Konu: Osmanlı - Osmanlı Devleti Hakkında Herşey.

Damad İbrahim Paşa

Sultan Üçüncü Mehmed Han zamaninda üç defa sadarete gelmis Osmanli sadrazami. Sultan Üçüncü Murad'in kerimesi Ayse Sultan'la evlenmesi sebebiyle Damad olarak anilan Ibrahim Pasa, Kanije kalesini fethetmesi sebebiyle de Kanije Fâtihi unvani ile meshurdur.

Aslen Bosnali olan Ibrahim Pasa'nin dogum tarihi bilinmemektedir. 1531'de devsirilerek Enderun-i humayinda yetistirilen ve yavas yavas temayüz ederek Sultan Üçüncü Murad'in cülusu esnasinda Rikapdârliga, cülusunu müteakib 1574'de Süâhdarliga ve oradan 1580'de Yeniçeri Agaligina getirildi. 1581' de Rumeli Beylerbeyligine tayin olunan Ibrahim Pasa, bir yil sonra Sultan Üçüncü Murad'in kerimesi Ayse Sultan'la nisanlandi. Bir müddet sonra vezâret payesi tevcih olunarak Kubbealti vezirleri arasina girdi. Misir valisi Mürtesi Hasan Pasa'nin Misir'da meydana getirdigi karisikliklari gidermek ve Misir varidatini yeniden tanzim etmek üzere 1583'de Misir valiligine tayin olundu. Birbuçuk yil sonra da Lübnan'da Dürzî isyanini bastirdi. Bu isyanlarin bastirilmasindan sonra orada elde ettigi servet ve ganimeti istanbul'a getirerek, orada yaptirdigi bir tahtiyla beraber padisaha takdim etti. Bu hizmetlerine mukabil padisah, ikinci vezirlik payesini tevcih etti.

Bir müddet sonra itibarini kaybetti. Onun devlet islerinde eski nüfus ve itibarini yeniden kazanmasi Sultan Üçüncü Mehmed zamaninda oldu. Nitekim Üçüncü Mehmed'in cülusundan sonra Ibrahim Pasa üçüncü vezirlik (vezir-i sâlis) pâyesiyle kubbealtina alindi. 1595'de sadrazam Ferhad Pasa'nm Eflâk seferine çikmasi üzerine Vezir-i sâni (ikinci vezirlik) pâyesiyle Sadaret kaymakamligina getirildi. Nihayet Sinan Pasa'nin vefati ile 5 Nisan 1596' da sadaret (veziri azamlik) makami verildi.

Sinan Pasa'nin hazirlamakta oldugu Avusturya seferi islerini ele alan Ibrahim Pasa, padisahin da istirak edecegi sefere göre Osmanli ordusunu düzenlerken diger taraftan Istanbulda emniyet tedbirleri aldirdi. Aynca devletin bütün gelir kaynaklarini, evkaf ve emânatleri vezirlere teftis ettirerek kanun ve nizam disi hareket edenler siddetle cezalandirildi. Bu tedbirlerin yeterli olmadigina kani olan ibrahim Pasa, Belgrad'a giderek serhad kuvvetlerini de tanzime çalisti. Sefer öncesi yapilan toplantida onun teklifi üzerine Sultan Üçüncü Mehmed'e "Egri Fâtihi" unvanini kazandiracak sefer, Egri kalesi üzerine yapildi ve kale fethedildi. Fetihden sonra kalenin tamir ve mülkî teskilâtinin yapilmasinda Ibrahim Pasa çok gayret sarfetti.

Ibrahim Pasa'nin sadrazamligi zamanindaki en mühim hadiselerden birisi Egri fethinden sonra Avusturyalilarla 1596'da yapilan Haçova Meydan Muharebesidir. Osmanlilarin zaferi ile sona eren bu muharebede Ibrahim Pasa orduyu muvaffakiyetle idare etti. Ancak Cagalâzâde Sinan Pasa'nin zaferin galibi iddiasiyla padisahtan sadareti taleb etmesi üzerine Ibrahim Pasa azledilerek, Sinan Pasa Veziri azamliga getirildi. Ancak 45 gün süren mazulluktan sonra Ibrahim Pasa yeniden sadrazam oldu. Bir müddet sonra yine azledilen Ibrahim Pasa, Avusturya üzerine sefere çikmasi sarti ile üçüncü defa sadarete getirildi. Üçüncü sadaretinde Mürtesi Hasan Pasa'nm kötü idaresi ile bozulan devlet dairelerini tanzime, seferden kaçan dirlik ve zeamet sahiplerini cezalandirmaya, ordunun ihtiyaçlarini gidermeye ve vilâyet islerini düzeltmeye baslayan ibrahinim Pasa, sefer hazirliklarini tamamladiktan sonra 1599'da Istanbul'dan Belgrad'a dogru harekete geçti. Edirne'ye geldiginde Avusturya seraskeri olan Satirci Mehmed Pasa'yi basarisizligi sebebiyle katlettirdi. Daha sonra Belgrad'a, oradan Macaristan'a giren Ibrahim Pasa, Estergon üzerine yürüdü. Ancak bu hareketi, muharebe yapmak veya kale fethetmek gayesinden ziyâde kalelerin tamir ve uzun süren muharebeler neticesinde dagilan veya Osmanlilar aleyhine cephe alan yerli halkin yeniden kazanilmasi gayesine matuf idi. Bu yürüyüs esnasinda bazi müsademelerde olmus ve akincilar Viad civarinda Veregel palankasini ele geçirmislerdi. Yine bu yürüyüs esnasinda Avusturyalilarla bir sulh tesebbüsünde bulunulmus, ancak müsbet bir netice elde edilememisti.

Veziriazam Ibrahim Pasa, 1600 baharinda Belgrad' dan çikarak, Estergon üzerine yürüyüse geçti. Tiryaki Hasan Pasa'nm da bulundugu toplantida, her zaman için tehlike teskil eden Kanije'nin fethi kararlastirildi. Kirk günden fazla muhasara edilen kale, bir taraftan gelecek yardimdan ümid kesilmesi, diger taraftan kalenin barut mahzenine ates düsmesi üzerine Ibrahim Pasa'ya teslim edildi. Burasi Beylerbeyilikle Tiryaki Hasan Pasa'ya verildi. Avusturyalilarin mühim hudut kalelerinden olan Kanije'nin düsmesi, düsmana büyük bir darbe idi. Bu muvaffakiyetinden çok memnun olan padisah, Veziri Azam ibrahim Pasaya gönderdigi hatti hümayunda onu tebrik etti ve hayatta oldugu müddetçe makaminda kalacagini vaad etti. Bu fetihle Ibrahim Pasa Kanije Fâtihi unvanini aldi.

Damad Ibrahim Pasa, serhadde almis oldugu tedbirler ile askerin, serhad gazilerinin ve yerli halkin derin sevgisini kazanmis, bu mintikada Avusturya "harplerinin zuhurundan beri devam eden asayissizligi bertaraf etmisti.

Veziri azam ve Serdari Ekrem Ibrahim Pasa Belgrad'da bir taraftan 1601 seferine hazirlanirken, diger taraftan da kendi Kethüdasi Mehmed Aga ile Murad Pasa'yi icabinda sulh için görüsmek üzere talimat verip Budin'e gönderdi. Kisa bir müddet sonra rahatsizlanan Ibrahim Pasa, hayattan ümidini kesince kendisine vekâlet etmek üzere Rumeli Beylerbeyisi Lala Mehmed Pasayi vasiyet etti. 10 Temmuz 1601'de vefat etti. Cenaze namazi ordugâhda kilindiktan sonra naasi Belgrad'a nakl ve daha sonra Istanbul'a getirilerek Sehzade camiinin caddeye bakan cephesinde insa ettirdigi türbesine defnedildi.

Osmanli sadrazamlari arasinda rnühim bir mevki isgal eden Ibrahim Pasa'nin âlicenap, cömert ve gayretli bir vezir, muvaffak bir kumandan oldugunda bütün kaynaklar müttefiktirler. Emrine verilen ordulari sevk ve idareyi bilmis ve bilhassa zemin ve zamana göre aldigi siyasî tedbirler ile gerek Lübnan harekâtinda ve gerek Macaristan serhadlerinde Osmanli nüfuz ve hâkimiyetini süratle tesise muvaffak olmustur. Gerçeklestirmeye çalistigi Avusturya sulhu planlari ölümü ile akim kalmis, fakat Macaristan serhadlerinde kendi yolunu takib edecek olan Lala Mehmed Pasa ve Kuyucu Murad Pasa gibi kuvvetli iki devlet adaminin yetismesini temin etmistir.

