Edeble Bütünleşmek

Edeble Bütünleşmek


Edephttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif güzel terbiyehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif iyi alışkanlıklarla birliktehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif utanılacak hata ve ayıplardan korunmaktır. İnsan zekasının kapısı olan edephttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif inanan kimsenin eskimez giysisihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif en değerli süsühttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif mağlup olmaz silahıdır. Edep ve güzel ahlak inanca kuvvet ve parlaklık kazandırıp kötülüklerden korur.

İnsan ilişkilerinin şekillenmesinde önemli bir özellik olan edephttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif kişinin kendisini ve çevresindekilerini sevmesi herkese layık olduğu ölçüde değer vermesidir. Edephttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif başkaların kul köle olup onları üstün görmemek olduğu gibihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif kendisini de abartılı gösterip insanları hor görmemektir. İslam bilginlerinden bazıları edebi şöyle tanımlar:

İmam Kuşeyri: "Edephttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif bir insanda iyi ve güzel huyların tamamının meydana geldiğinin görülmesidir."

Mevlana: "Eğer adem oğlunun edebi yoksa adem değildir. İnsan ile hayvan arasındaki fark edeptir. Göz gezdir ve Allah'ın kelamına "Kur'an'a" ayet ayet tamamına bakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif Kur'anın anlamı edeptir." "Eğer şeytanı ayaklarınızın altında görmek istiyorsanız gözünüzü açın ve biliniz ki şeytanın katili edeptir."

Hasan Basri: "Edephttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif dinin gerçeklerini bilmedeki ince anlayışhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif dünyanın geçici ve aldatıcı zevklerine aldanmadan Allah' ı hatırlatan bilgiler edinmek için yapılan eğitimdir."

İbnul Kayyim El Cevzi: "Kişi kendisini ve sevdiklerini ateşten korumak istiyor ise edebi öğrensinhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif edebi öğretsin."

Sehl B. Abdullah: "Edep ihlas ve kulluk ile azgın nefsi uslandırmaktır."

İmam Suhreverdi: "İlim ve bilginin yüceliği edep ile anlaşılır. Davranışlarhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif ilim ve irfan ile kabul görür ve insanhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif güzel edep ve ahlakı ile dünya ve ukba muradına ulaşır."

İmam Gazali: "Ahlakın en mükemmelihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif edebin en üstünühttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif Din'de edeptir. Dinde yücelmekhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif Allah'ın emirlerine itaat ediphttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif peygamberimizin edeplerini bilmek ve uymak ile mümkündür."

Lokman Hekim kendisine edebin anlamını soranlara: "Ben edebi edepsizlerden öğrendim."

Bu ve benzeri pek çok tanımdan da anlaşılacağı gibi edephttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif insanlar için iyilikler ve güzelliklerin kaynağı olan davranış biçimidir. Kişi bu davranış kalıpları ile kendisinehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif ailesine ve çevresindeki insanlara daha olumlu katkılarda bulunurhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif gerçek kimliğini yansıtmış olur. İnsanın ailesiylehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif toplumu ile ve rabbi ile olan diyaloglarında bu özellikleri yansıtan davranışlar sergilemesi önemli bir meziyet ve fazilettir.

Kişinin kendisinehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif aile bireylerinehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif iş arkadaşlarınahttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif toplumdaki diğer insanlara karşı sorumluluk duymasıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif karşılaştığında onları selamlamasıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif güler yüz göstermesihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif içtenlikle iletişim kurmasıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif sohbet etmesihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif yardımda bulunmasıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif paylaşmasıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif değer vermesi kusur ve ayıpları ile uğraşmamasıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif gerektiğinde teşekkür etmesi belli başlı edep kurallarından bir kaçıdır. İnsanın bütün kusurlarını örten edep ne güzel bir örtüdür. Kişinin edebi altından daha değerlidir.

