açık havada değil kapalı ortamda kalmayı seçmektir.

Kapalı Ortam

Küfler açık havada olduğu gibi aynı zamanda kapalı ortamda da türeyebilir. Küf kümecikleri kapalı ortamlardaki halı, kilim, yatak ve kumaşla döşenmiş mobilyalarda bulunurlar. Küflerin yerleşimi için en ideal yerler bodrum ve banyolardır fakat küfler aynı zamanda evlerde tamamen kuru olmayan ve neredeyse bütün eşyaların saklandığı ambar, kiler, depo gibi yerlerde de bulunurlar.

Evde ve araçlarda içerdeki havanın sirkülasyonunu dışarıdan hava almayacak şekilde sağlayan klimalar küfleri de polenleri engellediği gibi engelleyebilir. Ne yazık ki klimalar aynı zamanda nemli ortamları nedeniyle küf yerleşimi için çok uygun bir ortam yaratırlar ve küfleri daha ciddi bir sorun haline getirirler.

Küfler kapalı ortamda gelişimleri için uygun zeminlerin ortadan kaldırılması ile de engellenebilirler. Nemli alanlar, su drenajları, paletli tekerlekli eşyaların altları dikkatle izlenmeli ve nemi alınmalıdır. Bu alanları seyreltilmiş çamaşır suyu ile dezenfekte etmek de yararlı olacaktır.

Küfler halı kilim, yatak ve mobilyalardan buharlı veya kuru temizleme yöntemiyle, çok sıcak suyla temizleyerek, profesyonel olarak kimyasal veya sıvı nitrojen kullanılması ile de uzaklaştırılabilir.

Alerjenlerin belirlenmesinde önemli testlerden biri olan Prick testi, belirli bir sayıda alerjenin cilde yerleştirilmesi ve hangisinin reaksiyona neden olacağının gözlenmesi temeline dayanan basit ve acısız bir prosedürdür.

Prick testteki reaksiyon alanı ne kadar genişse test edilen maddeye olan allerji gerçekte o denli yüksektir. Pozitif bir reaksiyon sonucu belirgin bir maddeye alerjik olduğunuzu kesin olarak ortaya koymasa bile bu maddenin sizde önemli bir alerji yaratması olasılığını yükseltir

Diğer yollardan biri olan Intrakütanöz allerji testleri ise, prick testlerindeki gibi aynı allerjenlerin enjekte edilmesi esasına dayanır, ancak burada enjeksiyon cildin daha derin katmanlarına ve daha seyreltilmiş bir solüsyon olarak yapılır. Bu testler tipik olarak prick test sonuçları net olmadığı zaman veya tekrarlanan test sonuçları herhangi bir allerjene pozitif bir reaksiyon oluşturmadığı durumlarda uygulanır. Intrakütanöz allerji testleri prick testlerden daha duyarlıdır ancak yorumlanmaları biraz daha güçtür.


Geçmiş yıllarda tıbbi tedavi alanında kaydedilen hızlı gelişmeler sayesinde bugün reçeteli veya reçetesiz olarak satılan ilaçları kullanarak pek çok kişinin allerji semptomlarında önemli rahatlamalar sağlamak olasıdır.

Durumunuzun kesin bir tanısının konulması için tıbbi bir yardım almanız gerekir. Eğer reçeteli ilaçlarla yapılacak bir tedavi allerjiniz için uygun görünüyorsa reçetenizin kullanmakta olduğunuz diğer ilaçlar ve tedaviler hakkında tam bir bilgi sağlandıktan sonra hazırlandığına emin olmalısınız.

İlaç tedavisi için majör kategoriler arasında antihistaminikler, dekonjestanlar, anti enflamatuar ilaçlar (steroid nazal spreyler, sistemik steroidler ve lökotrien inhibitörleri) ve antikolinerjikler vardır. Sağlık uzmanınız semptomlarınıza göre bu ilaçlardan birini tek başına veya birkaçını kombinasyon halinde önerebilir. İlaçlarınızı almaya başlamadan önce olası ilaç etkileşimleri konusunda yeterli düzeyde bilgilendiğinizden emin olmalısınız.