ZERRE

Hidayet-i Kur'aniyenin suasindan


I'lem eyyühe'l-aziz! Cenab-i Hakka nazir ve Ona vasil olan yollar, kapilar, alemin tabakalari, sayfalari, mürekkebati nispetinde bir yekun teskil etmektedir. Adi bir yol kapandigi zaman bütün yollarin kapanmis oldugunu tevehhüm etmek, cehaletin en büyük bir sahididir. Bu adamin meseli, gayet büyük askeri bir karargahi havi büyük bir sehirde, karargahin bayragini görmediginden, sultanin ve askeriyeye ait bütün seylerin inkarina veya teviline baslayan adamin meseli gibidir.
I'lem eyyühe'l-aziz! Her seyin batini zahirinden daha ali, daha kamil, daha latif, daha güzel, daha müzeyyen oldugu gibi, hayatça daha kavi, suurca daha tamdir. Ve zahirde görünen hayat, suur, kemal ve saire, ancak batindan zahire süzülen zayif bir teressuhtur. Yoksa batin camid, meyyit olup da ilim ve hayati disariya vermis olduguna zehaba ihtimal yoktur.
Evet, karnin (miden) evinden, cildin gömleginden ve kuvve-i hafizan senin kitabindan, nakis ve intizamca daha yüksek ve daha gariptir. Binaenaleyh, alem-i meleküt alem-i sehadetten, alem-i gayb dünya ve ahiretten daha ali ve daha yüksektir. Maalesef, nefs-i emmare, heva-i nefisle baktigi için, zahiri, hayatli, ünsiyetli bir perde gibi meyyit ve zulmetli ve vahsetli zannettigi batin üstüne serilmis oldugunu görüyor.
I'lem eyyühe'l-aziz! Senin yüzün, veçhin o kadar küçüklügüyle beraber, geçmis ve gelecek bütün insanlarin adedince kendisini onlardan ayiran ve tarif eden nisan ve alametleri havi oldugu gibi, yüzünü teskil eden esas ve erkaninda da bütün insanlar ittifaktadir. Bütün insanlarda, biri tevafuk, digeri tehalüf olmak üzere iki cihet vardir. Tehalüf ciheti Saniin muhtar olduguna, tevafuk ciheti ise Saniin Vahid-i Ehad olduguna delalet ederler. Bu iki cihetin bir Kasidin kasdiyla, bir Muhtarin ihtiyariyla, bir Müridin iradesiyle, bir Alimin ilmiyle olmadigini tevehhüm etmek, muhalatin en acibidir. Fesübhanallah! Yüzün o küçük sayfasinda nasil gayr-i mütenahi nisanlar derc edilmistir ki, gözle okunur da nazarla, yani akilla görünmez.