Konu: Obezite

Tanım

Obezite aşırı miktarda vücut yağına sahip olmak şeklinde tanımlanır. Obezite yalnızca kozmetik bir sorun değildir. Kalp hastalığı, diyabet ve yüksek tansiyon gibi hastalıklar ve kalp sorunları riskini arttırır. Aşırı obez olmak kiloya bağlı sağlık sorunları yaşamaya özellikle yatkın olduğunuz anlamına gelir.

İyi haber ise az miktarda zayıflamak bile obezite ile ilişkili sağlık sorunlarını azaltabilir veya önleyebilir. Çoğunlukla beslenme değişikliklikleri, daha fazla fiziksel aktivite ve davranış değişiklikleri sayesinde kilo verilir. Bazı durumlarda reçeteli ilaçlar veya zayıflamaya yönelik ameliyat seçenek olabilir.

---

Semptomlar

Kişinin vücut kitle endeksi (VKE) 30 veya daha fazlaysa obezite tanısı konur. Vücut kitle endeksi ağırlığınızın kilogram (kg) cinsinden değerinin, boyunuz metre (m) cinsinden değerinin karesine bölünmesiyle hesaplanır.

VKE	Kilo durumu
18.5 altı	Zayıf
18.5 — 24.9	Normal
25.0 — 29.9	Fazla kilolu
30.0 ve daha fazla	Obez
40.0 ve daha fazla	Aşırı obezite

VKE doğrudan vücut yağını ölçmediği için, kaslı atletler gibi bazı kişiler, aşırı vücut yağına sahip olmamalarına rağmen VKE'leri obez kategorisinde olabilir.

Ne zaman doktora gitmelisiniz

Eğer obez olduğunuzu düşünüyorsanız ve özellikle kiloyla ilişkili sağlık sorunlarından endişeleniyorsanız doktorunuzla görüşün. Doktorunuzla birlikte sağlık risklerini değerlendirebilirsiniz ve kilo verme seçeneklerini tartışabilirsiniz.
Az miktarda kilo vermek bile obezite ile ilişkili problemleri azaltabilir veya önleyebilir. Kilo vermek çoğunlukla beslenme değişiklikler, daha fazla fiziksel aktivite ve davranış değişiklikleri ile mümkün olur. Bazı durumlarda reçeteli ilaçlar veya zayıflama ameliyatı seçenek olabilir.

---

Nedenler

Genetik özellikler ve hormonların vücut ağırlığını etkilemesine rağmen, obezite, egzersiz ve normal günlük aktivitelerle yaktığınızdan daha fazla kalori aldığınızda oluşur. Vücudunuz bu fazla kaloriyi yağ olarak depolar.
Obezite genellikle aşağıdaki gibi nedenlerin ve ek faktörlerin bir sonucudur:

• Hareketsizlik. Eğer hareket etmezseniz yeterince kalori yakamazsınız. Hareketsiz bir yaşam tarzı, egzersiz ve normal günlük aktivitelerle yaktığınız kaloriden daha fazlasını almanızı kolaylaştırır.
  
• 
  
• Sağlıksız beslenme ve yeme alışkanlıkları. Kalori bakımından zengin bir diyet, "fast-food", kahvaltı yapmamak, kalorilerin çoğunu gece almak, yüksek kalorili içecekler ve büyük porsiyonlar kilo almada rol oynar.
  
• 
  
• Hamilelik. Hamilelik döneminde kadının kilosunun artması gerekir. Bazı kadınlar için bebek doğduktan sonra bu kiloyu vermek zor olabilir. Kadınlarda obezite gelişmesinde, bu kiloların payı olabilir.
  
• 
  
• Yetersiz uyku. Günde 7 saatten az uyumak, iştahı arttıracak hormonal değişikliklere neden olabilir. Ayrıca kalori ve karbonhidrat bakımından zengin yemekleri canınızın çekmesine neden olabilir, bu da kilo alımında rol oynar.
  
• 
  
• Belirli ilaçlar. Bazı ilaçlar, beslenme ve egzersiz ile dengelenmediğinde kilo alımına yol açabilir. Bu ilaçlar bazı antidepresanlar, anti-nöbet ilaçları, diyabet ilaçları, antipsikotik ilaçlar, steroidler ve beta blokerleri içerir.
  
• 
  
• Tıbbi sorunlar. Bazen obezite; Prader-Willi sendromu, Cushing sendromu, polikistik over sendromu gibi bir hastalık veya tıbbi sorundan kaynaklanıyor olabilir. Artrit gibi bazı tıbbi sorunlar aktivitenin azalmasına yol açarak kilo alımına neden olabilir. Yavaş metabolizma veya tiroid işlevinin obezite sebebi olması alışılmadık bir durumdur.

