Konu: Şafii mezhebine göre affedilen necasetler nelerdir?

Şafii mezhebine göre affedilen necasetler nelerdir?



Soru
ŞAFİİLERDE NECASETİN ÇOK AZ MİKTARI DAHİ NAMAZA MANİDİR. BURADAKİ MİKTAR NE KADARDIR. ÇOK DİKKAT ETSEK DE BAZEN BİR DAMLA VEYA DAHA AZ KÜÇÜK NECASET ELBİSELERE TEMAS EDİYOR.NE YAPALIM HOCAM



Cevabımız

Değerli Kardeşimiz;




Şafi mezhebine göre affedilen Necasetler

İslâm, temizlik dinidir. Bu nedenle de nerede olursa olsun necasetin giderilmesini ister. Elbisede, mekânda, bedende olan necasetleri, namazın sahih olması için temizlemeyi şart koşmuştur. Aynı zamanda İslâm dini kolaylığı da gözettiği için sıkıntıyı kaldırır. Bundan ötürü yok edilmesi ve sakınılması zor olan bazı necasetleri, zorluk olmasın diye affetmiştir. İslâm'ın affettiği necasetler şunlardır:

1. Kasden bulaştırılmayan az kan, irin, pire kanı ve sivrisinek pisliği affedilmiştir.

2. Elbise veya bedene bulaşan sidik sıçramaları, necasetin hangi kısmından olursa olsun affedilmiştir.

3. Yaralardan çıkan kan ve irinler çok da olsa affedilmiştir. Ancak kendi yaralarından çıkanlar kişinin kendisi için affedilmiştir; başkasına bulaşırsa temizlenmesi gerekir. Ayrıca yaradan çıkan kan ve irin, kasden yaranın üzerine sürülmemelidir. Kendi normal yerinde bırakılmalıdır.

4. Harman sürmek için geme koşulan hayvanların dışkısı da affe­dilmiştir. Sağım esnasında sütün içine düşen ve sütü bozacak kadar çok olmayan pislikler necis değildir. Bunların sütün içinden çıkarılması yeter­lidir. Bunlar sütü ve ekinleri necis yapmaz.

5. Balığın suyu bozmayacak kadar olan pisliği, Mekke hareminin, Medine'nin, Şam'daki Emevî Camii'nin ve benzeri mekanlardaki kuş pislikleri affedilmiştir. Çünkü bu, sakınılması mümkün olmayan bir husustur.

6. Çok olmamak şartıyla kasabın elbisesine bulaşan necaset affe­dilmiştir.

7. Etin üzerinde kalan kan affedilmiştir.

8. Kusup ağzı pislenen çocuğun, annesinin memesine bulaştırdığı pislik affedilmiştir.

9. Yollarda insanın üzerine sıçrayan çamur affedilmiştir.

10. Sinek, bal arısı ve karınca gibi akıcı kanı olan bir hayvan sıvı bir maddeye düşüp ölür ve o sıvıyı bozmazsa, bu o sıvıyı necis yapmaz. Ancak bunlar kasden sıvı maddelerin içine atılmamalıdır. Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Birinizin kabına sinek düşerse sineğin tamamını kaba batırıp atsın! Çünkü sineğin kanadının birinde zehir, diğerinde şifa vardır.

Şafii mezhebine göre namaza mani olan necasetin miktarı hakkında bilgi verir misiniz? Affedilen (bağışlanan) necasetler nelerdir?

Soru
Şafii mezhebine göre namaza mani olan necasetin miktarı hakkında bilgi verir misiniz? Affolunan necasetler nelerdir?

Cevabımız

Değerli Kardeşimiz;


Şafii Mezhebine Göre Affolunan Necasetler: (1)

Aşağıdakiler hariç necasetlerden hiç biri bağışlanmaz:

Mutedil bir gözün göremediği az kan ve sıçrayan sidik; sivilce, kabarcık, çıban, yara kanı ve ondan çıkan kanlı-kansız irinin azı ve çoğu; pire, kene, sivrisinek, bit vb. akıcı kanı olmayanların kanı;(2) hacamat yapılan ve yarılan damarın yeri; sinek pisliği, yarasa sidiği, sidik tutmazlığı, istihaza kanı, yaranın suyu, kokusu olan ve azhar olan görüşe göre kokusu olmayan kabarcık suyu sakınma zorluğundan dolayı bağışlanır. Ancak, sivilce veya çıban sıkılır ya da pire veya kelebek öldürülürse veya bu bağışlamanın bulunduğu elbise giyilirse.. bunların sadece az miktarda olanı bağışlanır. Zira bundan sakınmakta meşakkat yoktur. Pire ve benzerlerinin derisi bağışlanmaz. Yine azhar olan görüşe göre köpek ve domuzunki hariç yabancı kanın (3) azı da bağışlanır. Bağışlanmanın sebebi müsamahadır, ama hükmü ağır olduğu için köpek vb. nin kanının azı bağışlanmaz. Bunlarda az ve çok örfe göre belirlenir.

