Namazı Terkeden Küfre Girmiş Sayılır Mı?

[ACİZKUL]

Namaz, imânın en verimli ve en yararlı ürünlerinin başında İmânın tahkik derecesinde kalbde köksalmasma yardımcı olan amellerden biri hiç şüphesiz ki namazdır. Kılınması farz ve farziyetini kabul imânın gereğidir. Terki büyük günah, farziyetini red ve inkâr ise küfürdür.
înkâr etmediği halde namazı terkeden kimsenin küfre girip girmeyeceği hakkında farklı görüş ve tesbit ortaya çıkmıştır. Ön*ce ilgili hadîsleri nakledelim :
Cabir (r.a.)'den yapılan rivayete göre, Resûlüllah (a.s.)
Efendimiz şöyle buyurmuştur : «Adamla küfür arasında namazı terki vardır.
Büreyde (r.a.)'den yapılan rivayette, Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in şöyle buyurduğunu işitmiştir: «Bizimle sizin arasındaki (ahid teman, söz güven ve zimmed) namazdır. Artık kim onu terkederse küfre girmiş olur.
«Şüphesiz M bizimle onlar (münafıklar) arasındaki ahid (eman, söz, güven ve zimmet) namazdır. Kim onu terkederse küfre girer.
Münâvî bu hadisi açıklarken (onlar) dan maksat, münafıklar*dır) demiştir.
Abdullah b. Şakiyk el-Ukayli diyor ki: Resûlüllah'm (a.s.) as*habı, amellerden hiçbirini değil, yalnız namazın terkini küfür gö*rürler (sayarlar) di.
Abdullah b. Amir b. Âs (r.a.)'dan yapılan rivayette, Peygam*ber (a.s.) Efendimiz bir gün namazdan söz ederek dedi ki: «Kim namaz kılıp onu muhafaza ederse, namaz onun için Kıyamet gü*nünde bir nur, bir burhan ve bir kurtuluş olur. Kim de onu muha*faza etmezse, onun için ne bir nûr, ne bir burhan, ne de bir kur*tuluş olur. O, Kıyamet gününde Karun, Fir'avn, Haman ve Ubey b. Halefle beraber olur.»
Hadislerin açık delâletinden şu hükümler anlaşılmaktadır:
1- Adamla küfür arasındaki alâmet-i farika namazdır. Böyle*ce namazı terketmek küfrü gerektiren sebeplerden biridir.
2- Namazı terkeden küfre girer.
3- Namazı kılıp muhafaza eden, kendi lehine bir nûr ve kesin delil kılmayan da kendi aleyhine bir delil hazırlamış olur.
Hadislerin ışığında ilim adamlarının görüş ve tesbitleri: Namazı, farziyetini inkârla terkeden kimsenin küfre gireceğine hiçbir ilim adamı muhalif bir görüş ortaya koymamıştır. Meğer :i, İslâm'a daha yeni girmiş bulunsun. O takdirde mazur sayılabilir
reya müslümanlardan uzak bulunup namazın farziyeti hakkında
lendisine bir bilgi ulaşmamış olsun...
Namazın farziyetini kabul etmekle beraber gevşeklik veya bık*kınlık gösterip veya işlerinin çokluğundan fırsat bulamadığım ba-tıane ederek kılmayan kimse hakkında nasıl bir hüküm verilebilir? Bu hususta ilim adamları farklı görüşler izhar etmişlerdir:
a) îmanı Mâlik ve İmam Şafii'ye göre, kâfir olmaz, sadece fasık sayılır. Tövbe ederse mesele yok. Etmediği takdirde ölüm ce*zasına çarptırılır ve infaz için kılıç kullanılır.
b) Seleften bir cemaate göre, kâfir olur. Bu, Hz. Ali (r.a.)'den ve İmam Ahmed'den rivayet edilmiştir. İmam Ahmed'den bir di*ğer rivayet ise, kâfir olmadığını ifade etmektedir. Abdullah b. Mü*barek ve îshak b. Rahuye de öylesinin kâfir olacağını söylemiştir. Şafii'nin arkadaşlarından bir kısmı da aynı görüştedir.
c) İmam Ebû Hanîfe, rey tarafdarları ve Şafiî'nin yakın ar*kadaşı el-Müzenî'ye göre, kâfir olmaz ve öldürülmez, sadece na*maz kılmcaya kadar hapsedilir.