Risk faktörleri

Obezite; yemek ve içecekler ile aldığınız kalori, egzersiz ve günlük aktiviteler ile yaktığınız kaloriden fazla olduğunda oluşur. Vücudunuz bu ekstra kalorileri yağ olarak depolar. Obezite çoğunlukla aşağıdaki nedenler ve unsurların bir kombinasyonu sonucu gelişir:

• Genetik. Genler; vücutta depolanan yağ miktarını ve bu yağın dağılımını etkileyebilir. Genler ayrıca; vücudun yemekleri enerjiye dönüştürme becerisinde ve egzersiz sırasında nasıl kalori yaktığında da rol oynayabilir. Genetik yatkınlığınız olsa bile kilo almanızın asıl nedeni çevresel faktörlerdir.
• Hareketsizlik. Çok aktif değilseniz daha az kalori yakarsınız. Hareketsiz yaşam tarzı, egzersiz ve normal günlük aktivitelerle yaktığınız kaloriden daha fazlasını almanızı kolaylaştırır.
• Sağlıksız beslenme ve yeme alışkanlıkları. Kalori bakımından zengin bir diyet, "fast-food", kahvaltı yapmamak, kalorilerin çoğunu gece almak, yüksek kalorili içecekler ve büyük porsiyonlar kilo almada rol oynar.
• Ailenizin yaşam tarzı. Obezite aile genelinde oluşmaya yatkındır. Bunun tek nedeni genetik değildir. Aile üyeleri benzer yeme, hayat tarzı ve aktivite alışkanlıklarına sahip olma eğilimindedir. Eğer ebeveynlerinizden biri veya her ikisi obezse, obezite riskiniz daha yüksektir.
• Sigarayı bırakmak. Sigarayı bırakmak sıklıkla obezite ile ilişkilendirilir. Ve kimileri için birkaç ay boyunca haftada birkaç kilo alınmasına yol açabilir ve obeziteye neden olabilir. Ancak uzun dönemde sigarayı bırakmak yine de sağlığınız için daha yararlıdır.
• Hamilelik. Hamilelik döneminde kadının kilosunun artması gerekir. Bazı kadınlar için bebek doğduktan sonra bu kiloyu vermek zor olabilir. Kadınlarda obezite gelişmesinde, bu kiloların payı olabilir.
• Yetersiz uyku. Günde 7 saatten az uyumak, iştahı arttıracak hormonal değişikliklere neden olabilir. Ayrıca kalori ve karbonhidrat bakımından zengin yemekleri canınızın çekmesine neden olabilir, bu da kilo alımında rol oynar.
• Belirli ilaçlar. Bazı ilaçlar, beslenme ve egzersiz ile dengelenmediğinde kilo alımına yol açabilir. Bu ilaçlar bazı antidepresanlar, anti-nöbet ilaçları, diyabet ilaçları, antipsikotik ilaçlar, steroidler ve beta blokerleri içerir.
• Yaş. Obezite her yaşta oluşabilir, küçük çocuklarda bile. Ancak yaşlandıkça hormonal değişiklikler ve daha hareketsiz yaşam tarzı obezite riskini arttırır. Ayrıca vücudunuzdaki kas miktarı yaşla birlikte azalır. Kas kütlesinde bu azalma metabolizmanın yavaşlamasına yol açabilir. Bu değişimler kalori ihtiyacını da azaltır ve fazla kilolalardan korunmayı zorlaştırabilir. Yaşlandıkça yediklerinize dikkat etmezseniz muhtemelen kilo alırsınız.
• Sosyal ve ekonomik faktörler. Obezite belirli sosyal ve ekonomik durumlarla ilişkilendirilebilir. Egzersiz için güvenli bir alan olmayabilir, sağlıklı yemek hazırlamak öğretilmemiş olabilir veya daha sağlıklı yiyecekler almak için para olmayabilir. Buna ek olarak, vakit geçirdiğiniz kişiler de kilonuzu etkileyebilir; obez arkadaşlarınız veya akrabalarınız varsa obez olma ihtimaliniz daha yüksektir.
• Tıbbi sorunlar. Bazen obezite; Prader-Willi sendromu, Cushing sendromu, polikistik over sendromu gibi bir hastalık veya tıbbi sorundan kaynaklanıyor olabilir. Artrit gibi bazı tıbbi sorunlar aktivitenin azalmasına yol açarak kilo alımına neden olabilir. Yavaş metabolizma veya düşük tiroid işlevinin obezite sebebi olması alışılmadık bir durumdur.

Bu risk faktörlerinden bir veya daha fazlasına sahip olmanız mutlaka obez olacağınız anlamına gelmez. Risk faktörlerinin çoğu beslenme, fiziksel aktivite, egzersiz ve davranış değişiklikleriyle dengelenebilir.

Komplikasyonlar

Obezite birçok potansiyel olarak tehlikeli sağlık sorununa yol açabilir, bunlar:

Yüksek kolesterol ve trigliseritler

Tip 2 diyabet

Yüksek tansiyon

Metabolik sendrom-- Yüksek kan şekeri, yüksek tansiyon, yüksek trigliseritler ve yüksek kolesterolün bir arada olması

Kalp hastalığı

İnme

Rahim, rahim ağzı, over, meme, bağırsak, rektum ve prostat kanserleri dahil olmak üzere kanser

Uyku apnesi-- solunumun defalarca durup başlamasına neden olan potansiyel olarak tehlikeli bir uyku bozukluğu

Depresyon

Safra kesesi hastalığı

Kısırlık ve düzensiz adet gibi jinekolojik problemler

Biriken yağların cinsel organlara giden kan damarlarını kapatması veya daraltmasına bağlı olarak; ereksiyon bozukluğu ve cinsel sağlık sorunları

Alkol dışı karaciğer yağlanması-- karaciğerde yağ toplanmasına ve enflamasyon veya yaralanmaya neden olabilen bir hastalık.