Emir Sultan

1369 da Buhara'da dogan ve 1429'da Bursa'da ölen Emir Sultan, ömrünün 40 yilini Anadolu'da geçirdi. Anadolu'ya, Mekke ve Medine'yi dolastiktan, sonra gelmis, Bursa' nin Gökdere yöresinde dünyadan el etek çekerek bir magaraya yerlesmis, kisa zamanda Anadolu Müslümanlari arasinda büyük bir üne kavusmustur.
Emir Sultan Yildirim Bayezid'in dikkatini de çekmis ve onun kizi ile evlenmistir. Timur ile Yildirim Bayezid arasindaki savasa katildi (1402) ve tutsak oldu. Derler ki, iki Türk devletinin savasini istememis, sonucu tahmin etmis ve Yildirim'i uyarmistir fakat caydiramamistir. II. Murad'in Istanbul kusatmasina da katildi.
Emir Sultan, hayatinda ve ölümünden sonra birçok halk ve tasavvuf sairlerini etkilemistir. Yaratici halk düsüncesi onu, yüzyillarca, insanüstü basarilarla, menkibelerle, kerametlerle anmistir. O, gerçekten, Anadolu tarikat ulularinin en büyüklerinden biri idi. Türk halkinin dinî gelenek, ahlâk ve inanislarinin olusmasinda etkisi büyük olmustur. Yasadigi devrin hükümdarlari (Yildirim Bayezid, Çelebi Mehmed, II. Murad) ona saygi duyar, görüslerinden yararlanirlardi.
Emir Sultan, 1429 yilinin sonbaharinda veba salgini sirasinda öldü. Bugün Bursa'da onun adini tasiyan bir mahalle ve bir cami vard'ir Türbesi de bu camiin avlusundadir.

Ertuğrul Gazi

Osmanli Devleti'nin kurucusu Osman Gâzi'nin babasi. Gündüz Alp'in ogludur. Oguzlarin kayi boyundandir. Cengiz'in islâm memleketlerini talan ettigi sirada, babasi, Selçuklu topraklarinda yasamak üzere kabilesiyle beraber ülkesini terk etmis, Amu Deryâ'yi geçip Oguzlarin yogun oldugu Aral havzasina gelmisti. 1220'lerde Horasan'in kuzey sinirina, oradan Karakum çölünün güneyine, oradan da Merv yoluyla Ahlat'a ulasmisti. Mogol istilâsinin buralara kadar ulasmasi üzerine kabilesine daha uygun bir yer arayan Gündüz Alp, Erzincan'a dogru hareket etmis, Pasin ovasinda Sürmeli çukura geldiklerinde hastalanarak vefat etmisti.

Babalarinin vefatindan sonra Ertugrul Gazi kabileye reis seçildi ve agabeyleri Sungur Tekin ve Gündogdu, kendilerine tâbi kabile mensuplariyla beraber Ahlat'a geri döndüler. Ertugrul Gazi ise, kardesi Dündar Bey ile beraber batiya hareket etti. Sivas yakinlarina gelip konakladiginda, Selçuklu ordusu ile büyük bir Mogol birliginin kiyasiya çarpismakta ve Mogollarin Selçuklu ordusunu bozmak üzere oldugunu gördü.

Yigitlik ve erligin bütün vasiflarini üzerinde toplayan Ertugrul Gazi, islâm'in ve Türk'ün sânindan olan zâlime karsi magdura destek olmakta zerre kadar tereddüd etmedi. "Maglûba yardim etmek erlik olur. Hizir gibi, bunalmis zamanlarinda çaresizlere yardima yetiserek ellerinden tutalim" diyerek, Selçuklu saflarina katilip, Mogollara karsi saldiriya geçti. Bir kaç yüz kisilik bu kuvvetin civanmertligi üzerine savasin seyri degisti ve kisa sürede Mogol kuvvetleri darmadagin oldu. (Bu savasin, Haremzsahlarla yapilan Yassiçimen Savasi oldugu da rivayet edilmektedir.)

Savastan sonra, Selçuklu sultâni Alâeddîn Keykubâd, Ertugrul Gâzi'ye iltifatlarda bulundu. Hil'at giydirdi ve Selçuklu ülkesinde yasamak için göç ettiklerini ögrenince Ankara yakinindaki Karadag mintikasinda oturmak için toprak verdi (1230).

Iznik imparatorlugu ile Selçuk hududunda sürekli çarpismalar üzerine sultan birinci Alâeddîn Keykubât 1231'de bir ordu ile Sultanönü civarina geldi. Bütün maiyyeti ile beraber yaninda yeralan Ertugrul Gâzi'yi öncü kuvvetlerine komutan yapti. Ertugrul Gazi, Rum ordusu üzerine yürüyünce, imparator Theodor Laskaris'in Rumeli'den yardimci çagirdigi Aktav tatarlariyla karsilasti. Yenisehir ovasinda üç gün gece-gündüz devam eden siddetli çarpismalar sonunda düsmani bozup, inegöl'e kadar tâkib ederek pek çok ganimet aldi. Elde ettigi bu büyük basaridan sonra Eskisehir Sögüt mevkiinde sultan Alâeddîn'le bulusan Ertugrul Gazi mükâfatlandirildi. Sögüt ve Saraycik mahalleri kislak, Domaniç dagi da yaylak olmak üzere kendisine verildi.

Ertugrul Gazi Anadolu'ya geldikten kisa bir müddet sonra, Selçuklu Devleti çökmeye yüz tutmus, Anadolu parça parça olmustu. Türk uç beyleri, Selçuklulardan bosalan yerleri doldurmaya ve yeniden güçlü bir devlet kurmayi tasarliyorlardi. Anadolu'da irsâd ve gaza yapan gönül sultanlari, tasavvuf ehli âlimler ile dervisler yeniden toplanmayi tesvik ediyorlar ve istikbâlde kurulacak yeni bir Türk devleti müjdeliyorlardi.

Ertugrul Gazi asireti ile beraber gelip Sögüt ve Domaniç'e yerlesti. Bu yillarda bölgede bulunan Germiyan'in babasi Alisir ve Çavdar adli bir tatar, el altinda tuttuklari kuvvetlerle halki tedirgin edip; pazar ve hayvanlarini talan ederek geri dönerlerdi. Ertugrul Gazi buraya yerlesince, bunlara mâni oldu. Bizans kale ve sehirlerinin hâkimi olan hiristiyan tekfurlarla da iyi anlasti. Adaleti, halka olan iyi muamele ve yardimlari o kadar çoktu ki, hiristiyan tebea bile onu yürekten sevip sayiyordu. Bu sevgi ve baglilik o kadar fazla idi ki, Sogüt'te bulunan hiristiyan zimmîter, Ertugrul Gazi vefat edince, çiftliginin yarisi ile bir bagi onun ruhu için vakfedip kadi emrine vermislerdi.

Sögüt'e yerlesmesinden bir kaç sene sonra Karacahisar tekfuru, bölgedeki müslüman ahâliyi rahatsiz etmeye basladi. Ertugrul Gazi de sultan Alâeddîn'i savasa tesvik etti. Sultan Alâeddîn'le beraber Karacahisar kalesini kusattilar. Uzun süre yapilan siddetli savaslardan sonra tekfur baris istediyse de kabul edilmedi. Bu sirada Mogollarin Eregli'yi alma haberi geldi. Sultan kaleyi fethetme isini Ertugrul Gâzi'ye birakarak Mogollari karsilamaya gitti. Bir müddet daha devam eden muhasaradan sonra Ertugrul Gazi kaleyi fethetti. Tekfuru yakaladi. Elde edilen ganimetin beste birini Sultan'a gönderip kalanini gazilere dagitti.

Selçuklu sultâni Alâeddîn Keykubâd'in vefatina kadar etrafin fethi ve islâmiyet'in yayilmasi için bütün gayreti ile çalisti. Sultan'in vefatindan sonra, Sögüt uç bölgesinde Bizans'la mücâdeleye devam etti. 1281 yilinda 92 veya 96 yasinda vefat ederek yine Sögüt'e defnedildi (Bkz. Osman Gazi).