Ramazan ayıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif tüm insanlığı fenalıklardan koruyan sabırhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif berekethttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif mağfirethttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif rahmet ve edep ayıdır. Bu ayda yapılan dualarınhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif kılınan namazlarınhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif alınan ve verilen her nefesinhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif yutulan her lokmanınhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif helal kazancın önemi hatırlatılmalıdır. Bu ayın çocuklara çok iyi tanıtılması ve onlarla paylaşılması gerekir. Sınıfların ve evlerin Ramazan'dan önce süslenmesi yaşanan güzelliklerdendir. İbadet ayı olan Ramazan'da öğretmenlerin ödevleri azaltmasıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif öğrencilerle birlikte oruç tutmasıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif teravih namazına gitmesihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif öğrenci iftarlarında bulunmasıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif önemli şahsiyetleri ve mekanları ziyaret etmesihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif ramazan hediyeleri dağıtması önemli bir özelliktir.

İradelerin ve sabrın sınandığı mübarek ramazan ayında ve okulların öğretime başladığı şu günlerde eğitimciler okullardahttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif aileler evlerdehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif niyaz kapısında sürekli dua edenhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif takva ve edep ile donanan özellikler taşımalıdır. Bu konuda her eğitimci ve anne baba kendini yeterli görmeyip inanarakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif araştırarakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif birikimlerine yeni becerihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif ve yetenekler ekleyerek kendini yenileyerek çağdaşhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif güncelhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif farklı öğretim metotları ile donanarak okullarda ve evlerde farklı etkinlikler sunmalıdır. Özellikle çocukların gelişim düzeyleri göz önünde bulundurularak her fırsatta örnek ahlak ve edep ile ilgili model davranışlar sergilemeli. Edep timsali örnek şahsiyetleri tanıtmalıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif güzel davranış kalıplarını sergilemeli. Uzmanlardan ve güvenilir kaynaklardan yardım almalı .

Edebin İlkeleri:

Ululukhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif büyüklükhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif izzet ve şeref paradahttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif sözde ve yaşta değilhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif ancak edep ve kemaldedir. Bu nedenle "kişinin edebihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif altınından daha hayırlıdır" denmiştir. Edebin temel ilkelerini şöyle sıralayabiliriz:

* Her türlü şüphe ve tereddütten uzaklaşarak sağlam ve kesin bir inanca sahip olmakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif
* Rabbinehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif peygamberinehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif kitabına ve tüm manevi değerlerine karşı sorumluluklarını bilmekhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif öğrenmekhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif araştırmakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif öğrenmede istekli ve gayretli olmakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif bilgisizlikten arınmakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif
* Temiz bir niyetle sahip olduğu inancın gereklerini yerine getirmekhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif söz ve davranışlarında doğruluktan ayrılmamakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif
* İbadetleri efendimizin yaptıkları gibihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif huzur ve huşu ile yapmaya çaba göstermekhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif
* Bilgi ile dost olmakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif ahlaksız bilginin felaketlerini ve sonuçlarını kavramakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif
* Bilge insanların meclislerinde oturmakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif onları sevmekhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif hürmet etmekhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif destek olmakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif dualarını almakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif
* Söz ve davranışları ile tutarlı olmakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif böyle olmayan kimselerden uzaklaşmakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif
* Yaptığı tüm davranışların temelinde sadece Allah'ın rızasını aramakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif O'nun rızasını kazanmakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif ödülü O'ndan beklemekhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif O'nun buyruklarına göre hareket etmekhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif
* Öğrendiklerini uygulamadahttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif yerine getirmedehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif sorumluluklar taşımakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif
* Ne iş yaparsa yapsın edebinhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif kişisel gelişimine olan katkılarını belli aralıklarla sorgulamakhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif
* Nefsinehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif ailesinehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif diğer insanlara ve rabbine karşı edep kurallarını noksansız yerine getirmekhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif
* İşindehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif davranışlarında sözlerinde her zaman edepli tavırlar sergilemede sürekliliğini sürdürmekhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif
* Edepte ve ahlakta örnek şahsiyetleri ve hayat hikâyelerini yakından bilmekhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif onların izinden gitmek…