Osteoartrit

Yaraların zor iyileşmesi gibi cilt problemleri

Yaşam kalitesi

Obezite genel yaşam kalitesini de düşürebilir. Normalde keyif aldığınız şeyleri eskisi kadar kolay yapamayabilirsiniz. Ailece yaptığınız aktivitelerde yer almakta zorlanabilirsiniz. Sosyal ortamlarda bulunmak istemeyebilirsiniz Hatta ayrımcılıkla bile karşılaşabilirsiniz.

Hayat kalitesini etkileyebilecek kiloya bağlı diğer sorunlar:

Depresyon

Beceri kaybı

Fiziksel rahatsızlık

Cinsel sorunlar

Utanç

Sosyal izolasyon

Testler ve tanı

Doktorunuz fazla kilolu veya obez olduğunuzu düşünürse tıbbi geçmişinizi detaylı bir şekilde değerlendirecek, fiziksel muayene yapacak ve bazı testler isteyecektir.
Bu muayene ve testler aşağıdakileri içerebilir:

• Tıbbi geçmişiniz. Doktorunuz kilo geçmişinizi, kilo verme denemelerinizi, egzersiz alışkanlıklarınızı, beslenme düzeninizi, geçirdiğiniz hastalıkları, kullandığınız ilaçları, stres seviyenizi ve sağlığınız ile ilgili diğer konuları değerlendirebilir. Doktorunuz ayrıca, belirli hastalıklara yatkınlığınız olup olmadığını anlamak için ailenizin sağlık geçmişini de değerlendirebilir.
• Diğer sağlık sorunlarınız. Eğer bilinen sağlık sorunlarınız varsa doktorunuz bunları değerlendirir. Buna ek olarak doktorunuz, yüksek tansiyon ve diyabet gibi olası sağlık problemlerini kontrol etmek amacıyla test yaptırmanızı isteyebilir.
• VKE hesaplanması. Doktorunuz, obezite seviyesini belirlemek için vücut kitle endeksinizi (VKE) kontrol edecektir. VKE aynı zamanda, genel sağlık risklerini ve hangi tedavilerin uygun olacağını belirlemeye yardımcı olur.
• Bel çevresi ölçümü. Bel çevresinde depolanan yağlar, yani içorgansal yağlar veya karın yağları, diyabet veya kalp hastalıkları gibi hastalıkların riskini daha çok arttırabilir. Bel çevresi ölçümünün kadınlarda 80cm ve üzerinde, erkeklerde 94cm ve üzerinde olması daha fazla sağlık riski doğurabilir.
• Genel fiziksel muayene. Boy ölçümü, nabız, tansiyon ve vücut ısısı gibi yaşamsal değerlerin ölçümü, kalp ve akciğerlerin dinlenmesi ve karın muayenesini içerir.
• Kan testleri. Hangi testlerin yapılacağı sağlığınıza ve risk faktörlerine bağlıdır. Bunlar; kolesterol testi, karaciğer fonksiyonu testi, açlık şekeri, tiroit testi ve sağlık durumunuza bağlı olarak başka testleri içerebilir. Doktorunuz ayrıca; elektrokardiyogram gibi belirli kalp testlerini de isteyebilir.

Tüm bu bilgiler, ne kadar kilo vermeniz gerektiğinin hesaplanması ve sahip olduğunuz sağlık sorunları veya sağlık risklerinin belirlenmesi konusunda doktorunuza yardımcı olur. Bu da hangi tedavi seçeneklerinin sizin için uygun olduğunu şekillendirir.

Tedavi ve ilaçlar

Obezite tedavisinde amaç sağlıklı bir kiloya erişmek ve o kiloda kalmaktır. Yeme ve hareket alışkanlıklarınızda değişim yapmanızı anlamanız adına bir beslenme uzmanı, diyetisyen, terapist veya bir obezite uzmanından oluşan bir sağlık ekibiyle beraber çalışmanız gerekebilir.

Daha iyi yemek yeme ve hareket alışkanlıkları sunulduğunda bile daha iyi hissetmeye ve gelişme göstermeye başlayabilirsiniz. İlk hedef makul bir kilo vermektir — toplam kilonuzun yüzde 5 ile 10'u kadarı. Yani eğer 91 kg geliyorsanız ve BKİ standartlarına göre obezseniz fayda görmeye başlayabilmek için sadece 4,5 ile 9,1 kg kadar vermeniz gerekecektir.

Tüm kilo verme programları yeme alışkanlıklarınız ve fiziksel aktivitelerinizde değişiklikler yapmayı gerektirir. Sizin için doğru olan tedavi yöntemleri obezitenizin düzeyi, genel sağlığınız ve kilo verme planında ne kadar yer alacağınıza bağlıdır. Diğer tedavi araçları:

Diyet değişiklikleri
Egzersiz ve aktivite
Davranışsal değişiklikler
Reçeteli kilo verme ilaçları
Kilo verme ameliyatı

Diyet değişiklikleri
Kaloriyi düşürmek ve daha sağlıklı beslenmek obezitenin üstesinden gelmekte hayati önem taşır. Başlangıçta hızlı bir biçimde kilo verebileceğiniz gibi haftalık 1/2 veya 1 kg kadar yavaş ve emin bir biçimde vermek nispeten daha güvenli ve kilo vermenin uzun vadede kalıcı olmasının en iyi yoludur. Şok diyetleri gibi zorlayıcı ve gerçekçi olmayan diyet değişikliklerinden uzak durunuz çünkü bunlar fazla kiloların uzun vadede uzak tutulmasını sağlamaz.

