Konu: İtikaf

İtikaf nedir?


Cevap


İtikaf lûgatte; bir şeye devam etmek manasındadır.

Istılahat’ta (ilmi tabirlerde) ise; hususen Ramazan’ın son on gününde bir Müslüman’ın dışarıyla ilgisini keserek Allah’ın rızasını kazanmak düşüncesiyle belli adap çerçevesinde mescitte kalmasına itikaf denir. Bu nafile bir ibadettir. Sadece nezr (adak adamak) suretiyle vacip olur. İtikaf hem Kur'ân’da, hem de sünnette var olan bir ibadettir.



Kaynak: sorusorcevapbul

İtikafa nerelerde girilmelidir? Evlerde itikafa girilebilir mi?


Cevap


Bazı âlimlerce; Mescid-i Nebevî, Kâbe ve Mescid-i Aksa'da, bazılarınca cuma kılınan mescitlerde itikaf caiz addedilirken, Hanefîler beş vakit namazın kılındığı her yerde itikafın caiz olacağına hükmederler. (Kütüb-i Sitte)

Mezheplere göre itikafa girilecek yerler

Hanefilere göre: İtikafa girilecek mescidin, cemaat mescidi olması şarttır. Cemaat mescidi, içinde beş vakit namaz kılınsın kılınmasın, imamı ve müezzini bulunan mescittir.

Bu söylediklerimiz, itikafa giren kişinin erkek olması durumunda söz konusudur. İtikafa girecek olan kişi kadın ise, evin içinde namaz kılmak için hazırlanmış olduğu mescidde itikafa girer. Anılan cemaat mescidin de, itikafa girmesi tenzihen(helale yakın) mekruhtur. Kadının Mütad (alışılmış olan) olarak namaz kıldığı kendi yeri dışında, başka bir yerde itikafa girmesi sahih olmaz. Bu yer kadın için, ister evinin içinde bir Mescid olarak hazırlanmış olsun; isterse kadının namaz kılması için hazırlanmış olsun fark etmeyip aynı hükme tabidir.

Malikilere göre: İtikafa girilen mescidin halka açık olması ve içinde Cuma namazı kılınan bir Mescid olması şarttır. İtikafa giren kadın bile olsa, ev içindeki mescidde itikafa girilmez. Kâbe’de veya bir velinin makamında da itikafa girilemez.

Şafiilere göre: İtikafa girecek kişi, mescidin sırf Mescid olarak vakfedildiğini, yani bu mescidin hisseli olmadığını zannederse, bu mescidde kadın veya erkeklerin itikafa girmeleri sahih olur. Böyle bir Mescid, cami olmasa, ya da halka açık olmasa da itikafa elverişli olur.

Hanbelîlere göre: Kadının da, erkeğin de her mescidde itikafa girmeleri sahihtir. Ancak, kendisine cemaatin vacib olacağı, bir farzın araya girmesi halinde, itikafa girmeye niyet edilmesi durumunda, cemaatin itikafa girenlerden teşekkül etmesiyle de olsa, cemaatle namaz kılınan bir mescidde itikafın yapılması gerekir.(Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı)

Erkekler itikafını mescitte yapmalıdırlar

Erkeğin, itikafı cemaatle beş vakit namaz kılınan mescidde olmalıdır. İtikafın en faziletlisi Mescid-i Haram'da, sonra Mescid-i Nebevî'de ve sonra da Mescid-i Aksa'da olandır. Diğer mescitlerdeki fazilet cemaatin çokluğuna göre değişir. (İslam İlmihali- M. Asım Köksal)

Maliki mezhebinde meşhur olan görüş ise şudur; on gün itikaf etmek isteyen yahut bu kadar itikafta bulunmayı adayan bir kimse ancak cami olan (Cuma namazı kılınan) mescitlerde itikafta bulunabilir. Bir başka mescitte itikafta bulunduğu takdirde Cuma namazına çıkması gerekir ve itikafı batın olur. (Kurtubi, 613)