Ertugrul Gazi, çevresinde bulunan beyliklerin ve devletlerin durumlarini ve siyâsî sartlari gayet iyi degerlendirirdi. Komsulari ile dâima iyi geçinerek asiret ve tebeasini güçlü bir durumda, huzur ve rahat içinde yasatti. Çiplaklari giydirip donatir, dul kadinlara, fakirlere, düskünlere dâima yardim ederdi.

Ertugrul Gâzi'nin görevi bu kadardi. Geldi... Yarim asir adalet ve huzur içinde yasattigi bölge halki yaninda, hiristiyanlara da Islâmiyet'i sevdirip gitti. Bundan sonra dogudan gelen Horasan erenleri Alp ve Abokul gibi adlarla anilan mürsidler, bu ve bunun gibi Türk oymaklarina yegâne gayenin cihâd ve i'lâ-yi kelimetullah (Allahü teâlânin ism-i serifini yüceltmek, Islâm'i yaymak) oldugunu asiladilar. Sonra bu gayenin gerçeklestirilmesi için lüzumlu olan bilgi ve tecrübeyi verip, yol gösterip teskilâtlandirarak sevk ve idare ettiler. Harblerle aldiklari Bizans topraklarini tamamen Türk-islâm topragi hâline getirmek için muazzam bir fâaliyete giristiler. Bu faaliyetler; harcanan büyük enerji, dehâ, islâm'in adaleti ve en önemlisi erenlerin duasi bereketiyle kisa zamanda müsbet neticeler verdi. Dervis gaziler, bir memleket ve sehri fetheder etmez bâzilari derhâl oraya yerlesip, kalan kisim daha ileri yürüdü. Arkadan dâima taze kuvvet yetistirildigi için, bu yürüyüsün ardi arkasi kesilmedi. Fethedilen sehir ve beldelerde; camiler, medreseler, tekkeler, hastaneler, kervansaraylar, imaretler, çesmeler, yollar ve köprüler... yapildi, islâmî tedris, egitim ve ögretim basladi, içtimaî yardim müaesseseleri faaliyete geçirildi. Elde edilen topraklarda asayis, sulh ve sükün te'min edildi.

Ertugrul Gazi'den sonra Osman Gazi ile yeserip sonrakilerle büyüyen, denizleri, diyarlari, ülkeleri, iklimleri, kit'alari muhtesem dallari arasina bütün insanlik, Asr-i seadetten sonra bir daha görüp hayal edemedigi bir sekilde, tam alti asir yasadi.

Evrenuz Bey

Osmanlilarin Meshur Kumandanlarindan. Ondördüncü asir baslarinda Karasi diyarinda dünyaya gelmistir. Ailenin reisi olan Isa Bey ile oglu Evrenuz Bey Karasi Beyligi ümerasindan iken bu Beyligin Orhan Gazi tarafindan feth edilmesi üzerine Osmanlilarin hizmetine geçmislerdi.
Sehzade Süleyman Pasa'nin maiyetine verilen Evrenuz Bey onunla birlikte Kümeliye ilk ayak basan yigitler arasinda yer alip Ipsala, Malkara, Dimetoka vesair kalelerin alinmasinda son derece mühim rol oynadi. Babasi Isa Bey ise bu akinlarin birinde sehid düstü. Sehzade Süleyman Pasanin vefati üzerine Kümelide meydana gelen gerileme esnasinda Evrenuz Bey ile Haci îlbey'inin üstün gayretleri neticesinde vahim bir durum meydana gelmedi. Ayni zamanda karsi akina geçen bu kumandanlar Kesan ile Ipsala'yi zaptederek Kümeliye geçmis olan Murad Hüdâvendigar Gazi'nin iltifatina mazhar oldular. Sultan, Evrenuz Beyi Edirne üzerine yürüyen Ordunun sol koluna tayin etti ve Makedonya' daki Sirp Kuvvetlerinin üzerine gönderdi. Evrenuz Bey' i daha sonra Serez'de Akinci Kumandani olarak görüyoruz. Burasini kendisine karargâh yapan genç Kumandan Makedonyaya yaptigi akinlarla mühim kale ve Sehirleri feth ediyordu 1385 yilinda vezir Çandarli Halil Pasa ile Makedonyanin ele geçirilmesi harekâtina katildi. Bu harekâtin tamamlanmasindan sonra Hacca giden Evrenuz Gazi,dönüsünde Kosova Savasina katilmis ve Sultan Murad onun tecrübelerinden çok faydalanmisti.
Kosova Savasindan sonra Sultan Yildirim Bayezid Han zamaninda da Haci Evrenuz Beyin fetih faaliyeti devam etti. Vadine ile Çitroz kasabalarini el egeçirdikten sonra, 1390 yilindan itibaren alti yil Arnavutluk üzerine amansiz akin hareketlerinde bulundu. Nigbolu muharebesinde ve Eflak Seferinde büyük kahramanliklar gösterdi. Evrenuz Bey Sultan Yildirim Bayezid'in ölümü ile ortaya çikan karisik devrede, önce Emir Süleyman tarafini tuttu ise de onun ölümünü müteakip bu gailelere karismamak için geri çekildi. Kendisi Kümelide iken Musa Çelebi'nin onu ve diger beyleri Emir Süleyman tarafini tutmakla suçlamasi ve tazyik etmesi neticesinde el altindan Mehmed Çelebi'ye haber göndererek Kümelide uygulayacagi siyaset hakkinda bilgi verdiler. Neticede Çelebi Mehmed bu gazi Beylerin de yardimi ile Osmanli Birligini yeniden kurmaya muvaffak oldu.
Haci Evrenuz gazi 100 yasini geçmis oldugu halde 1417 Kasiminda vefat ederek Vardar Yenice'sindeki Türbesine defn edildi. Evrenuz Beyin buradaki türbesinden baska Cami, Medrese ve Imareti ile diger sehirlerde hayir eserleri mevcuttur. Evrenuz ailesi Kümelide "Evladi Fatihan" teskilatinin basinda olarak 19. Yüzyil ortalarina kadar gelmislerdir.