Obezitenin üstesinden gelmek için diyet yöntemleri:

Düşük kalorili diyet. Kilo vermede anahtar ne kadar kalori aldığınızdır. Siz ve sağlık görevlisi tipik yeme ve içme alışkanlıklarınızı gözden geçirerek normalde ne kadar kalori tükettiğinizi bulabilir ve nerelerden kesinti yapabileceğinizi belirleyebilirsiniz. Kilo vermek için almanız gereken kalori miktarını siz ve doktorunuz gün be gün belirlersiniz ama ortalama miktar 1000 ile 1600 kalori arasıdır.

Daha az açlık hissi. Enerji yoğunluğu ilkesi daha az kaloriyle açlığınızı yatıştırmanıza yardımcı olabilir. Bütün besinlerin belirli bir kalori miktarı vardır (hacmi). Tatlılar, şekerlemeler, yağlar ve işlenmiş gıdalar gibi bazı besinler enerji bakımından yoğundur. Yani bu besinlerin küçük bir parçası yüksek oranda kalori barındırmaktadır. Karşılaştırılınca meyve ve sebze gibi diğer besinlerin daha düşük kalori yoğunlukları vardır. Bu gıdalar daha büyük porsiyonlarda daha az kaloriyle sunulabilmektedir. Daha az kalori barındıran daha büyük porsiyonlu gıdalar tükettikçe açlık duygularınızı bastırmış, daha az kalori almış ve yediklerinizle ilgili olarak daha iyi hissetmiş olursunuz ki bu da genel anlamda sizi tatmin edecektir.

Sağlıklı bir beslenme planı uygulamak. Genel olarak tüm diyetinizi daha sağlıklı bir hale getirmek için meyve, sebze ve tüm karbonhidratlı tahıl ürünleri gibi bitki ağırlıklı gıdalar tüketmeye öze gösterin. Ayrıca fasulye, mercimek, soya ve yağsız et gibi proteine dayalı besinlere ağırlık verin. Haftada iki kez balık tüketmeye çalışın. Tuzu ve ilave şekeri sınırlandırın. Düşük yağlı süt ürünlerine bağlı kalın. Düşük miktarlarda yağ tüketin ve kuruyemiş, zeytin, kanola ve fındık yağı gibi kalp dostu ürünlerden elde edildiklerinden emin olun.

Öğün değiştirme. Bu plan bir veya iki öğünü kendininkiyle değiştirmeyi - düşük kalorili içecekler veya öğün barları - ve sağlıklı atıştırmalıklar ve yağ ve kalori bakımından düşük olan sağlıklı bir üçüncü öğünü önermektedir. Kısa vadede bu tip bir diyet kilo vermenize yardımcı olabilir. Bu diyetlerin yaşam tarzınıza genel bir değişiklik getirmediğini unutmayınız bu yüzden kilolarınızı geri almamak için devam etmek isteyebilirsiniz.

Çabuk çözümlere karşı dikkatli olun. Hızlı ve kolay kilo vermeyi vaat eden moda diyetlere kapılmış olabilirsiniz. Ama gerçekte ne sihirli yemek vardır ne de çabuk çözümler. Moda diyetleri kısa vadede faydalı olabilir ama uzun vadedeki sonuçları diğer diyetlerden farksızdır. Bunun yanında şok diyetlerde kilo verebilirsiniz ama eğer diyeti bırakırsanız hepsini geri alabilirsiniz. Kilo vermek ve bunu korumak için her zaman uygulayabileceğiniz sağlıklı beslenme alışkanlıkları edinmelisiniz.

Egzersiz ve aktivite

Fiziksel aktivite ve egzersiz de obezite tedavisinin önemli unsurlarıdır. Kilolarını bir yıldan daha fazla korumak isteyen çoğu insan düzenli egzersiz hatta sadece basit bir yürüyüş yaparlar.

Hareketliliğinizi arttırmak için:

Egzersiz yapın. Amerikan Spor Hekimliği Koleji fazla kilolu ya da obez olan insanlara daha fazla kilo almalarına engel olmak ya da cüzi miktarda kilo vermelerini sağlamak için haftalık 150 dakika makul düzeyde fiziksel aktivite önermektedir. Ama gözle görülür biçimde kilo vermek için haftalık 250 ile 300 dakikaya ihtiyacınız olacaktır. Dayanıklılığınız ve formunuz arttıkça muhtemelen kademeli olarak egzersizmiktarınızı da arttıracaksınız. Egzersiz hedeflerinizi daha mümkün kılabilmek için gün içindeki egzersizlerinizi 5 veya 6 dakikalık seanslara bölün.

Günlük aktivitelerinizi arttırın. Düzenli aerobik egzersizleri kalori yakmanın ve fazla kiloları atmanın en verimli yolu olsa da yapılan her ekstra aktivite kalori yakmaya yardımcı olacaktır. Gün içerisinde basit değişiklikler yapmak büyük faydalar sağlayabilir. Mağaza girişlerinden uzak yerlere park ediniz, ev işlerinizi hızlandırın, periyodik olarak ayağa kalkıp etrafta dolanın ve gün içerisinde kaç adım attığınızı ölçmek için bir pedometre takın.