Kadınların evlerinde itikafa girmeleri daha faziletlidir

Kadınlar da kendi evlerinde mescit edinilen veya mescit olarak ayıracakları bir odada, itikafta bulunurlar. Buraları onların hakkında birer mescit sayılır. Kadınların dışarıdaki mescitlerde, itikaf etmeleri caiz ise de, kerahetten(mekruh olmaktan) kurtulamaz. Kadınların kendi evlerinde namaz kılmaları, mescitlerde namaz kılmalarından daha faziletli olduğu gibi, evlerinde itikafları da her türlü fitne ve fesat düşüncesinden beri olacağı cihetle, mescitlerde itikafta bulunmalarından daha faziletlidir.

İmam Şafiî'ye göre, itikaf tazime lâyık bir yerde yapılabilir ki, o da mescitlerdir. Evlerde mescit edinilen yerler, bu tazime lâyık değildir. (Büyük İslam İlmihali)

"İtikafın edebi" nedir?


Cevap
17.08.2009


• İtikaf, Ramazan ayının son on gününde ve mescitlerin en faziletlisinde yapılmalıdır

• İtikaf esnasında hayırdan başka bir şey söylenmemelidir. Günah gerektirmeyen şeyleri konuşmakta bir sakınca yoktur. Bir ibadet inancı ile susmak ise mekruhtur. Günah sayılan şeylerden dili tutmak ise, ibadetlerin büyüklerinden biridir.

• İtikaf esnasında Kur'ân-ı Kerim okumaya, Hadis-i Şerif, peygamberlerin yüksek siyerlerine, dinî meseleleri öğretmeye devam etmelidir.

• İtikaf yapan kimse, temiz elbiselerini giymeli, güzel kokular sürünmelidir. Başını da yağlayabilir.

• Nefsine itikafı vacib kılacak kimse, buna yalnız kalben niyetle yetinmemeli, dili ile de söylemelidir.

• İtikaf sırasında kötü ve çirkin söz söylememek, Ramazanın son on gününü ve cemaati kalabalık olan mescidi tercih etmek, itikâfın adabındandır. (Büyük İslam İlmihali- Ömer Nasuhi Bilmen)

İtikafta olan kişi rahatsız edilmemelidir

Ebu Said der ki:

Resulullah mescide itikafa girdiği zaman cemaatin Kur'ân’ı sesli olarak okuduğunu işitti. Kaldığı yerin perdesini ayarladı ve: “Bilin ki hepiniz Yüce Allah’a yakarıyorsunuz. Onun için kimse kimseyi (sesini yükselterek) rahatsız etmesin. Kur'ân okurken” veya “namaz kılarken de kimse sesiyle bir diğerinin sesini bastırmasın” buyurdu. (Ebu Davud- Cem-ul Fevaid)

Neler itikafı bozmaz? İtikaftayken zaruri ihtiyaçları karşılamak itikafa zarar verir mi?


Cevap


Zaruri ihtiyaçları karşılamak itikafı bozmaz

• İtikaf halinde olan bir kimsenin dinî ve tabii ihtiyaçları için zaruri olarak mescitten dışarı çıkması, itikafı bozmaz

Örnek: İtikafta bulunanın (mutekifin) cuma namazını kılmak için mescitten çıkması, din bakımından bir özür olduğundan, itikafına engel değildir. Zaten cuma namazının süresi bilinmiş olduğundan, adağın dışında kalmış olur. (Şafiî'lere göre, cuma namazı için başka bir camiye çıkılıp gidilmesi itikafı bozar. İtikaf bir hafta devam edecekse, cuma namazı kılınan bir mescitte itikafa girilmelidir.)

• Abdest ihtiyaçlarını gidermek ve gusletmek için çıkması da tabii bir özür olduğundan itikafa zarar vermez.

• Yine, bulunduğu mescidin yıkılmaya yüz tutması veya oradan zorla çıkarılması da zarurî bir özür olduğundan itikafa zarar vermez.