Koca Ragıp Mehmet Paşa

Onsekizinci yüzyil Osmanli edip, yazar, diplomat ve devlet adamlarindan. 1699'da Istanbul'da dogdu. Babasi Defterhâne kâtiplerinden Sevki Mustafa Efendi'dir. Ailesi tarafindan tahsil ve terbiyesine ihtimam (özen) gösterilerek, iyi bir egitim ve ögretim gördü. Keskin zekâsi ve mahir kabiliyeti dikkat çekerek, Defterhâne kalemine alindi. Bilgi ve kabiliyeti sayesinde kendini yetistiren Râgib Mehmed Efendi, kisa zamanda söhret kazandi. Iran'da yeni feth edilen topraklarin tahririni yapmak için, 1724' de Revan Valisi Arifi Pasa'nin mektupçuluguna tayin edildi. 1724'den 1733 tarihine kadar, Tebriz Seraskeri Köprülüzâde Abdullah Pasa'nin maiyetinde Orduyu Hümayun Riyaseti, Tebriz Defter Emâneti vekilligi, Revan Defterdarligi, Hemedân Riyaset vekâleti, Bagdat Defterdarligi, Iran-Safevi Sahi Nadir ile yapilan müza kerelerde Osmanli temsilcisi gibi vazifelerde bulundu. Bir çok idari hizmetleri yaninda yazarlik, ilim, edebiyat çalismalari yapti. Osmanli-Iran münasebetlerinin anlatan "Tahkik ve Tevfîk" adli eseri o devir tarihi için önemlidir. 1733'de Istanbul'a çagrilarak maliye Tezkireciligine tayin edildi. 1736'da önce Erzurum Serasker' nin maiyetinde Ordu Defterdari ve Reisül-Küttâbligi vekilligine sonra da,Iran mes'elesinin iç yüzünü bildiginden Nadir Sâh'in Istanbul'a gönderdigi elçilerle yapilan müzakerelere katilarak, Cizye Muhasebeciligi ile de vazifelendirildi. 1737'de Sadrâzam Mektupçulugu'na tayin edildi. Avusturya, Rusya temsilcileri ile görüsme yapan heyette vazife aldi. 1739'da Belgrad Seferi ve Andlasmasi'nda hizmetleri oldu. Dogu ve Bati devletleri ile yapilan müzakerelerde göstermis oldugu muvaf fakiyyet üzerine 1741'de Reîsü'l-Küttâb tayin edildi. Bugünkü Disisleri Bakanligi mahiyyetinde olan Reîsü'l- Küttablik'da üç yil baskanlik yapan Koca Râgip Pasa, 1744'de vezirlik payesiyle Misir valiligi'ne getirildi. Misir Valiligi ardindan I748'de Kubbe vezirligi ve Nisancilik ile Istanbul'a çagrilip, Aydin Muhassilligi verildi. 11 Aralik 1756'da Vezir-i âzam tayin edilinceye kadar; Sayda, Rakka ve Halep valiliklerinde de bulundu.
Koca Râgib Mehmed Pasa, Osmanli sultanlarindan Üçüncü Osman Hân (1754-1757) ve Üçüncü Mustafa Hân (1757-1773) devirlerinde alti yil Vezir-i âzamlik yapti. Sultan Mustafa Hân'in kizkardesi Sâliha Sultan ile 1758'de evlenen Pasa, Osmanli Sarayi'na damad oldu. Vezir-i âzamliginda Sakarya Izmit Kanali projesi, harb gemileri ve Lâleli Camii insaasi, yeni top dökümü ve orduda islâhatlar yapildi. Maliyeyi islâh etti. Bu devirde Avrupa siyasi hadiseler ile çalkalanirken, Osmanli Devleti'ni bunlardan uzak tuttu. Fransa ile Isveç'in müttefiki Prusya'nin Avusturya ve Rusya'ya karsi ittifak teklifi, Osmanli Devleti'nin durumu dikkâte alinarak oyalandi. Avrupa devletleri arasinda (1756-1763) tarihleri arasinda devam eden Yedi Sene Harbi'nde Osmanli Devleti'ni savasin disinda tuttu. Vefatindan sonra Osmanli Devleti Rusya dahil diger Avrupa devletleriyle harb içine girdi.
8 Nisan 1763'de vefat eden Koca Râgib Mehmed Pasa'nin kabri, Istanbul Koska'da yaptirdigi kütüphanesinin bahçesindeki türbededir. Koca Râgib Mehmed Pasa; idâri ve devlet islerinde (sabirla, agir hareket ederek) çok dikkatli idi. Ileri görüslü olup, islerini dedikodusuz yapip, herkesi idare ederdi. Dünya siyâsetinin çok karisik bir devrinde vazife yapmasina ragmen, uzun zaman vezir-i âzamlik vazifesinde kalmasi, kendini padisahlara, devlet adamlarina ve ahâliye sevdirmesi yaninda idareciligine baglanir. Devrinde kâmil olarak taninip, olgun zeki, ilim, fazilet ve siyaset sahibi idi. Iyi bir tahsil gördügünden ilmi çok olup, sairligi ve edibligi de vardi. Siirlerinin toplandigi "Divân", diplomasi, siyasi ve sosyal mevzuulari ihtiva eden "Münseat' ' ve "Tahkik ve Tevfîk" Arapça " Sefinetü'r-Râgib" ile Arapça. Farsça ve Türkçe üç dilde birçok manzum ve nesir yazilarini ihtiva eden "Mecmua", adli eserleri vardir.

Malkoçoğulları

Osmanlilar zamaninda hizmetleri ve kahramanliklariyla meshur akinci ailesi. Malkoçogullarinin merkezi Silistre'dir. Yildirim Bâyezîd, Fâtih Sultan Mehmed, sultan ikinci Bâyezîd ve Yavuz Sultan Selîm Han zamanlarinda önemli hizmet ve kahramanliklari görülen bu ailenin atasi Malkoç Mustafa Bey'dir. Turhan Beyogullari, Mihalogullari ve Evrenosogullari gibi, Rumeli'ye sefer yapan ve akinlar düzenleyen Malkoçogullari, kisa zamanda ün kazandilar. Yildirim Bâyezîd Han, sehzadesi Çelebi Süleyman'in yerine Malkoçoglu Mustafa Bey'i Sivas valiligine tâyin etti. 1402'de Tîmûr Han'in Anadolu'ya düzenledigi sefer sirasinda Sivas'i on sekiz gün savunan Malkoç Mustafa Bey sonunda kaleyi teslim etti. Fakat Tîmûr Han'ni askerleri tarafindan sehîd edildi. Malkoç Mustafa Bey'in oglu Bâli Bey sayesinde, ailenin ünü Fâtih Sultan Mehmed Han ve sultan ikinci Bâyezîd Han zamaninda da devam etti.

Fâtih Sultan Mehmed Han tarafindan 1456'da Eflak prensligine tâyin edilen ve Kazikli Voyvoda olarak bilinen Vlad, Pâdisâha bagli kalacagina dâir söz vermesine ragmen, sözünde durma***** Osmanlilar aleyhine Macarlarla anlasti. Fâtih Sultan Mehmed Han'in Trabzon seferini firsat bilerek, Tuna'yi geçti ve Bulgaristan topraklarini yagmaladi. Daha sonraki bir zamanda da Tuna kenarinda bulunan Osmanli kuvvetleri üzerine baskin düzenleyerek, kumandanlarindan Yûnus Bey'i sehîd, Hamza Bey'i de esir aldi. Daha sonra da Hamza Bey'i sehîd ederek basini Macar kralina gönderdi. Aldigi esirlerin hepsini kaziklattiktan sonra, Osmanlilara âid bir takim sehir ve kasabalari tahrîb etti. 25.000 esir alarak memleketine döndü. Hamza Bey'in ve bir çok Türk' ün pek vahsice sehîd edildigini haber alan Fâtih Sultan Mehmed Han, Vlad'in üzerine yürümeye karar verdi. 1462 baharinda Widin'e kadar nehir yolu ile geldi. Fakat Kazikli Voyvoda'ya tesadüf edemedi. Bunun üzerine Evrenosoglu Ali Bey'in oglu Ali Bey'i Eflak içlerine akina me'mur etti. Kazikli Voyvoda Osmanli akincilarini vurmak üzere kuvvetler gönderdi. Mahmûd Pasa tarafindan muharebe düzenine sokulan ve sag kanatta Malkoçoglu Bâli Bey'e bagli birliklerin de yer aldigi akinci kuvvetleri, agaçliklar altindan birdenbire ortaya çikarak Eflaklilari bozguna ugratti. Yapilan muharebede, yedi bin kisi oldugu tahmin edilen bu kuvvetlerin pek azi kurtulabildi. Daha sonra yapilan muharebelerde Eflak tamamen Osmanli hâkimiyetine girdi.

Fâtih Sultan Mehmed Han 1475'de Malkoçoglu Bâli Bey'i Macaristan üzerine akina gönderdi. Semendire ve civarinin muhafizi Malkoçoglu'nun emrine kapu halkindan iki bölük garip yigit ile Rumeli beylerinden Hasan Beyoglu îsâ Bey de gönderildi. Malkoçoglu Semendire civarindan Tuna'yi geçerek, Szerem ovasina yâni Tuna ile Sava arasindaki zengin bölgeye girerek akinlar düzenledi. Geri dönecekleri sirada yollari üzerinde Macar kuvvetlerinin toplandigini duydu. On bin kisi kadar olan Macar kuvvetleri, Türk akinci kuvvetlerinin yorulmasini bekliyorlardi. Kendi yollari üzerinde Macar kuvvetlerinin toplandigini anlayan Malkoçoglu harbe girmekte tereddüd etmedi. Akincilarin bir kismi Malkoçoglu Bâli Bey'in idaresi altinda pusuya girerken diger kismi Hasan Beyoglu îsâ Bey'in idaresinde harbe atildilar. Fakat savas Türklerin aleyhine bir hâl aldi. Hattâ savasa kumanda eden Hasan Beyoglu îsâ Bey atindan düsürüldü. Isa Bey tam bu anda; "Hay Bâli! Hay Bâli!" diye haykirdi. Bu sesi duyan Malkoçoglu Bâli Bey kuvvetleri pusudan firla***** Macarlan beklemedikleri anda bozguna ugrattilar. Fâtih Sultan Mehmed Han'in 1478'deki iskodra seferine katilan ve Venedik dolaylarina akinlarda bulunan Malkoçoglu Bâli Bey, 1479'daki Macaristan seferinde kahramanliklar gösterdi ve önemli hizmetlerde bulundu.