Davranış değişiklikleri

Davranışsal düzenleme programı yaşam tarzınızda değişiklikler yaparak kilo vermenizi ve korumanızı sağlar. Atılacak adımlar arasında şu anki alışkanlıklarınızı incelemek ve kilo almanıza neden olabilecek faktörler, stresler ve durumları belirlemek vardır.

Davranış düzenleme ya da davranış terapisi şunları kapsamaktadır:

Danışmanlık. Ruh sağlığı ya da diğer profesyonellerle yapacağınız terapi ya da müdahaleler yemek yemeyle ilgili duygusal ve davranışsal sorunları belirlemenize yardımcı olur. Terapi neden çok fazla yediğinizi ve anksiyetenizle baş etmenin sağlıklı yollarını anlamanıza yardımcı olur. Ayrıca diyet ve aktivitelerinizi takip etmeyi öğretir, yemek yemenizi tetikleyen şeyleri anlamanızı sağlar ve yeme arzusuyla baş etmenize yardımcı olur. Eğer ulaşım sıkıntınız varsa danışmanlık telefon, e-mail ya da internet tabanlı programlarla da mümkündür. Terapiler hem bireysel hem de grup bazında verilebilir.

Destek grupları. Başkalarının da obeziteyle ilgili mücadelelerini paylaştıkları destek gruplarında dostluk ve anlayış bulurusunuz. Doktorunuz, hastane ya da ticari kilo verme programlarında Kilo Takipçileri gibi destek gruplarını araştırın.

Reçeteli kilo verme ilaçları

Kilo vermek için sağlıklı bir diyete ve düzenli egzersize ihtiyacınız vardır. Ama bazı belirli durumlarda reçeteli kilo verme ilaçlarının yardımı olabilir. Yine de kilo verme ilaçlarının diyet, egzersiz ve davranışsal değişikliklerin yerine değil onlarla birlikte kullanılması gerektiğini aklınızdan çıkarmayın. Eğer hayatınızda bu diğer değişiklikleri de yapmazsanız ilaç tedavisinin işe yarama ihtimali düşüktür.

Eğer diğer kilo verme metotları sizde işe yaramadıysa ve aşağıdaki kriterlerden birini taşıyorsanız doktorunuz size kilo verme ilaçlarını önerebilir:

Diğer kilo verme teknikleri sizde işe yaramamıştır
Beden kitle endeksiniz (BKİ) 30 veya üstüdür
Beden kitle endeksiniz (BKİ) 27 veya üstüdür ve diyabet, yüksek kan basıncı ve uyku apnesi gibi obezitenin diğer komplikasyonlarını gösteriyorsunuzdur

Doktorunuzun size yazabileceği kilo verme ilaçları:

Orlistat. Orlistat Gıda ve İlaç Kurumu (FDA) tarafından yetişkinlerde ve 12 yaş üstü çocuklarda uzun dönemli kullanım için onaylanmış bir kilo verme ilacıdır. Bu ilaç midenizde ve bağırsaklarınızda yağın sindirim ve emilimini bloke eder. Emilmemiş yağdan dışkı yoluyla kurtulursunuz. Orlistatla birlikte ortalama verilen kilo 2,3 ile 3,2 kg civarındadır, bir veya iki yıllık ilaç alımından sonra diyet ve egzersizle vereceğiniz kilodan daha fazla.

Orlistatla alakalı yan etkiler kaygan ve sık bağırsak hareketleri, bağırsak sıkışması ve gazdır. Bu yan etkiler diyetinizde yağı azalttıkça azalacaktır. Çünkü orlistat bazı besin öğelerinin absorbesini de bloke edebilir. Beraberinde multivitamin alarak bu tür beslenme bozukluklarının önüne geçebilirsiniz.

FDA aynı zamanda orlistatınekisi düşürülmüş bir versiyonunu reçetesiz satılabilmek için onaylamıştır. Bu ilaç çocuklar için uygun görülmemiştir. Bu ilaç reçeteli orlistat gibi işlev görür ve sağlıklı bir diyetin ve düzenli egzersizin yerini tutmaz sadece takviye olur.

Lorkaserin. Lorkaserin FDA tarafından 2012'de yetişkinler için onay gören, uzun vadeli bir kilo verme ilacıdır. Beyninizde iştahınız azaltmaya yarayan ve tokluk hissiyaratan kimyasalları etkiler ve böylece daha az yemek yersiniz. Lorkaserin alırken doktorunuz kilo vermenizi dikkatlice gözlemler. Eğer 12 hafta içerisinde kilonuzun yüzde 5'ini veremezseniz ilaç büyük ihtimalle işe yaramıyordur ve alınmasına son verilmelidir.

Lorkaserinin yan etkileri arasında baş ağrısı, baş dönmesi, bitkinlik, mide bulantısı, ağız kuruluğu ve kabızlık vardır. Çok nadiren de olsa ciddi olabilecek yan etkiler ise kimyasal dengesizlik (serotoninsendromu), intihar eğilimi, psikiyatrik sorunlar ve hafıza ve kavrama sorunlarıdır. Hamile kadınlar lorkaserin kullanmamalıdır.

