Kuduz virüsünün (Rabies virüs) neden olduğubütün sıcak kanlı hayvanlarda görülebilen
insanlara genellikle hayvan ısırması ile bulaşan
sonuçta yaptığı beyin enfeksiyonuna bağlı olarak ölümle sonlanan akut bir enfeksiyon hastalığıdır.
Hayvanlardan insanlara yayılan bir enfeksiyon olup tüm dünyada yaygın olarak görülmektedir. Bulaşmada rol oynayan hayvanlar köpekkurt
çakal
tilki
kedi
yarasalar ve farelerdir. Bulaşma yolu enfekte hayvanın ısırması iledir. Bütünlüğü bozulmuş deri ve mukozadan virüs bulaşabilir.
Virüs hayvanın salyasında hastalığa ait şikayetler başlamadan 10 gün öncesine kadar bulunabilmektedir.
Kuduz olgularının büyük çoğunluğundan köpekler sorumludur. Kedi ve diğer evcil hayvanların da kuduza yol açabileceği unutulmamalıdır.
Isırılmayı takiben genellikle 1-2 ay sonra hastalık belirti ve bulguları başlar. Bu süre 7 gün kadar kısa olabileceği gibi 1 yıla kadar da uzayabilir.
Hastalığın 3 evresi vardır:
1-Prodromal evre: Genellikle 1-4 gün sürer. Bu döneme ait sık görülen yakınmalar ateşbaşağrısı
yorgunluk
kas ağrıları
isteksizlik
iştahsızlık
bulantı
kusma
boğaz ağrısı ve balgamsız öksürükdür. Bu dönemin kuduzu akla getiren yakınması ısırılan bölgede ve çevresinde uyuşmalar ve kas seyirmeleridir.
2-Akut nörolojik hastalık evresi : Ortalama 2-7 gün sürer. Aşırı motor aktiviteeksitasyon ve ajitasyon gibi belirtiler ile başlar. Takiben konfüzyon
hallüsinasyonlar
düşünce bozuklukları
saldırganlık
kas spazmları
meninjizm
opistotonus
nöbetler ve fokal paraliziler gözlenebilir. Yine bu evrede parlak ışığa
sese ve dokunmaya aşırı duyarlılık (hipersensitivite) vardır. Fizik muayenede ise ateş ve otonomik sinir sistemi anormaliteleri (dilate düzensiz pupillalar
postural hipotansiyon ve gözyaşı
tükrük ve ter salgılarında artış) bulunabilir.Yine bu dönemde üst motor nöron felci (güçsüzlük
derin tendon reflekslerinde artma
patolojik reflekslerin varlığı) kuraldır. Bu yakınma ve bulgular diğer viral ensefalitlerde de görülebilir. Takiben beyin kökü merkezlerinin disfonksiyonu ile kuduz ensefalitinin klasik bulguları gözlenir. Kranial sinir tutulumları
aşırı tükrük ve yutma güçlüğünün sonucu ağızda köpük
su korkusu (hidrofobi) ve spontan ejakülasyon bu evrede görülen tanıyı düşündürecek önemli bulgulardır.
3-Koma ve ölüm : Bu evre ortalama 0-14 gün sürer. Üçüncü evreyi izleyerek hasta komaya girer. Solunum merkezinin tutulumunu takiben solunum durması ve ölüm meydana gelir.