Sultan ikinci Bâyezîd Han zamaninda Kili ve Akkerman alinmis, Osmanlilar Bogdan prensligiyle Karadeniz arasina girerek, Bogdan'in deniz yolunu kapamislar, bu sebeple prensligin ekonomik varligi tehlikeye düsmüstü. Bogdanlilar ou iki kalenin geri alinmasini düsündüler. Kalenin zabtindan sonra, Akkerman'da kalmis olan bâzi Bogdanlilar, Bogdan prensine haber gönderip, onu kalenin alinmasi için davet ettiler. Bogdanlilar, kale muhafizlarinin gafletinden istifâde ile ipler takarak bir kismi kaleye çikti. Bir kismi da iplerin üzerinde iken muhafizlar haber alarak kaleye girenleri yakalayip, digerlerinin de iplerini kestiler. Bogdan beyinin bu hareketi üzerine Rumeli beylerbeyi Hadim Ali Pasa'ya Bogdan seferine çikmasi emredildi. Hadim Ali Pasa 1485 Eylül'ünde Bogdan'a girdi. Bogdan prensi ise mukavemet edemeyecegini anla***** hem yardim istemek hem de hayâtini kurtarmak için Lehistan krali Kazimir'in yanina gitti. Hadim Ali Pasa kuvvetleri döndükten sonra memleketine varan Bogdan prensi, 1486'da Kili ve Akkerman taraflarina tekrar taarruz etti.

Bunun üzerine akinci kumandani ve Silistre sancakbeyi Malkoçoglu Bâli Bey, Bogdan harekâtina me'mur edildi. Malkoçoglu Bâli Bey'in Bogdan'a girmesi üzerine Bogdan prensi Stefan Çel Mare, Leh ve Macar krallarindan yardim istedi. Onlar da bir takim yardimci kuvvet gönderdiler. Prut nehri üzerine köprü kuran Malkoçoglu Bâli Bey, kendi akincilariyle orada durup timarli sipâhî kuvvetlerini ileri gönderdi. Bu sirada düsman gözcü kuvvetleri, Malkoçoglu üzerine baskin yaptiysa da hiç telas göstermeyen bu tecrübeli kumandan, bir taraftan hücumlara karsilik verdi, diger taraftan da bir kisim kuvvetlerini bayraklari ve mizraklariyle beraber pusuya yatirarak yanindaki az askerle bir müddet çarpisti. Sonunda, pusudaki askerlerini birdenbire çikararak, yeni kuvvet geldi zanniyla düsmanin maneviyâtini sarsip, onlari bozguna ugratti ve bir hayli ganîmet topladi. Bogdan prensi Stefan Çel Mare, Osmanlilarla basa çikamiyacagmi anlayinca; dört bin altin vergi vermek suretiyle Osmanli hâkimiyetine girdi.

Lehistan krali Jan Albert, Osmanli himayesinde bulunan Bogdan üzerine 1497 senesinde taarruz etti. Osmanli hükümeti daha önce Lehlilerle imzalanmis andlasmanin hükmü kalmadigini ileri sürerek Silistre sancakbeyi ve akincibeyi Malkoçoglu Bâli Bey'i 1498 senesi ilkbaharinda kirk bin kisilik bir kuvvetle Lehistan'a yolladi. Malkoçoglu'nun idaresindeki Osmanli kuvvetleri, Turla yâni Dinyester suyunu nehir gemileri üzerine kurduklari köprüden geçerek Lehistan'a girdiler. Bâli Bey büyük oglu Ali Bey'i askerine ardçi ve küçük oglu Tur Ali Bey'i de öncü yaparak Leh topraklarinda ilerledi. Dinyester üzerindeki Karkova veya Sorukhisari daha içeride Dresni. Glagori, Cinanca, Gelebanya ile Leh kralinin sayfiyesi olan Braklav kalelerini fethetti. Muhkum bir kale olan Radimin hisari alinamadi. Bâli Bey burada kalarak, oglu Tur Ali Bey ile Yahyâpasazâde bâzi yerleri ele geçirdikten sonra geri döndüler. Hasan Voyvoda ismindeki bir akinci beyi de, bir günlük yere akin yaptiktan sonra, bir çok ganimetle geri döndü.

Bu sirada düsman, Dinyester nehri üzerindeki köprüyü yikmis, köprüden sonra geçilecek olan dar derbendi (vadiyi) tahkim etmis ve Bâli Bey'in dönüs yolunu kapatmisti. Mevsimin ilerlemesi sebebiyle geri dönmeye hazirlanan ve köprünün yikildigini haber alan Bâli Bey, Hasan Voyvoda'yi gönderip Dinyester nehri üzerine yeni bir köprü kurdurdu. Köprü geçildikten sonra iki gün içinde cereyan eden çarpismalar neticesinde derbend zapt olunarak, asker orayi selâmetle geçti. Daha sonra, bâzi zor durumlari da tecrübesi ve cesaretiyle asan Bâli Bey, Akkerman yoluyla huduttan içeri girdi. Bu sefer de pek çok ganimet elde edilmis, sefer esnasinda hizmet ve sadâkat gösteren Bogdan voyvodasi Stefan Çel Mare, samur kürklü hil'at, beylerbeyligi rütbesi ile iki tugla sancak ve bir de basina giymek üzere yeniçeri orta kumandanlarinin serpusu olan ve kuka denilen tüylü serpus ile taltif olundu.

Yavuz Sultan Selîm Hanin Çaldiran (Iran) seferine katilan Malkoçoglu Bâli Bey'in iki oglu Ali ve Tur Ali beyler önemli kahramanliklar gösterdiler. Bâli Bey'in küçük oglu Silistre beyi Tur Ali Bey, muharebe esnasinda bizzat Sah Ismail tarafindan sehîd edildi. Sofya sancak beyi olan Ali Bey de bu muharebede sehîd düstü.

Malkoçogullari sülâlesinin son nesillerinden en önemlisi Yavuz unvaniyla taninan Malkoçoglu Ali Pasa'dir. 1603'de Yemisçi Hasan Pasa'nin yerine sadrazamliga getirildi. Misir'da bulunan Malkoçoglu Ali Pasa, kirk günde istanbul'a gelip vazifesine basladi, ilk is olarak iran meselesini ele aldi. O sirada kaptan pasa olan Cagalzâde Sinan Pasa'yi kaptanpasaligi üzerinde kalmak üzere serdârliga tâyin ederek, iran üzerine yolladi. Ertesi sene de kendisi, ordunun basinda serdâr olarak Macaristan seferine çikti. Sofya'ya ulasildigi sirada sagligi bozulmaya basladi. Belgrad'a vardiktan dörtbes gün sonra vefat etti. Böylece Malkoçoglu sülâlesinin söhreti de son buldu.

Molla Fenari

Ilk Türk seyhülislami olan Molla Fenarinin asil adi Semseddin Mehmed'dir. 1350 yilinda Maveraünnehir'de dogmus, 1430 yilinda Bursa'da ölmüstür. Devrinin en ünlü bilginlerinden idi. Dini bilgiler yaninda matematik ve astronomide de derin bilgi sahibi olan bir müderris (profesör) tir. Yildirim, Çelebi Mehmed ve II. Murad devirlerinde, bu hükümdarlardan ve halktan büyük saygi görerek yasadi.
Molla Fenari'nin Enmûzecü'l-Ulûm (Bilimler Örnegi) adli eseri, yüz kadar bilim dalinda ansiklopedik bilgiler verir. "Ayrica Husûlü'l-Bedâi Usûlü-Serait (Seriat usulünde yenilikler meydana getirme) ve Feraiz-i Saraciye Serhi adli eserleri vardir.

Sultan II. Murad 1424 yilinda ona "Müfti'l Enamlik" görevini verdi ve böylece seyhülislamlik makami kurulmus oldu. O devirde seyhülislam sadrazamdan sonra gelen en yüksek devlet memuru idi ve adalet, egitim, diyanet islerini yürütürdü.

Molla Fenarî, mahkemede Yildirim Bayezid'in sahitligini kabul etmeyerek, adalet önünde hükümdarla herhangi bir vatandasin esit haklara sahip oldugu ilkesini getirmistir.