Fentermintopiramat. Bu kilo verme ilaç tedavisi FDA tarafından yetişkinler için onay görmüş bir kombinasyondur. Bu ilaç, kısa dönemli kullanım için reçetelenen bir kilo verme ilacı olan fentermin ve krizleri kontrol etmekte kullanılan bir ilaç olan topiramatkombinasyonundan oluşmaktadır. Doktorunuz kullanım boyunca verdiğiniz kiloları gözlemler. Eğer başladığınız andan itibaren 12 hafta içerisinde kilonuzun yüzde 3'ünü veremezseniz doktorunuz ya ilacı kesmeyi ya da durumunuza bağlı olarak dozajı arttırmayı önerir.

Yan etkileri kalp atış hızında yükselme, el ve ayaklarda karıncalanma, insomni, baş dönmesi, ağız kuruluğu ve kabızlıktır. Ciddi ama nadir görülen yan etkiler intihar eğilimi, hafıza ve kavrama sorunları, uyku bozuklukları ve görme bozukluklarıdır. Hamile kadınlar bu ilacı kullanmamalıdır. Bu ilaç doğum kusurları riskini arttırır.

Fentermin. Fentermin yetişkinlerde kullanılan kısa vadeli (üç ay) bir kilo verme ilacıdır. Kısa vadede kullanılan kilo verme ilaçları genelde uzun vadede kilo vermeye kadar götürmez. Halen bazı sağlık personelleri tarafından uzun vadede yazılsa da güvenli olduğunu ve uzun vadedeki sonuçlarını değerlendiren sadece bir kaç çalışma bulunmaktadır.

Reçeteli bir kilo verme ilacı alırken yakın bir tıbbi gözleme gerek duyarsınız. Ayrıca kilo verme ilaçlarının herkes için işe yaramayacağını unutmayın. Eğer ilaç işe yarıyorsa bile etkileri diğer kilo verme tekniklerinde olduğu gibi altı aylık kullanımdan sonra gerilemeye meyillidir. Bir kilo verme ilacını belirsiz bir süre kullanmanız gerekebilir. Kilo verme ilacını bıraktığınız takdirde verdiğiniz kiloların çoğunu ya da hepsini geri alabilme ihtimaliniz vardır.

Kilo verme ameliyatı

Bazı durumlarda kilo verme ameliyatı ya da diğer adıyla obezite ameliyatı bir seçenek olabilir. Kilo verme ameliyatı kilonun birçoğunun verilmesinde en yüksek ihtimali taşır ama ciddi riskler teşkil edebilir. Kilo verme ameliyatı rahatlıkla yiyebileceğiniz besin miktarını sınırlar ya da besin ve kalorilerin emilimini düşürür ya da her ikisini birden yapar.

Eğer:
Beden kitle endeksi (BKİ) 40 veya daha yüksek olan aşırı obeziteniz varsa
BKİ'niz 35 ile 39,9 arasında ve diyabet ve yüksek kan basıncı gibi kiloyla ilgili saplık sorunlarınız varsa
Ameliyatın işe yaraması için yapmanız gereken yaşam tarzı değişikliklerini yapmayı göze aldıysanız kilo verme ameliyatı bir seçenek olarak değerlendirilebilir.

Kilo verme ameliyatı büyük ihtimalle vücudunuzdaki fazla kiloların yüzde 50 veya daha fazlasını vermenizi sağlayabilir. Ama kilo verme ameliyatı mucizevi bir obezite tedavisi değildir. Fazla kilolarınızın hepsinden kurtulmayı ve bunu uzun vadede korumayı garanti etmez. Ameliyat sonrası başarıya ulaşmak yemek yeme ve egzersiz alışkanlıklarınızda yapacağınız değişimlere kendinizi ne kadar adadığınıza bağlıdır.

Genel kilo verme ameliyatları:
Gastrik bypass ameliyatı. Bu Birleşik Devletler ‘de en çok tercih edilen kilo verme ameliyatıdır çünkü uzun vadede nispeten çok iyi sonuçlar vermektedir. Gastrik bypassta (Rouxen-Y Gastrik bypass) cerrah midenizin tepesinde küçük bir cep yaratır. İnce bağırsak ana midenin altından kestirme bir yolla bu yeni cebe bağlanır. Besin ve sıvılar mideyi pas geçerek doğrudan bu cepten midenin bu bölümüne bağlanır.

Laparoskopik ayarlanabilir mide kelepçesi (LAGB). Bu işlemde mideniz şişirilebilir bir kelepçeyle iki cebe ayırılır. Cerrah kelepçeyi bir kemer gibi sıkarak bu iki cep arasında küçük bir kanal yaratır. Kelepçe girişin genişlemesini engeller ve kalıcı olarak takılmak üzere tasarlanmıştır. LAGB daha az girişimsel olduğu, genelde kilonun yavaş ve istikrarlı verilmesini sağladığı ve gerektiğinde ayarlanabildiği için daha çok tercih edilmektedir. Yine de diğer işlemlerde olduğu gibi tutumlarınızda değişiklik yapmazsanız işe yaramayacaktır. Sonuçlar diğer prosedürlerde olduğu kadar iyi değildir. LAP-KELEPÇESİ aynı zamanda BKİ'si 30 ile 34 arasında olan ve obezitesine bağlı sağlık sorunları da yaşayan insanlar içinde uygun görülmektedir.

Tüp mide. Bu işlemde midenin bir bölümü çıkartılarak besinler için daha küçük bir alan bırakılması sağlanır. Prosedürü değerlendiren çalışmalar hala sürmektedir.