Sair kanlardan dolayı bağışlanmanın, yabancı kanla karışma olmadığı sürece olduğu da bilinmelidir. Başka bir yerden -kendi kanından da olsa- bir şey karışırsa ondan bir şey bağışlanmaz.

Taşla temizlenenin temizleme mahallindeki eseri bağışlanır. İstinca mahallini aşmadığı sürece, mahal terleyip eser yayılsa da bu böyledir.

Necaseti belirli olan sokak çamurunun ekseriya sakınılması zor olanı kışın bağışlanır, yaz aylarında ise bağışlanmaz. Bulaşan çamur, elbisenin eteğinde ve ayakta olmalı, el ve elbise yerinde olmamalı. O da şu şartlarladır: Necasetin kendisi görülmemeli ve kişi elbisesinin eteğini sarkıtmayarak çamurdan korunmalı ve çamur ona yürürken ya da binekte iken sıçramalıdır. Yere düştüğünde bulaşmış olmamalıdır.

Bağışlanan miktardaki "az" ölçüsü şöyledir: Bir şey üzerine düşme, yüz üstü kapaklanma veya korunmaya dikkat etmeme dışında bulaşan az necasetler bağışlanır. Bu sayılan şeyler varsa bağışlanmaz.

Çamurun necis olduğu kesin olarak bilinmiyor, fakat genelde sokaklarda olduğu gibi ona necaset karışmış olabileceği kuvvetle zannediliyorsa o ye benzeri şeyler, şarap satanların, çocukların, kasapların, ve necaset kullanmakla sakınca görmeyen kâfirlerin elbiseleri gibidir, asılla amel edilerek esah olan görüşe göre temiz addedilir. Necaset bulunma zannı yoksa kesin olarak temizdir. Nitekim necis olduğu zannedilen borudan akan su da kesin olarak temizdir.

Meyve, sirke ve peynirin içindeki kurt ölüsü, kurt canlı iken çıkarılıp dışarıda öldükten sonra tekrar ona atılmadığı ve onu değiştirmediği sürece bağışlanır. Peynir için kullanılan maya, ilaç ve kokularda kullanılan alkol, necasetin dumanı, pis sudan ateş vasıtasıyla ayrılan buharın az miktarı, necis bir külde pişirilen veya gömülen ekmek (ona isterse külden bir şey karışmış olsun), pis külden yapılmış duvara serilen elbiseler, bunlardan sakınma meşakkatli olacağından dolayı bağışlanmıştır.

Sakınma zorluğu hâlinde, üzerinde yürüme kasden olmadıkça ve iki taraftan bir yaş değilse sergi ve yerlerdeki kuş pisliği de bağışlanır. Ancak oradan mecburî olarak geçme gibi bir zaruret müstesnadır.

Köpek, domuz veya onlardan ya da onların biri ile beraber başkasından doğan hariç, necisin bir iki kılı bağışlanır. Köpek ve domuzda az da olsa bağışlanmaz. Binek hayvanının fazla kılı dahi -sakınma zorluğundan- bağışlanır.

Şunlar da bağışlanır: Döğme (4), izi suyun vasıflarını değiştirmediği sürece suda kalan balık tersi, et ve kemikte kalan kan, kendisinde bu durumun sürekli hâle geldiği kimsenin uyurken midesinden çıkan salya, geviş getiren deve ve ona benzer hayvanların gevişinden bakıcılarına ve çobanlarına bulaşan pislik, harman sırasında hayvanların tersi ve sidiği, gusülhanede birikmiş sudaki az ve su vasıflarından birini değiştirmeyecek miktardaki fare pisliği, sağmal hayvanın sağma anında süte düşen tersi ve memesindeki pislik, arıların peteğindeki bala bulaşabilecek çamurda otlak hayvanlarının tersinden kalan eser, ve emzirirken ya da öperken çocuğun ağzındaki pislik.


1 - el-Mecmu I, 266, 292 vd; Muğni'l-Muhtâc, 1,81, 191-194; Şerhu'l-Bacurî, I, 104-107; Haşiyetu’ş Şerkavî ala-Tuhfeti't-Tullab, I, 133 vd; Şerhul-Hadramiyye, 50.