Hanefi İlmihali
Temizlik (Tahâret) Kaç Çeşittir?

1) Hadesten Temizlik: Hades abdestsizlik ve gusül gerektiren mânevî kirlilik halidir. Kişi abdestsizken veya guslü gerektirecek bir durumda iken bazı ibadetleri yapamaz. Örneğin namaz kılamaz; cünüp ve hayızlı iken Kur’an okuyamaz. İnsanın bazı ibadetleri yapabilmesi için bu hallerden temizlenmesi gerekir.
Abdestli olmayan abdest almakla cünüp olan âdet ve lohusa hali sona ermiş olan kadın da gusül etmekle hadesten temizlenmiş olur.

Abdest almak veya gusül etmek mümkün olmadığı hallerde bunların yerine teyemmüm edilir.

2) Necasetten Temizlik: Necaset dinen temiz olmayan pis şeylere denir. Namazın sahih olabilmesi için beden elbise ve namaz kılınacak yerin temiz olması şarttır.
Namazın sahih olmasına mani olup olmaması bakımından necaset ikiye ayrılır:

A) Ağır Necaset : Ağır necaset sayılan maddelerin başlıcaları şunlardır:

a) İnsana ait sidik dışkı vücudun herhangi bir yerinden akan kan irin sarı su ağız dolusu kusuntu meni vedi mezi kadınlardan âdet lohusalık ve istihaze hallerinde gelen akıntılar.

b)Eti yenmeyen hayvanların sidik dışkı ve salyaları.

c) Eti yenen hayvanlardan tavuk kaz ve ördeklerin pislikleri

d) Karada yaşayıp usulüne göre kesilmeden ölen hayvanların leşleri ve bunların tabaklanmamış derileri.

e) Şarap ve ağırlıklı olan görüşe göre bütün alkollü içkiler.

Bu bölüme giren pisliklerden katı durumda olanlar bir dirhem (2.8 gr.) den fazla sıvı durumda olanlar el ayasından (parmak diplerine kadar olan avuç içi genişliğinden) fazla ise namaza manidir.
Bu miktarda olan necaset bulunduğu halde kılınan namaz sahih ise de temizleme imkanı var iken o şekilde bırakmak tahrimen mekruhtur. Bu miktardan az olan necaset ise namaza mani değilse de temizlenmeden bırakmak tenzihen mekruhtur.

B)Hafif Necaset : Hafif necasetin başlıcaları şunlardır:

a) Atın ve eti yenen evcil ve yabani hayvanların sidikleri.

Bu hayvanların pislikleriyle katır ve merkeplerin pislikleri İmam Ebu Yusuf ile İmam Muhammed’e göre hafif İmam-ı Azam’a göre ise ağır necasettir.Fetva İmam Ebu Yusuf ile İmam Muhammed’in görüşüne göredir.

b) Etleri yenmeyen atmaca çaylak ve kartal gibi kuşların pislikleri.

c) Her hayvanın öd kesesi ile işkenmebi bu hayvanın pisliği hükmündedir.

Bu bölüme giren pisliklerden beden elbise veya namaz kılınacak yere bulaşan miktar bedenin veya elbisenin (diğer bir görüşe göre bir uzvun veya bir uzvu örten elbisenin) dörtte biri kadar ise namaz sahih olmaz. Bu miktara yakın necaset bulunduğu halde kılınan namaz sahih ise de temizleme imkanı var iken o şekilde bırakmak tahrimen mekruhtur. Daha az ise temizlenmeden bırakmak tenzihen mekruhtur.*

*Hasip Asutay Namaz Risalesi 19-22