On iki parmak bağırsağında biliyopankreatikdiversiyon. Bu işlemde midenizin büyük bir kısmı ameliyatla çıkarılır. Bu kilo verme ameliyatı sürdürülebilir bir kilo verme sağlar ama daha yüksek bir zafiyet ve vitamin eksikliği riski taşır bu yüzden oluşabilecek sağlık sorunları için yakından gözlem gerektirir. Genellikle beden kitle endeksi 50 veya üstü olan insanlar için geçerlidir.

Obezite tedavisinden sonra tekrar kilo almayı engellemek
Ne yazıkki hangi obezite tedavisini denerseniz deneyin kilolarınızı geri alabilirsiniz. Ama bu kilo verme çabalarınızın boşa olduğu anlamına gelmez.

Verdiğiniz kiloları geri almayı engellemenin en iyi yollarından biri düzenli fiziksel aktivitedir. Eğer motive olmanıza ve programdan şaşmamanıza yardımcı oluyorsa fiziksel aktivitelerinizin takibini yapın. Kilo verip sağlığınıza kavuştukça doktorunuzla fazladan ne gibi aktiviteler yapabileceğinizi ve eğer uygunsa egzersiz yoğunluğunu arttırıp arttıramayacağınızı konuşunuz.

Kilonuz hakkında her zaman tedbirli olmalısınız. Daha sağlıklı bir diyet uygulamak ve daha fazla aktivite kilo vermenin ve bir daha almamanın en iyi yoludur. Eğer kilo verme ilaçları alıyorsanız ilacı almayı bıraktığınız anda kilolarınızı büyük ihtimalle geri alacaksınızdır. Kilo verme ameliyatından sonra bile eğer yağ ve kalori yüklü besinler tüketmeye devam ederseniz kilolarınızı geri alabilirsiniz.

Kilo verme ve bakımınızın kaydını günde bir kez tutun ve etrafınızda bu yolda başarılı olmanızı sağlayacak destekleyici şeyler bulundurun. Uzun vadede daha sağlıklı yaşamanızı sağlayacak bir yol izleyin.

Yaşam tarzı ve evde bakım

Obeziteyle olan mücadelenizin başarıya ulaşması ihtimali belirlenmiş tedavi planınıza ek olarak evde izleyeceğiniz stratejilerle daha da yükselir. Bunlar:

Tedavi planınıza sadık kalın. Senelerdir içinde bulunduğunuz yaşam tarzını değiştirmek zor olabilir. Eğer aktivite ve beslenme hedeflerinizi zorlayıcı buluyorsanız doktorunuz, terapistiniz ve diğer sağlık görevlilerine karşı dürüst olunuz. Yeni fikirler ve yaklaşımlar üretmek için beraber çalışabilirsiniz.

İlaçlarınızı önerildiği şekilde alınız. Eğer kilo verme ilaçları ya da yüksek kan basıncı ve diyabet gibi obezite kaynaklı başka rahatsızlıklar için ilaçlar kullanıyorsanız reçetede yazıldığı gibi alınız. Eğer ilaç perhizinize sadık kalmakta güçlük çekiyor veya istenmeyen yan etkiler yaşıyorsanız doktorunuza başvurunuz.

Durumunuzla ilgili bilgilenin. Obezite üzerine eğitim neden obez olduğunuzu ve bunun için ne yapabileceğinizi daha iyi anlamanızı sağlar. Kontrolü ele almakta ve tedavi planınıza sadık kalmakta daha cesur hissedersiniz. Saygın kişisel yardım kitaplarını okuyun ve doktorunuz veya terapistinizle bunlar üzerine konuşun.

Destek alın. Aile ve arkadaşlarınızın kilo vermekle ilgili hedeflerinizde yardımcı olmasını isteyin. Çevrenizde çabalarınızı sabote edecek değil sizi destekleyecek ve yardımcı olacak insanların olmasına özen gösterin. Kilo vermenin sağlığınız açısından ne kadar önemli olduğunu anlamalarını sağlayın. Ayrıca bir kilo verme destek grubuna dâhil olmak isteyebilirsiniz.

Gerçekçi hedefler belirleyin. Kayda değer bir miktarda kilo vermeniz gerektiği zaman kısa zamanda çok kilo vermek gibi gerçek olmayan hedefler belirleyebilirsiniz. Kendinizi başarısızlığa sürüklemeyin. Egzersiz ve kilo vermek için günlük ya da haftalık hedefler belirleyin. Diyetinizde uzun vadede bağlı kalamayacağınız zorlayıcı değişikliklerdense küçük değişiklikler yapınız.

Yemek yemeyi tetikleyen şeyleri belirleyip uzak durunuz. Yemek yeme arzunuzu bir arkadaşınızı aramak gibi pozitif bir şeye yönlendirin. Sağlıksız besinlere ve büyük porsiyonlara hayır demesini öğrenin. Gerçekten acıktığınızda yemek yiyin — yemek yeme saati geldiğinde değil.

Kayıt tutun. Bir yemek ve aktivite günlüğü tutun. Bu günlük sayesinde aktivite ve yemek yeme alışkanlıklarınızı hesaplayabileceksiniz. Sizi alıkoyan davranışlarınızla sizin için nelerin işe yaradığını keşfedebilirsiniz. Günlüğü aynı zamanda kan basıncı, kolesterol seviyeleri ve genel kilonuz gibi diğer parametreleri takip etmek için de kullanabilirsiniz.

