Uykuya dalan bir insan, denize veya uzay boşluğuna dalan bir insan gibidir. Ya, gözleri bağlı dalar ve hiç bir şey görmeden geri gelir, ya elinde götürdüğü oyuncaklara kapılır, onların tesiriyle başka bir şey göremez; ya da denizdeki tatlı dalgalanmaların tesiriyle yakamozların parıltılı güzelliklerini ve semanın esrârengiz faaliyetlerini seyredip, onları kendi dünyâsına taşır. İşte, rüyâları da bu kategoriler içinde ele alabiliriz.
Bazıları vardır, sadece uyuduğunu ve uyandığını bilir; gözü bağlı karanlıklara dalmış gibidir ve dünyâsına hiçbir şey görmeden döner.
Bazen olur, şuuraltına atılan hâdiseler, yaşanmış heyecanlı vak'alar ve üzerine çok düşülüp, terdad ve tekrar ile şuura mal edilen meseleler, uyku esnasında şuur üstüne çıkar. Savaştan yeni gelmiş bir kimsenin aylarca yatağından heyecanla fırlamaları bu kabildendir.
Bir de hastalıklar, rahatsızlıklar, marazî ruh haletleri ve mizaç bozuklukları sebebiyle görülen rüyâlar vardır. Tuzlu yiyenin kendini göl başlarında görmesi, öfkeli yatanın kavgayla uğraşması, şehvetle düşüp kalkanın bu kabil şeyler görmesi gibi. Bir insanın devamlı rüyâlara bel bağlaması, rüyâ görmek için yatması, hülyâlara kapılması, kuluçkaya yatar gibi rüyâya yatıp, bunların tâbirine göre hareket etmesi, rüyâ görme hastalığına tutulmuş olmanın işaretidir.