Naili Mustafa Paşa

Osmanli Sadrâzamlarindan. 1798 yilinda Manastir Vilayetinin Polyan köyünde dogdu. Misir da görevli olan dayisi Tahir Pasa' nin mahiyetinde, çocuk yasindan itibaren silahsor olarak yetistirildi. Kavalali Mehmed Ali Pasa'nin hizmetinde bulunarak Vehhabilere karsi olan hareketta görev aldi ve bes yil Mekke'de kaldi. Diger dayisi olan Hasan Pasa ile birlikte 1821 Girit isyanini bastirmak için Kandiye'ye gitti. Genç yasinda mirimiranlik rütbesi verildikten sonra 1826 da Kandiye Muhafizi oldu. 1838 Girit isyanini bastirmak için Kandiye'ye gitti. Lübnan' da kargasaligi bastirmak için Sam'a geldi ve Ibrahim Pasa'nin kuvvetlerine askerleri ile birlikte iltihak etti. Dürzi ve Marunilerin çikardigi ayaklanmanin bastirilmasinda yararliliklari görüldü. 1842'de Istanbul'a çagrildi ve murassa tesvir-i hümayun rütbesi verildi. Sultan Abdülmecid'in Adalar denizi gezisine katilarak padisahi Girit'te konaginda misafir etti. 1851'de Meclis-i vâla üyeligine, sonra da baskanligina getirildi. 1853'de Vezir-i azam oldu. Bir sene bu görevde bulunduktan sonra sadaretten ayrildi ve 1857'de ikinci defa Sadrazam oldu. Üç aylik görevden sonra Girit Isyanini bastirmakla vazifelendirildi. Oradan bir müddet sonra çagrilarak mecâlis-i âliyye'ye memur edildi. 29 Aralik 1871'de ölen Naili Mustafa Pasa Fatih Türbesi civarinda defnedildi. Devletine sadik, sergerdelikten yetisme silahsor meziyetlere sahip olan Pasa, yabanci devletlerin Osmanliyi parçalamak istedikleri Tanzimat devri'nin politikasinda kendini hissettiremedi.