Alternatif tıp

Kilolarınızdan hızlı bir biçimde kurtulmanızı vaat eden sayısız besin takviyesi bulunmaktadır. Ama neredeyse tüm durumlarda bu ürünlerin etkililiği ve güvenliği sorgulanabilir durumdadır. Herhangi bir besin takviyesi almadan önce doktorunuza başvurun.

Gıda ve İlaç Kurumu tarafından besin takviyeleri olarak değerlendirilen tüm bitkisel ilaçlar, vitaminler ve mineraller reçetesiz veya reçeteli ilaçların geçtiği titiz test ve etiketleme işlemlerinden geçmezler. Yine de bu maddelerin bazıları, özellikle de "doğal" olarak etiketlenmiş olanları tehlikeli olabilecek düzeyde uyuşturucu benzeri etkiler göstermektedir.
Hatta bazı vitamin ve minareller bile çok yüksek dozajlarda alındığı zaman sorunlara yol açabilmektedir. İçerikleri standart olmayabilir ve önceden tahmin edilemeyen zararlı yan etkileri olabilir. Besin takviyeleri aynı zamanda aldığınız diğer reçeteli ilaçlarla birlikte tehlikeli etkileşimler gösterebilirler.

Akupunktur ve hipnozun diğer obezite tedavilerinde tamamlayıcı olduğu düşünülmektedir. Eğer akupunktur veya hipnozu da tedavinize eklemeyi düşünüyorsanız doktorunuzla konuşun.

Başa çıkma ve destek

Mücadele yöntemlerinizi geliştirmek için doktorunuzla konuşun ve kilo verme girişimleriniz ve obeziteyle mücadeleniz için aşağıdaki önerileri dikkate alınız:

Günlük. Ağrı, öfke, korku ve diğer duygularınızı ifade etmek için bir günlük tutun.

İletişim. İzole olmayın. Düzenli faaliyetlerde katılımcı olun ve aile ve arkadaşlarınızla periyodik olarak görüşün.

Katılım. Benzer değişimleri geçiren diğerleriyle bağlantı kurmak için bir destek grubuna katılın.

Odaklanın. Hedeflerinize odaklanın. Obezitenin üstesinden gelmek zaman alan bir süreçtir. Hedeflerinizi aklınızdan çıkarmayarak motivasyonunuzu yüksek tutun. Durumunuzu idare etmekte ve hedeflerinize ulaşmakta sorumlu olduğunuzu sürekli kendinize hatırlatın.

Rahatlayın. Rahatlama ve stres kontrolü tekniklerini öğrenin. Stresi tanımayı ve öfke kontrol ve rahatlama tekniklerini öğrenmek sağlıksız yeme alışkanlıklarınız üzerinde kontrol kurmanıza yardımcı olur.

Korunma

Obez olma riski taşısanız da, fazla ya da sağlıklı kilonuzda olsanız da saplıksız bir biçimde kilo almanızı ve bununla bağlantılı sorunları engelleyecek adımlar atabilirsiniz. Kilo almanızı engellemek için atılacak adımların kilo vermek için atılan adımlarla aynı olması hiç te şaşırtıcı değildir: günlük egzersiz, sağlıklı diyet ve ne yiyip içtiğinizi sürekli gözlemlemek.

Düzenli egzersiz yapın.
Amerikan Spor Hekimliği Koleji'ne göre kilo almanızı önlemek için haftalık 150 ile 250 dakika arasında makul yoğunlukta aktivite yapmanız gerekmektedir. Makul yoğunluktaki bu aktiviteler hızlı yürüme ve yüzme gibi aktivitelerdir.

Sağlıklı öğünler ve atıştırmalıklar tüketin.
Meyve, sebze ve tüm tahıl grubu gibi kalorisi düşük besleyici gıdalara odaklanın. Doymuş yağdan uzak durun ve şeker ve alkolü azaltın. Nadiren de olsa küçük miktarlarda yüksek yağ ve kalorili yemeklerin keyfini çıkartabilirsiniz. Sadece daha sağlıklı yemekleri olmayanlara göre daha fazla tercih ettiğinizden emin olun.

Yemek yemenize neden olabilecek yemek tuzaklarını tanıyın ve uzak durun.
Kontrol dışı yemenizi tetikleyen durumlardan uzak durun. Ne yediğinizi, ne kadar yediğinizi, ne zaman yediğinizi ve nasıl hissedip ne kadar aç olduğunuzu yazdığınız bir günlük tutun. Bir süre sonra alışkanlıklarınız ortaya çıkacaktır. İlerisi için plan yapıp bu gibi durumlara karşı stratejiler belirleyebilir ve yemek yeme alışkanlıklarınızı kontrol edebilirsiniz.

Düzenli olarak kilonuzu takip edin.
Haftada en az bir kere kilolarını ölçen insanlar fazla kilolardan uzak durmakta daha başarılıdırlar. Kilonuzu izlemek çabalarınızın işe yarayıp yaramadığını gösterir ve büyük bir sorun haline gelmeden önce alınan küçük kiloların far edilmesini sağlar.

İstikrarlı olun.
Sağlıklı kilo planınıza hafta boyunca,hafta sonları, seyahat ve tatillerde de bağlı kalmak uzun vadedeki başarı oranınızı yükseltir.

(Kaynak: saglikveyasam.com)