• Cuma namazını kılmak veya ihtiyacı gidermek için en yakın olan yere gidilir, arkasından mescide dönülür. Bir özürden dolayı mescitten çıkılınca, başka bir mescitte o itikaf tamamlanır.

• Şahsı ve eşyası hakkında korkusu sebebiyle başka bir mescide taşınmak için çıkması ise zaruri ihtiyaç sebebiyle çıkıştır. (Büyük İslam İlmihali- Ömer Nasuhi Bilmen)

Nafile itikafta özürsüz dışarı çıkmak itikafı bozmaz

Nafile olan itikaflarda, bir özür bulunsun veya bulunmasın, dışarı çıkmakla veya hastayı ziyaret etmekle itikaf bozulmaz.

Başladıktan sonra bırakılan nafile bir itikafın, tercih edilen görüşe göre, kazası gerekmez. (Büyük İslam İlmihali- Ömer Nasuhi Bilmen)

Bazı hallere mahsus gusül abdestin bozulması itikafı bozmaz

• İtikaf eden kimse için, zevcesi ile cinsel ilişki kurmak veya buna sebep olacak öpme ve okşama gibi herhangi bir hareket, gerek gündüz ve gerek geceleyin olsun, haramdır. Cinsel ilişki ister kasden, ister unutarak olsun, itikafı bozar. İnzal olması şart değildir. Diğer hareketler ise, inzal (tenasül âletinden meninin çıkması) olmadıkça itikafı bozmaz. Bakmak ve düşünmek sonunda meydana gelecek inzal ve ihtilâm(uyurken gusül abdestinin gitmesi) da itikafı bozmaz.

• Kadınların hayız ve nifastan temiz olmaları gerekir. Cünüplük oruca mani olmadığı gibi, itikafı da bozmaz. İtikafa giren cami içinde iken ihtilâm olursa, dışarı çıkarak gusül abdesti alır ve yeniden itikâfa devam eder. (Büyük İslam İlmihali" Ömer Nasuhi Bilmen)

Mescit içinde yemek-içmek, abdest almak itikafı bozmaz

İtikaf halinde olan kimse, muhtaç olduğu şeyleri mescitte bulundurmaksızın mescitte satın alabilir. Mescide zarar vermeyecek şeyleri mescide getirebilir. Mescit içinde yer-içer. Mescit içinde hazırlanmış uygun bir yer varsa orada abdest alıp gusledebilir. Böyle bir yer yoksa dışarıya çıkar ve en yakın yerde abdestini alır ve yıkanır, beklemeksizin hemen mescidine döner.

Ezan okumak için minareye çıkmak itikafı bozmaz

İtikafta olan kimse, ezan okumak için minareye çıkabilir. Minarenin kapısı mescidin dışında olsa bile zarar vermez. (Büyük İslam İlmihali)

İtikafa girmenin mükafatı nedir?


İtikafa giren kişinin günahları hapsedilir

İbn Abbas’ın (ra) bildirdiğine göre, Allah’ın Resulü (asm) şöyle buyurmuştur:

“İtikafa giren kişi hakkında, bu kimse günahları hapsedip, sevapların tümünü yapan kimse gibi, kendisine
sevapları işlenir.” (İbn Mâce- Cem-ul Fevaid )

İtikafda olan günahlardan uzaklaşmış olur

“İtikafta olan, günahlardan uzaklaşır, her iyiliği işlemiş gibi sevaba kavuşur.” (İbn Mâce)

İtikafa giren köle azad etmiş gibi olur

“Bir devenin iki sağımı kadar itikaf eden, bir köle azat etmiş gibi sevap kazanır.” (Tenvir)

İtikafa girmek iki hac sevabı kazandırır

“Ramazanda on gün itikaf eden, 2 defa (nafile) hac yapmış gibi sevap kazanır.” (Beyhaki)

Allah rızası için itikafa giren cehennemden uzaklaşır

“Allah rızası için bir gün itikaf, insanı cehennemden çok uzaklaştırır.” (Taberani, Hâkim)

İtikaf Allah katındaki mertebeyi yükseltir

Resulullah efendimiz buyurdu ki:

“Miraç gecesi, beşinci göğe geldiğimde, Osman’ın suretini gördüm. Bu mertebeye ne ile eriştin dedim. Mescidde itikaf etmekle dedi.” (Menakıb-ı Cihar Yâri Güzin)

İtikafa giren kişiyle cehennem arasında üç hendek açılır

İbn-i Abbas (ra), Hz. Peygamber’den(asm) şöyle nakleder:

“Kişinin ihtiyacı anında bir kardeşinin yanında olması, yirmi yıl itikaf etmesinden daha üstündür. Her kim de Yüce Allah’ın rızası için bir gün itikaf ederse, Yüce Allah onunla Cehennem arasında üç hendek açar ki her bir hendeğin diğerinden uzaklığı Doğu ile Batı arasındaki uzaklık kadardır.” (Taberani- Cem-ul Fevaid)

İtikafa ne zaman girilmelidir? İtikaf sadece Ramazan-ı Şerif'e mahsus bir ibadet midir?

Cevap

İtikaf, hususen “Ramazan’ın son on günü”nde yapılmalıdır

Hz. Aişe'nin rivayet ettiğine göre:

“Hz. Peygamber (asm) orucun farz kılınmasından ömrünün sonuna kadar Ramazan aylarının son on gününde itikafa girmiştir.” (Ahmet b. Hanbel, Müsned)

Hz. Aişe (ra) anlatıyor:

“Resulullah (asm) vefat edinceye kadar Ramazan’ın son on gününde itikafa girer ve derdi ki:

“Kadir gecesini Ramazan’ın son on gününde arayın.” Resulullah’dan (asm) sonra, zevceleri de itikafa girdiler.” (Buhari- Kütüb-i Sitte)

Peygamber’in(asm ) eşi Hz. Aişe (ra) bildiriyor:

“Resulullah (asm), vefat edene kadar Ramazan’ın son on gününde itikafa girerdi. Sonra vefatının ardından hanımları itikafa girmeye devam ettiler.” (Buhari- Cem-ul Fevaid)

İtikaf, “senenin her ayı”nda yapılabilir

Ramazan’dan başka bir zamanda ibadet niyeti ile bir mescitte bir müddet yapılan itikaf da müstahab (işlenmesinde sevabı çok,işlenmediği takdirde günah ve mesuliyeti olmayan ameller)dır. (Büyük İslam İlmihali)

Vacip ve sünnet olan itikafların dışında itikafa girmek müstehabdır. Bunun belirli bir vakti yoktur. Hatta mescide giren kimse, çıkıncaya kadar itikafa niyet ederse, orada kaldığı sürece itikafta sayılır.

Peygamber Efendimiz (asm) “Şevval ayı”nda da itikafa girmiştir

Bir rivayette şöyle denir:

“Resulullah (asm) her Ramazan’da itikafa girerdi. Akşam namazını kılar kılmaz itikaf mahalline gelirdi.”

Ravi der ki:

“Bir gün Hz. Aişe (ra) de itikaf için izin istedi, Resulullah (asm) izin verdi. Mescidin içinde itikaf için bir çadır kuruldu. Bunu Hafza validemiz (ra) işitti. Onun için de bir çadır kuruldu. Arkadan Zeynep (ra) validemiz için de bir çadır kuruldu. Sabah olup da Resulullah (asm) hücresinden çıkınca dört çadır kurulduğunu görür ve “Bunlar da ne?” diye sorar. Durum haber verilince: “Onları bu işe sevk eden şey nedir, Allah’ın rızasını kazandıracak bir amel düşüncesi mi? Hayır! Derhal kaldırın, gözüm görmesin!” emretti. Çadırlar kaldırıldı. O Ramazan Resulullah da (asm) itikafı terk etti. Şevval’in son onunda itikafa girdi.”
Bir diğer rivayette şöyle denir:

“Resulullah (asm) çadırların kaldırılmasını emretti. Derhal yıkıldılar. O yıl itikafa girmeyi Ramazan’da terk etti, Şevval Ayı’nın ilk onunda yerine getirdi.” (Kütüb-i Sitte)

