Kul hakkı


Kul hakkı beş türlüdür:
1- Mali [Parasal]
2- Nefsi [hayati yönden]
3- Irzi [Haysiyetle ilgili]
4- Mahremi [Namusla ilgili]
5- Dini.
1- Mali olan kul hakları:
Hırsızlık gasp aldatarak yalan söyleyerek mal satmak sahte para vermek başkasının malına zarar vermek yalancı şahitlik rüşvet almak gibi.
Bu haklar için sahibi ile helalleşmek gerekir. Dünyada helalleşmezse ahirette sevapları ona verilerek helalleştirilecektir. Mal sahibi ölmüş ise vârisine ödenir. Vârisi yoksa veya mal sahibi bilinmiyorsa salih bir fakire hediye olarak verilip sevabı sahibine gönderilir. Salih fakir yoksa İslamiyet'e hizmet eden hayır kurumlarına vakıflara verilir. Kendi salih akrabasına fakir olan ana babalarına çocuklarına hediye olarak vermesi de caiz olur. Bunları yapmak imkanını bulamazsa mal sahibinin ve kendisinin af olunmaları için dua eder. Kâfirin hakkı için de onunla helalleşmek gerekir. Gönlü alınmazsa ahirette af olunması çok güç olur.
2- Nefsi yani hayati günah olan kul hakları:
Adam öldürmek bir uzvunu kesmek sakat bırakmak gibi şeylerdir.
Önce tevbe eder. Adam ölmüş ise velisi ile helalleşmek gerekir. Velisi isterse af eder. İsterse belli bir mal ister. İsterse mahkemeye verip hakimden cezalandırılmasını ister. İslamiyet'te kan davası yoktur.
3- Irza dokunan kul hakları:
Dedikodu iftira alay sövmek gibi haysiyetle şerefle ilgili şeylerdir.
Tevbe etmek ve helalleşmek lazımdır. Bunlarda vârisleri ile helalleşmek olmaz.
4- Mahremi olan kul hakları:
Başkasının çoluk çocuğuna hıyanet etmek gibi şeylerdir.
Tevbe ve istiğfar eder. Fitne çıkmak ihtimali yoksa sahibi ile helalleşir. Fitne ihtimali varsa helalleşmek yerine ona dua eder ve onun için sadaka verir. Yaptığı ibadetlerin sevaplarını ona bağışlar. Fitne ihtimali olunca helalleşirken işlediği günahları bildirmeyip bendeki bütün haklarını af et demekle yetinir.

5- Dini olan kul hakları:
Akrabasına ve emri altında olanlara doğru din bilgisi vermeyi terk etmek insanların din bilgisi öğrenmelerine ve ibadetlerine mani olmak onlara kâfir fasık demek. Bid’at çıkarıp veya mevcut bid’atleri savunup Müslümanların yanlış inanmalarına ve yanlış ibadet etmelerine sebep olmak. Açıktan oruç yiyerek veya açıktan başka haram işleyerek kötü örnek olmak. Bu günahlar için de tevbe etmek hak sahipleri ile helalleşmek gerekir.



Üzerinde kul hakkı olan buna tevbe için kul hakkını hemen ödemeli onunla helalleşmeli ona iyilik ve dua etmeli. Mal sahibi hakkı olan ölmüş ise ona dua istiğfar edip vârislerine verip ödemeli bunlara iyilik yapmalıdır. Çocukları vârisleri bilinmiyorsa o miktar parayı fakirlere sadaka verip sevabını hak sahibine bağışlamalıdır.(Sefer-i Ahiret)

Bir kimseden haksız olarak alınan bir kuruşu sahibine geri vermek yüzlerle lira sadakadan kat kat daha sevaptır. Bir kimse Peygamberlerin yaptığı ibadetleri yapsa fakat üzerinde başkasının bir kuruş hakkı bulunsa bu bir kuruşu ödemedikçe Cennete giremez.(Mektubat-ı Rabbani c.2 m.66 87)

Kıyamet günü hak sahibi hakkından vazgeçmezse bir dank [yarım gram gümüş] hak için cemaat ile kılınmış kabul olmuş yediyüz namazı alınıp hak sahibine verilecektir.(Dürr-ül Muhtar)

Kul hakkını ü teâlânın hakkından önce ödemek gerekir. Kul hakkı olan günahların affı güç ve azapları daha şiddetlidir. Başkasının hakkını yiyen hak sahipleri ile helalleşmedikçe affa uğramaz. Yani üzerinde kul veya hayvan hakkı bulunanı ü teâlâ affetmez ve bunlar Cehenneme girip cezalarını çekeceklerdir. (Hadika)



Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Üzerinde kul hakkı olan ölmeden önce ödeyip helalleşsin! Çünkü ahirette altının malın değeri olmaz. O gün hak ödeninceye kadar kendi sevaplarından alınır sevapları olmazsa hak sahibinin günahları buna yüklenir.) [Buhari]

(Kibri hıyaneti ve kul borcu olmayan mümin Cennete girer.) [Nesai]

(Kul hakkı müminin aybı kusurudur.) [Ebu Nuaym]

Üzerinde kul hakkı bulunanların ruhları Cennete girmez. Salihlerin ruhları kabirlerine gelerek cesetlerini ziyaret ederler. Vefat eden müminlerin ruhları gelip dünyada tanıdıklarını sorarlar.(Feraid-ül-fevaid)



Üzerinde kul hakkı ile ölen kimse ve Cehennem


(Müflis şu kimsedir ki kıyamette amel defterinde pek çok namaz oruç ve zekat sevabı bulunur. Fakat bazılarına çeşitli yönden zararı dokunmuştur. Sevapları bu hak sahiplerine verilir. Hakları ödenmeden önce sevapları biterse hak sahiplerinin günahları bunun üzerine yükletilip Cehenneme atılır.) [Müslim]

İşlenen günahta kul hakkı da varsa kul hakkını hemen ödemek onunla helalleşmek ona iyilik ve dua etmek de gerekir. Kul borcu ile ölürsek birçok sevabımız hak sahibine verilir sevabımız kalmazsa onun günahlarını yüklenmek zorunda kalırız. Şehid olan kimselerin kul borçlarını ü teâlâ öder.