Osmanlı Kronolojisi

1299- 1300 Osmanli tarihinin baslamasi
1302 Osman Gazi'nin Koyunhisari Zaferi
1302 III. Alaeddin Keykubad'in ölümü
1320 Yunus Emre'nin ölümü
1324 Orhan Gazi'nin tahta geçisi
1326 Bursa'nin fethi
1331 Iznik'in fethi
1331 Ilk Osmanli medresesinin, Iznik'te kurulmasi
1346 Orhan Gazi'nin evliligi ve Bizans ile ittifaki
1354 Gelibolu'nun fethi
1362 Orhan Gazi'nin vefati ve I. Murat'in tahta çikisi
1366 Gelibolu'nun elden çikis
1371 Çirmen Zaferi
1376 Bulgar Kralligi'nin Osmanli hakimiyetini kabulü
1377 Gelibolu'nun Osmanlilar'a iadesi
1385 - 1386 Nis ve Sofya'nin alinisi
1389 I. Kosova Zaferi
1389 I. Murat'in sehadeti, Yildirim Bayezid'in tahta cikisi
1390 Karaman Seferi, Konya'nin muhasarasi
1390 Gelibolu tersanesi'nin insasi
1396 Nigbolu Zaferi
1397 - 1398 Akçay Zaferi ve Karaman'in Osmanli hakimiyetini kabulü
1398 Karadeniz beyliklerinin ilhaki
1400 Bursa'da I. Bayezid tarafindan Ulu Cami'nin yaptirilmasi; Ilk Osmanli Darü's-sifa'sinin Yildirim Bayezid tarafindan insa edilmesi
1402 Ankara bozgunu ve Yildirim Bayezid'in esareti
1411 Çelebi Mehmed'in tahta çikisi
1413 I. Mehmed'in duruma hakim olup devleti yeniden kurusu
1416 Osmanli-Venedik Deniz Muharebesi ve Sulhü, Seyh Bedreddin isyani
1416 Macar Seferi
1417 Avlonya'nin fethi
1418 - 1420 Samsun bölgesinin zapti
1421 Çelebi Mehmed'in ölümü ve II. Murad'in cülusu
1425 Molla Fenari'nin ilk Seyhülislam olarak tayini
1425 - 1426 Teke Beyligi'nin intikali
1427 - 1428 Germiyan Beyligi'nin intikali
1429 Seyh Hamdullah'in Amasya'da dogusu
1430 Selanik'in fethi
1432 Fatih Sultan Mehmed'in dogumu
1434 Edirne'de II. Murad tarafindan Muradiye Camii'nin yaptirilmasi
1439 Semendire'nin alinisi
1440 Basarisiz Belgrad kusatmasi
1444 Segedin Sulhü
1444 II. Murat'in tahttan çekilisi, II. Mehmed'in cülusu ve Varna zaferi
1445 II. Mehmed'in tahttan çekilisi ve II. Murad'in ikinci defa cülusu
1447 Edirne'de II. Murad tarafindan Üç Serefeli Camii'nin yaptirilmasi
1448 II. Kosova Zaferi
1451 II. Murad'in ölümü ve II. Mehmed'in ikinci defa cülusu
1453 Istanbul'un fethi
1453 Ayasofya'nin camiye çevrilmesi
1458 - 1460 Mora'nin ele geçirilisi
1461 Trabzon Rum Imparatorlugu'nun sonu
1463 Osmanli-Venedik Savasi'nin baslamasi
1466 II. Mehmed'in Arnavut seferi
1468 Karamanogullari'nin sonu
1468 II. Mehmed tarafindan Istanbul'da Topkapi Sarayi'nin tesisi
1470 Egriboz'un alinisi
1472 Topkapi Sarayinin insasi
1473 Otlukbeli Zaferi : Osmanli Akkoyunlu mücadelesi
1475 Kirim'in Osmanli tabiiyetine girisi
1481 II. Mehmed'in vefati ve II. Bayezid'in tahta çikisi
1484 Kili ve Akkirman'in fethi
1484 - 1488 Edirne'de Hayreddin'in II. Bayezid'in Külliyesi'ni insasi
1485 Osmanli-Memlük mücadelesinin baslamasi
1488 Sultan II. Bayezid tarafindan Edirne'de Bayezid Darü's-sifasi'nin yapimi
1491 Osmanli-Memlük Barisi
1492 Ispanya'dan çikarilan Yahudiler'in de Osmanli Devleti'nin himayesine girmesi
1495 Macarlarla mütareke, Cem Sultan'in ölümü, Sehzade Süleyman'in dogumu
1499 Venedik Harbi
1499 Inebahti'nin alinisi
1499 Preveze baskini
1500 Modon, Navarin ve Koron'un alinisi
1500 - 1505 Istanbul'da Yakub Sah B. Sultan Sah'in II. Bayezid'in Külliyesi'ni insasi
1502 Venedikle sulh
1509 Istanbul'da kiyamet-i sugra (küçük kiyamet) zelzelesi
1511 Sahkulu Baba Tekeli isyani, Sehzade Selim Hareketi
1512 II. Bayezid'in tahttan çekilisi, I. Selim'in cülusu
1512 Anadolu Türk edebiyatinda ilk Sehrengiz örnegini yazan Mesihi'nin ölümü; Selim döneminden I. Ahmed dönemine kadar olan dönemi ihtiva eden devre.
1514 Çaldiran Zaferi, Tebriz'e giris
1516 Misir Seferi ve Mercidabik Zaferi
1517 Ridaniye Zaferi ve Kahire'ye giris
1517 Haliç'te tersane yapiminin tamamlanmasi
1517 Piri Reis'in Misir'da Sultan Selim'e ilk dünya haritasini sunmasi
1519 Cezayir'in iltihaki
1520 I. Selim'in vefati, I. Süleyman'in cülusu
1521 Belgrad'in fethi
1522 Kanuni Sultan Süleyman'in validesi, Yavuz Sultan Selim'in esi Ayse Hafsa Sultan tarafindan Manisa'da bimaristan insa edilmesi
1522 Rodos adasinin ilhaki
1525 Yeniçeri isyani
1525 Seyhülislam Zembili Ali Efendi'nin ölümü
1526 Mohaç Zaferi
1527 Bosna'nin fethi'nin tamamlanmasi
1528 Piri Reis'in Kanuni Sultan Süleyman'a ikinci dünya haritasini takdim etmesi
1529 Viyana kusatmasi, Budin'in istirdadi, Barbaros'un Marsilya'ya çikmasi
1530 - 1540 Divan-i Selimi'nin yazilmasi
1530 - 1588 Sinan'in imparatorlugun bas mimari olarak faaliyet göstermesi
1532 Alaman Seferi
1533 - 1534 Barbaros'un Osmanli hizmetine girisi ve Cezayir beylerbeyligine tayini
1536 Veziriazam Ibrahim Pasa'nin idami
1538 Preveze Zaferi
1543 Estergon'un ve Istolni Belgrad'in fethi
1547 San'a'nin fethi
1550 Süleymaniye Külliyesi'nin insaasi
1551 Trablusgarb'in fethi
1553 Piri Reis'in ölümü
1555 Ilk Osmanli-Iran antlasmasi : Amasya Müsalahasi
1557 Dokuzuncu Akdeniz seferi, Fas'in fethi
1559 Sehzade Bayezid ile Selim'in Konya Savasi ve Bayezid'in yenilerek Iran'a siginmasi
1566 Kanuni Sultan Süleyman'in son seferi : Sigetvar ve Sultanin vefati, II. Selim'in cülusu
1574 Bugday Zaferi
1574 Tunus'un fethi
1574 Selimiye'nin açilisi ve II. Selim'in vefati ve III. Murad'in cülusu
1575 Edirne'de Sinan eliyle II. Selim için Selimiye Camii'nin insasi
1578 Osmanli-Iran Savasi'nin baslamasi
1580 Istanbul Rasadhanesi'nin yiktirilmasi
1583 Mesale Zaferi
1585 Tebriz'in alinisi
1590 Osmanli-Iran Antlasmasi
1593 Osmanli-Habsburg Savaslari
1595 Estergon'un düsüsü
1595 III.Murad'in vefati, III. Mehmed'in cülusu
1596 Egri Kalesi'nin alinisi ve Haçova Zaferi
1600 Sikke tashihi
1601 Kanije Zaferi
1603 Osmani-Iran Savasi'nin baslamasi
1603 III. Mehmed'in vefati, I. Ahmed'in cülusu
1612 Osmanli-Iran Antlasmasi
1615 Iran Savasi'nin yeniden baslamasi
1617 I. Mustafa'nin cülusu
1617 Istanbul'da Mehmed Aga tarafindan Sultan Ahmed Camii'nin insasi
1618 I. Mustafa'nin hal'I ve II. Osman'in cülusu
1621 II. Osman'in Lehistan seferine çikisi (Hotin seferi)
1622 II. Osman'in katli ve I. Mustafa'nin yeniden tahta çikisi
1623 I. Mustafa'nin tahttan indirilip IV. Murad'in cülusu
1634 Ilk Seyhülislam katli (Ahizade Hüseyin Efendi)
1635 IV. Murad'in Revan seferine çikisi
1638 Bagdat Seferi ve Bagdat'in alinisi
1639 Osmanli-Iran sulhü : Kasrisirin Antlasmasi
1640 IV. Murad'in ölümü, Ibrahim'in tahta çikisi, sikke tashihi
1642 Hafiz Osman'in Istanbul'da dogusu
1645 Girit seferinin açilisi, Hanya'nin alinisi
1648 Kandiye kusatmasi
1650 Osmanli musikisi eserlerinin ilk notali tesbiti (Ali Ufki'nin eseri)
1656 Çanakkale Bogazi'nin Venedik ablukasi altina alinmasi
1656 Köprülüler devrinin baslamasi
1660 Varad Kalesi'nin alinisi
1663 Uyvar seferi, Uyvar'in fethi
1664 St. Gotthard bozgunu ve Vasvar Antlasmasi
1669 Kandiye'nin alinisi, Girit'in tamamiyla Osmanli hakimiyetine girisi
1672 Lehistan seferi, Kamaniçe'nin alinisi
1672 Bucas Antlasmasi
1676 Osmanli-Lehistan sulhü : Zorawna Antlasmasi
1682 Osmanli-Rus Antlasmasi
1682 Seyahatname'nin yazari Evliya Çelebi'nin ölümü
1683 II. Viyana kusatmasi ve büyük bozgun
1685 Saraydaki altin ve gümüsten sikke basimi
1687 IV. Mehmed'in tahttan indirilmesi, II. Süleyman'in cülusu
1687 Egri kalesinin düsüsü
1688 Belgrad'in elden çikisi
1690 Kanije kalesinin düsüsü
1690 Belgrad'in geri alinisi
1691 II. Ahmed'in tahta çikisi
1695 II. Ahmed'in ölümü
1695 II. Mustafa'nin cülusu, Malikane sisteminin uygulanmaya baslanmasi
1699 Karlofça Antlasmasinin imzalanmasi
1700 Ruslar'la Istanbul Antlasmasi'nin imzalanmasi
1702 Müneccimbasi Ahmed Dede b. Lütfullah'in ölümü
1703 III. Ahmed'in tahta çikisi
1703 "Tugrali" altin paranin piyasaya çikarilmasi
1711 Prut Zaferi ve Barisi
1711 Ridvan b. Abdullah el-Razzaz el-Feleke'nin ölümü
1715 Venedik'e savas açilmasi ve Mora Seferi
1716 Osmanli-Avusturya Savasi, Varadin bozgunu, Temasvar'in elden çikisi
1718 Pasarofça Antlasmasi
1720 Istanbul'da devlet tarafindan bir ipekli imalathanesinin kurulmasi