Bir başka rivayette:

“ Şevval’in yirmisinde” ifadesi geçmektedir. (Ebu Dâvud)

Peygamber Efendimiz (asm) vefat ettiği yıl “Ramazan’ın son yirmi günü”nde itikafa girmiştir

Enes bin Malik der ki:

“Peygamber (asm) Ramazan’ın son on gününde itikafa girerdi, bir sene itikafa girmedi; bir yıl sonra yirmi gün itikaf yaptı.” (Tirmizi- Cem-ul Fevaid)

İtikafın şartları nelerdir?

Cevap

İtikafa niyet edilmelidir

İtikafın sahih olması için niyet şarttır. Bu, Hanefilerle Hanbelîlere göre şarttır. Malikilerle Şafiler bu görüşe muhalefet etmişlerdir. (Dört Mezhebe Göre İslam Fıkhı)

İtikafa giren kişinin Müslüman olması şarttır

Kâfirin itikafa girmesi sahih olmaz.

İtikafta ergenlik çağına gelmiş olmak şart değildir

İtikafta erginlik çağına gelmiş olmak şart değildir. Bu nedenle mümeyyiz (iyi ve kötüyü ayıran) bir çocuğun itikafı da geçerlidir. (İslam İlmihali- M. Asım Köksal)

İtikafa giren bir Müslüman temiz olmalıdır

İtikaf yapan Müslüman, akıllı ve temiz bulunmalıdır. Onun için Müslüman olmayanın, delinin, cünübün, hayız ile nifastan temiz bulunmayanın itikafı olmaz.

Gayr-i müslim ibadete, mecnun da niyete ehil değildir. Temiz olmayanların da mescitlere girmesi yasaktır.
İtikafın sahih olması için cünüblükden, hayız ve nifas halinden temiz bulunmalıdır. Bu şart Şafiilerle Hanbelîlere göredir. Malikilerle Hanefiler buna muhaliftirler. (Büyük İslam İlmihali)

İtikaf yapan oruçlu olmalıdır

Vacib olan bir itikafda, itikaf yapan oruçlu bulunmalıdır. Bu halde orucun yanılarak bozulması itikafa zarar vermez. Diğer itikaflar için oruç şart değildir. Çünkü onlar için bir müddet yoktur. Öyle ki camiden bir iki saat içinde çıkıncaya kadar itikafa niyet edilmesi de sahihtir. (Şafiî'lere göre, vacib bir itikafda da oruç şart değildir.) (Büyük İslam İlmihali)

Kadın kocasının izni olmadan itikaf yapamaz

İtikaf için buluğ, erkeklik, hürriyet şart değildir. Buna göre akıllı olan çocuğun, kadının, kölenin itikafları sahihtir. Şu kadar var ki, kadının itikafı kocasının ve kölenin itikafı da efendisinin iznine bağlıdır. İsterse bunlar itikafı nezretmiş (adak adamak) olsunlar, hüküm aynıdır. İzin bulunmayınca kadın, nezretmiş olduğu itikafı kocasından ayrıldıktan sonra, köle de azad edildikten sonra kaza eder. (Büyük İslam İlmihali)

Zevcesine itikaf için izin veren bir kimse sözünden dönemez

Bir kimse, itikaf için zevcesine izin verse bundan dönemez, artık engellenmesi doğru olmaz. Efendi ise, kölesine verdiği izinden dönebilir.

Mükâteb (sözleşmeli) bir köle ise, efendisinin izni olmasa da, itikafta bulunabilir. Çünkü kısmen hürriyetine sahiptir. (Büyük İslam İlmihali)

İtikafta dışarı çıkmamak gerektir

Hz. Aişe der ki:

“İtikaf yapan kişiye sünnet olan şey hasta ziyaretine gitmemesi, cenazeye katılmaması, kadına dokunmaması, kadınla ilişkiye geçmemesi ve çok önemli bir ihtiyaç dışında hiç dışarı çıkmamasıdır. İtikaf ancak oruçla olur. Ayrıca cemaatle namaz kılınan mescitte itikaf yapabilir.” (Ebu Davut- Cem-ul Fevaid)

Resulullah (asm) zorunlu olmadıkça mescitten ayrılmazdı

“Resulullah (asm) eve zorunlu bir ihtiyaç dışında gitmezdi.” (Müslim)

İtikafa nasıl niyet edilmelidir?

