En büyük ibadet " sevgi "dir.
İnsanın insânlığıbilgisiyle ölçülür
lâkin bilgi ahlâka dayanmazsa hiçbir işe yaramaz. Bilginin "sevgi" ile kaynaşması gerekmektedir.
İnsân ne kadar bilirse bilsinbildiklerinin "zevk" ine varamıyorsa
o bilginin hiçbir faydası yoktur. Önemli olan
"gönül" temizliği ve o temiz gönülde ilmin vereceği "ferahlığı" bulabilmektir.
ALLAH'a "Akıl " ile değil" Gönül " ile erişilir.
Sırât-köprüsü' burasıdır ve o köprüyüburadayken geçmek lâzımdır.
Namâzın hakîkatiGönül-âlemi 'ndedir. Amacıysa
Hak sevgisi ni kazanıp " Muhabbetullah " ve " Mârifetullah "a erişmek için rûhen yükselmek
urûc etmektir.
Bir insânda ALLAH bilgisi yoksaonun rûhu dirilmemiş demektir. Böyle rûhlara "rûh-i hayvânî" denir. Ölümlü rûhlar bunlara denir. İnsândaki rûh ise "nefha-i ilâhi"dir. Bu nefha
ALLAHın Âdem'e üflediği rûhtur. Diri olan da bu rûh'tur. Hz. Mûhammed (sav) de ahfâdına bu rûhtan üflemişir. Çünkü
Râbb üflemezse
emir zâhir olmaz. İşte
"de ki
Rûh Rabbimin emrindendir." (17/85) âyetinin mânâsı budur.
Tevhîd 'de ayrılık yoktur. Ayrılığı yaratan esmâ'dır.
Esmâ bir bildirgeçtir; kendi vücûdu yoktur. İnsânın sıfâtlarını bildirmeğe yarar.
İnsanın endişe ve sıkıntıya düşmesinin nedenibir isme bağlanıp kalması ve her şeyi ondan beklemesindendir. Beklentisine o isimden cevap alamayınca
sıkıntıya düşer. O halde
esmâyı değil
müsemmayı düşünmek gerekir.
Teşbîh'te tenzîh'itenzîh'te teşbîh'i zevk etmek
" tevhid " dir.
İnsânı şaşırtanesmâ ve sıfatta kalıp her şeyi ayrı görmesidir. İnsân
buğday
nohut
fasulye
şeker
incir
kayısı
üzüm vs.yi teker teker görüp ayrı zannetmekle hata yapmaktadır. Halbuki
bunların hepsini bir görüp
" Aşûre " deyiverse
yâni müsemmayı tanısa
ayrılıklar ortadan kalkıverir. İşte " tevhîd " budur.
Tevhîd nokta-i nazarındanBir ALLAH ile Bir İnsân 'dan başka
tüm görünenler " süs"tür... Hüvel Bâtın ALLAH
Hüvezzâhir ise İnsân'dır .
Sırf tenzîhte kalanlarküfür de
sırf teşbîhte kalanlar ise şirk 'tedir. Tenzîh ile teşbîh arası
yâni " berzah "
insânın kendisidir.
Ölmeden önce ölmekölümü öldürmek demektir.
Tevhîd""sevgi"den ibârettir.• Her kes
kendi kapısını kendi açacak
içindeki
"Hazine"yikendi bulacaktır.
İnsânlıktandinlerden ve ibadetlerden tek murat
" sevgi " ve "muhabbet "e ulaşabilmektir.