Bilge insan sayısı çok olan bir kültürden geliyoruz. Yüzyıllar öncesi yaşayanhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif seslerini bize duyuranhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif bilgilerihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif yeteneklerihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif yaşam hikâyelerihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif ahlak ve edepleri ile karanlıklarımızı aydınlatıp ışık saçanhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif güzelliklerimizi sevgi çiçekleri ile süsleyenhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif düşünceleri ile huzurumuzunhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif mutluluğumuzun kaynağı olan örnek modellerimizin sayısı oldukça çoktur. Bu şahsiyetlerin başında efendimiz ve onun izinden giden pek çok güzel insan vardır. Biz burada birkaç örnek vermekle yetineceğiz:

Hz. Ebubekir'in (r.a) Edebi: Efendimizin hastalığında İslam'ın birinci halifesi Hz. Ebubekirhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif onu ziyarete gider. Bir müddet sohbet ettikten sonra tekrar evine döner. Efendimize olan sevgisinden dolayı üzüntüsünde o da hasta olup yatağa düşer. Efendimiz onun hastalığını duyunca iade-i ziyaret nedeniyle evine gittiğinde Hz. Ebubekir onun gelişini görünce bir anda yataktan kalkar ve "habibim hastalandıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif ona olan üzüntümden dolayı ben yatağa düştümhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif o iyileşincehttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif onu iyileşmiş görünce ben de iyileştimhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif şifa buldum" diyerek sevgi ve bağlılıkta edebin en güzel örneğini gösterir.

Hz. Ömer'in (r.a) Edebi: Adaleti ve cesareti ile İslam düşmanlarını titretenhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif dize getiren Hz. Ömer'e bir gün: "Ey Ömerhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif Allah'tan kork" denildiğinde hayvandan çabucak inip yüzünü toprağa sürer. Rengi kaçmışhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif sesi sönük bir halde" Ömer kim oluyor ki Allah'tan korkmasın" der. Onun bu davranışıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif Rabbine olan inancı ve edebinin örneğidir.

Hz. Osman'ın (r.a) Edebi: Hilafeti döneminde evinin etrafı kuşatılan Hz. Osmanhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif Kur'an okurken bir ara uyuklar. Rüyasında efendimizi görür. Efendimiz ona "Ya Osmanhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif dilersen iftarı bizim yanımızda yapabilirsinhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif istersen yardımına gelip seni kurtarsınlar" denildiğinde ohttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif "şehit olup sizinle birlikte iftar etmek isterim ya Resulallah" der. Zor zamanlarda bile efendimize olan sevgisihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif edebihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif her türlü yardımı reddetmesini belirten ne güzel bir örnektir bu.

Hz. Ali'nin (r.a) Edebi: Savaşta düşmanı mağlup ediphttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif altına aldığında düşman onun yüzüne tükürür. Bu davranışından dolayı onu serbest bırakır. Şaşırıp "yüzüne tükürdüğüm halde beni niçin serbest bıraktın" diyen düşmana Hz. Alihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif "biz savaşı Allah için yaparızhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif senin bu davranışın nefsi duygularımı kabarttıhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif eğer seni öldürseydim bu Allah için değil nefsim için olacaktı" der ve İslam düşmanı bu ince davranıştan dolayı iman edip erenler safına katılır. Hz. Ali'nin bu davranışı ihlas ehlinin savaştaki edebinin en güzel örneğidir.

Her Müslümanhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif edep ile ilgili benzeri örneklerden etkilenerek elde edilen güzel ve olumlu davranışlar sergilemelihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif eğilip bükülmedenhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif böbürlenmedenhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif şımarmadanhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif tevazu ve ağırbaşlılıkla yürümeyihttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif yapmacık hareketlerden kaçınmayı önemli bir davranış biçimi olarak yaşayabilmeli "edeple bütünleşmelidir".. "Rahman'ın kulları tevazu ve vakar ile yürürler. Cahiller kendilerine laf atıphttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif sataştıkları zamanhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif aldırmadanhttp://www.islamseli.com/images/smilies/virgul.gif selametle (esenlikle) kalın deyip geçerler." (Furkan-65)

Ahmet Çağlayan