Cevap

Kişi Allah (cc) rızası için şu mescidde şu kadar müddet itikaf yapmaya niyet ettim demekle itikafı nefsine vacip kılar. Kalben bunu geçirirse de niyet yerine geçmiş olur. Bu niyetle mescide giren kimse abdest almak, gusletmek, abdest bozmak gibi zaruret olmadıkça mescidden ayrılmaz. Aksi takdirde itikafı bozulur. (Kütüb-i Sitte)

İtikafın çeşitleri nelerdir?

Cevap

İtikaf; vacip, müekked sünnet ve müstahab olmak üzere üçe ayrılır.

Vacip olan itikaf

Dil ile nezredilen (adak olarak adanan) bir itikaf vacibdir. Bu, en az bir gün olur ve gündüz oruçla geçirilir.

Hz. Ömer, Resulullah'dan (asm):

"Cahiliyye devrinde Mescid-i Haram'da bir gece itikafta bulunmayı adamıştım. Ne yapayım" diye sormuş.

Resulullah (asm):

"Adağını yerine getir" buyurmuştur. (Buhari, Ahmet b. Hanbel )

Sünnet olan itikaf

Ramazan ayının son on gününde itikafa girmek müekked (terk edilmeyen) sünnettir*.

Hz. Aişe'nin rivayet ettiğine göre:

“Hz. Peygamber (asm) orucun farz kılınmasından ömrünün sonuna kadar Ramazan aylarının son on gününde itikafa girmiştir.” (Ahmet b. Hanbel, Müsned)

*Müekked sünnet: Bir yerleşim merkezinde bulunan Müslümanlardan birisi bu sünneti yerine getirirse, diğerleri üzerinden bu görev düşer. Bu duruma göre, her yerleşim birimi için, itikâf sünnet-i kifâye hükmündedir. Bir kişinin bunu yapması o beldedeki diğer Müslümanları, sorumluluktan kurtardığı gibi, Cenab-ı Hakk'ın, itikaf yapanın ecrini diğer belde Müslümanlarına da vereceği umulur.

Müstehap olan itikaf

Ramazan’dan başka bir zamanda ibadet niyeti ile bir mescitte bir müddet yapılan itikaf da müstahab (işlenmesinde sevabı çok,işlenmediği takdirde günah ve mesuliyeti olmayan ameller)dır. (Büyük İslam İlmihali)

Vacip ve sünnet olan itikafların dışında itikafa girmek müstehabdır. Bunun belirli bir vakti yoktur. Hatta mescide giren kimse, çıkıncaya kadar itikafa niyet ederse, orada kaldığı sürece itikafta sayılır.

İtikafta ne kadar kalınmalıdır? İtikafta geçirilecek süre ne kadar olmalıdır?

Cevap

“İtikaf’ın en az müddeti bir gün, en fazla müddeti on gündür.” ( Kütüb-i Sitte)

Bir itikafın en az müddeti; İmam Ebu Yusuf'a göre bir gündür.

İmam Muhammed'e göre bir saattir. (Bir saat, fıkıh âlimlerine göre, zamanın belirsiz olan az veya çok bir parçası demektir. Yoksa bir günün yirmi dört saatte biri demek değildir.)

İtikafın en az müddeti, Malikî'lerce tercih edilen görüşe göre bir gündüz kadar, bir gecedir.
Şafiîlere göre de, "Sübhanellah" denilmesinden bir an kadar fazla olan pek az bir zamandır. (Büyük İslam İlmihali)
itikaf hakkındaki bütün yazılar
Kaynak: sorusorcevapbul