1720 III. Ahmed için tasvirleri Levni tarafindan yapilan Surname-i Vehbi
1721 Çelebi Mehmed Efendi'nin sefaret vazifesiyle Fransa'ya gidisi
1723 Iran seferinin üç cepheli olarak açilisi
1724 - 1725 Azerbaycan harekati, Tebriz ve Cence'nin alinisi
1726 Ibrahim Müteferikka tarafindan ilk Türk matbaasinin kurulusu
1730 Yanyali Mehmed Esad b. Ali b. Osman'in ölümü
1732 Osmanli-Iran barisi
1736 Osmanli-Avusturya-Rus Savaslari
1736 Abdullah b. Ebi Bekr b. Süleyman el-Marasi'nin ölümü
1739 Belgrad Antlasmasi
1742 Ömer Sifai'nin ölümü
1743 Osmanli-Iran Savasi'nin yeniden hizlanmasi
1746 Osmanli-Iran barisi
1748 - 1755 Istanbul'da I. Mahmud ve III. Osman tarafindan Nuruosmaniye Camii'nin insa ettirilmesi
1754 I. Mahmud'un ölümü, III. Osman'in cülusu
1757 III. Osman'in ölümü, III. Mustafa'nin cülusu
1758 Mustafa Rakim'in Ünye'de dogusu
1768 Osmanli-Rus Savasi'nin baslamasi
1771 Kirim'in isgali
1774 Sür'at Topçulari Ocagi'nin kurulmasi
1783 Rusya'nin Kirim'i ilhaki
8 Ocak 1784 Osmanli Devleti'nin Rusya'nin Kirim'i ilhakini bir "sened" ile resmen tanimasi
17 Agustos 1787 Osmanli-Rus Savasi'nin ilani
1789 Özi Kalesi'nin Ruslar tarafindan zapti
1789 I. Abdülhamid'in ölümü ve III. Selim'in tahta çikmasi
11 Temmuz 1789 Osmanli-Isveç ittifaki
1790 Osmanli-Prusya ittifaki
1790 Yergögü Mütarekesi
1791 Avusturya ve Osmanli Devleti arasindaki son savasin bitirilmesi. Zistovi Antlasmasi
1791 Rus Savasi'nin sonu. Kalas Mütarekesi
1792 Nizam-i Cedid hareketinin baslamasi
10 Ocak 1792 Kirim'in Rusya'ya birakilmasi, Yas Antlasmasi
1793 Nizam-i Cedid Ordusu'nun Kurulusu, Zahire Nezareti'nin kurulmasi
1795 Lehistan'in Avrupa haritasindan silinmesi
1797 Paris, Viyana ve Berlin'de daimi elçilikler ihdasi
1797 Venedik Devleti'nin ortadan kaldirilmasi
1798 Fransa'ya karsi Osmanli-Rus ittifaki, ve Fransa'ya savas ilani
1799 Napolyon'un Akka'da Cezzar Ahmed Pasa tarafindan maglup edilmesi
1799 Napolyon'un Fransa'ya dönmesi, Misir'in isgalinin devami
1800 Rus ve Osmanli kuvvetlerinin Yedi Ada Cumhuriyeti'ni kurmalari
1801 Misir'in tahliyesine dair mütareke
1802 Fransiz ve Ingiliz gemilerinin kendi bayraklari altinda Karadeniz'e çikmalarina müsaade edilmesi
1802 Paris Antlasmasi. Fransa ile baris
1804 Sirp isyanlarinin baslamasi
1805 Osmanli Devleti'nin Napolyon'un "Imparator" unvanini tanimasi
1805 Beykoz Çuka ve Kagit Fabrikasi'nin faaliyete geçmesi
1805 Mehmed Ali Pasa'nin Misir'a vali olarak tayini
1806 Nizam-i Cedid'in basarisizligi ve gerilemesi. Ikinci Edirne Vak'asi
1806 Osmanli-Rus Savasi
1806 Memleketeyn 'in Rusya tarafindan isgal edilmesi
1807 Ingiltere'nin Rusya'nin yaninda Osmanli savasina istiraki ve Ingiliz filosunun Istanbul önlerine gelmesi, Ingiliz filosunun Iskenderiye'ye saldirmasi ve Mehmed Ali tarafindan maglup edilmesi
1807 Nizam-i Cedid'e karsi ayaklanma, III. Selim'in tahttan indirilmesi ve Nizam-i Cedid'in ilgasi
1807 - 1808 IV. Mustafa devri. Siyasi istikrarsizliklar ve darbeler
1808 Alemdar Mustafa Pasa'nin müdahalesi, IV. Mustafa'nin tahttan indirilmesi, III. Selim'in katli, II. Mahmud'un tahta çikmasi
1808 Yeniçeri Ayaklanmasi : Alemdarin Sonu
1809 Ingiltere ile süren savasin sonu : Kal'a-i Sultaniyye Antlasmasi
1812 Vehhabi ayaklanmasinin Mehmed Ali Pasa tarafindan bastirilmasi
1812 Rus Savasi'nin sonu : Bükres Antlasmasi, Sirbistan'a özerklik verilmesi
1821 Eflak ve Mora'da Rum isyanlarinin baslamasi
1824 Rum ayaklanmasini bastirmak üzere Misir kuvvetlerinin çagrilmasi
1826 Yeniçeri Ocagi'nin ortadan kaldirilmasi, Asakir-i Mansure-i Muhammediyye'nin kurulmasi
1826 Rusya ile Akkerman Antlasmasi'nin akdi
1827 Osmanlilar'in Ingiliz yapisi ilk buharli gemiye sahip olmalari
1827 Navarin saldirisi : Osmanli-Misir donanmasinin yakilmasi
1828 Rusya'nin savas ilan etmesi
1829 Edirne Barisi : Yunanistan'in bagimsizligi
1830 - 1831 Nüfus sayimlari
1830 Fransizlar'in Cezayir'e saldirmalari ve ele geçirmeleri
1832 Misir Valisi Mehmed Ali Pasa'nin isyani
1832 Misir kuvvetlerinin Konya'da Osmanli ordusunu yenmeleri
1833 Mehmed Ali Pasaya karsi Osmanli-Rus ittifaki : Hünkar Iskelesi Antlasmasi, Bogazlar'in diger devletlere kapatilmasi
1837 Osmanli yapimi "Eser-i Hayr" adli buharli geminin denize indirilmesi
1839 Mehmed Ali ile savasin tekrar baslamasi, Osmanli kuvvetlerinin Nizip maglubiyeti
1839 II. Mahmud'un vefati üzerine Abdülmecid'in tahta çikmasi, Osmanli donanmasinin Mehmed Ali'ye teslimi
1839 Tanzimat Fermani'nin ilani
21 Aralik 1840 Namik Kemal'in dogumu
1841 Londra Bogazlar Mukavelenamesi
1845 Izmir'de su kuvvetiyle çalisan kagit fabrikasinin kurulmasi
1845 Sultan Abdülmecid'in Meclis-i Vala'yi ziyareti
1847 Telgrafin Beylerbeyi Sarayi'nda denenmesi
1848 Osmanli yapimi ilk demir vapurun denize indirilmesi
1851 Ceza Kanunname-i Hümayunu'nun kabulü
1853 Istanbul'da I. Abdülmecid tarafindan Dolmabahçe Sarayi'nin insa ettirilmesi
1855 Istanbul'da Sehremanetinin kurulmasi (modern belediye idarelerinin baslangici)
1855 Osmanli Imparatorlugu'nda telgrafin hizmete girmesi
1856 Bank-i Osmani'nin kurulmasi
1856 Paris Baris Antlasmasi , Rusya'nin bozguna ugramasi
1858 Arazi Kanunnamesi'nin kabulü
1861 Abdülmecid'in vefati ve Abdülaziz'in tahta çikmasi
1862 Altinin degerinin 100 kurus olarak tesbiti
1863 Abdülaziz'in Misir'a seyahati
1864 Iyonya adalarinin (Yedi Ada Cumhuriyeti'ni olusturan adalar) Ingiltere tarafindan Yunanistan'a verilmesi
1865 Istanbul Birinci Sehir Postasi'nin kurulusu
1866 Ahmed Süreyya Emin Bey'in modelini hazirladigi seri atesli topla Osmanlilar'in topçulukta hamle yapmasi
1867 Sirbistan'daki son Osmanli askeri temsiliyetinin ortadan kaldirilmasi, Sirp kalelerinin tahliyesi
1867 Sultan Abdülaziz'in Avrupa seyahati
1869 Süveys Kanali'nin açilmasi
1870 Karadeniz'in tekrar silahlandirilmasi ve Rusya'nin Paris Antlasmasi'nin hükümlerini tanimamasi
1873 Mehmed Akif'in dogumu; Türkçe ilk modern tip lugati olan Lügat-i Tibbiye'nin nesredilmesi; Sava Pasa'nin yeni bir Darü'l-Fünun kurmakla görevlendirilmesi; Darü'l-Fünun-i Osmani'nin kapanmasi
1875 Bosna-Hersek isyanlari
1876 Karadag'in Osmanli Devleti'ne savas ilani
1876 Abdülaziz'in tahttan indirilmesi, V. Murad'in tahta çikmasi, hal'i ve Abdülhamid'in cülusu
1876 Mesrutiyet'in ilani
1876 Ziya Gökalp'in dogumu
1878 Ayastefanos ve Berlin Antlasmalari imzalanmasi
1878 Sirbistan, Karadag ve Romanya'nin müstakil birer devlet olmalari
1878 Kibris'in Ingiltere tarafindan ele geçirilmesi
1880 Vergi reformu, Ziya Pasa'nin ölümü
1881 Mustafa Kemal'in Dogumu
1884 Yahya Kemal'in dogumu
1888 Namik Kemal'in ölümü
1897 Yunan kuvvetlerinin Girit'e çikmasi, Yunan çetelerinin Rumeli'deki Osmanli sinirlarina saldirmalari ve Osmanli-Yunan Savasi ve Osmanli zaferi
1905 Ermeniler'in II. Abdülhamid'e bombali saldiri tertiplemeleri
1908 II. Mesrutiyet'in ilani
1909 II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesi, V. Mehmed Resad'in tahta çikarilmasi
1911 - 1912 Osmanli Italyan Savasi
1912 - 1913 Balkan devletlerinin Osmanli-Italyan Savasi'ndan istifade etmek istemeleri : Balkan Savasi
1912 Italyanlar'in Rodos, Oniki Ada ve Çanakkale Bogazi'na tecavüzleri
1912 I. Balkan Savasi
1913 I. Balkan Savasi'nin sona ermesi
1914 Osmanli Devleti ile Almanya arasinda ittifak antlasmasinin imzalanmasi, Almanya'nin Fransa'ya, Ingiltere'nin Almanya'ya savas ilani : I. Cihan Savasi'nin baslamasi, Alman savas gemilerinin (Yavuz ve Midilli) Bogazlardan geçmelerine izin verilmesi
1914 Enver Pasa kumandasindaki Osmanli kuvvetlerinin Sarikamis felaketi
1919 Mustafa Kemal Pasa'nin Istanbul Hükümeti tarafindan Anadolu'ya gönderilmesi
1920 Istanbul Hükümeti'nin Sevr Antlasmasi'ni imzalanmasi
1922 Sultan Vahdeddin'in yurtdisina çikmasi, Abdülmecid Efendi'nin halife olarak seçilmesi
1923 Lozan Baris Antlasmasi
1923 Ankara'nin bassehir olarak kabulü
29 Ekim 1923 Cumhuriyet'in ilani
3 Mart 1924 Hilafetin ilgasi ve Osmanli hanedan mensuplarinin yurtdisina çikartilmalari