İmam Mâlik ve İmam Şafiî bu konuda şu âyetle istidlal etmiş*lerdir : «Şüphesiz ki Allah, kendisine ortak koşulmasını bağışla*maz? bundan başka (günahları) dilediği kimseler için bağışlar...
Kılıçla öldürüleceği hakkındaki görüşlerini ise şu hadîse da*yayıp istidlal etmişlerdir : «İnsanlar, La ilahe illallah deyinceye, na*maz kılmcaya ve zekât verinceye kadar onlarla savaşmakla emro-lundum. Bunları yaptıkları takdirde, —haklı bir sebep dışında— kanlarını ve mallarını benden korumuş olurlar...
Ayrıca bu konuda şu âyetle ihticacda bulunmuşlardır: «Haram ayları çılanca artık müşrikleri bulunduğunuz yerde öldürün; yakala*yıp tutuklaym; gelip geçecek bütün gözetleme yollarını tutun. Tev-be eder, namaz kılar ve zekât verirlerse onları serbest bırakın git*sinler...
Bunlar, «Kul ile küfür arasında namazın terki vardır» mealin-
deki hadîsi ve diğer ilgili hadîsleri şöyle yorumlamışlardır: Nama*zı terketmesi sebebiyle kâfire uygulanacak cezaya müstehak olur, o da öldürmedir. Çünkü onun bu fiili, kâfirin fiiline benzemekte*dir.
İkinciler ise, konunun başında naklettiğimiz hadîsle ihticac et*mişlerdir. Üçüncüler ise, birincilerin ihticac ettiği âyet ve hadîsle ih*ticac etmişlerdir ve öldürülmeyeceği hakkında görüşlerini ise şu hadise istinad edip delillendirmişlerdir: «Müslüman kişinin kanı ancak şu üç şeyden biriyle helâl olur: Evlilikten sonra zina eder, İslâm'dan sonra dinden döner veya haksız yere bir cana kıyarsa...
Sonuç olarak hangi görüş tercihe lâyıktır?
Şüphesiz ki, İmam Ebû Hanife ve İmam Müzeni ile rey taraf -darlarımn görüşü, İslâm'ın ana kaidesine ve uygulamadaki neti*celere daha uygundur. Allah daha iyisini bilir.
1065 no'lu Büreyde hadîsim Nesâî ve Iraki sahîhlemiş, İbn Hib-ban ve Hâkim rivayet etmişlerdir. Bu hadîs ise, namazın terkedil-mesi, mü'minin veya müslimin imânına delâlet eden açık belgeler*den birini kaldırmış sayılır. Namazı terkeden o belgeyi ve alâmeti kendinden uzaklaştırmış olur.
Abdullah b. Şakiyk hadîsini aynı zamanda Hakim rivayet edip Buharı ve Müslim'in şartına göre sahîhlemiştir. Hafız onu et-Tel-his'te nakletmiş, ama üzerinde bir yorum yapmamıştır.
Ashab-ı Kiram, namazın terkedilmesini küfrün alâmetlerinden biri saymışlardır. Bu, namazı terkedenin kâfir olduğuna delâlet et*mez. Meğerki farziyetini inkâr etmiş olsun...
Abdullah b. Amr b. As hadisine gelince : Taberânî de onu el-Kebîr'de ve el-Evsat'ta tahrîc etmiş ve Mecmau'z-Zevâid'de, «Ah-med'in ricali sıkat (güvenilir) kimselerdir, demiştir.
«Hadîs, müslüman namazını muntazaman kılıp ona devam et*mediği takdirde yeterince yararlanmayacağına; terkettiği takdirde, kendini küfür ehline benzetmeye çalıştığına delâlet eder. Bu yüz- den Kıyamet günü elim bir azaba uğrar.