Haramla farz çakisirsa.

Sual: Dul bir kadinin mahremleri yoksa hacca mahremsiz gidebilir deniyor. Bir de hacda tavaf ederken kalabaliktan sikisma oluyor, kadin erkek birbirine dokunsa da, zaruret oldugu için haram olmaz deniyor. Ayrica hacda kadin yabanci erkeklerin yaninda kollarini açarak abdest alabilir, necaset varsa temizleyebilir, hacda günah olmaz diyorlar. Bunlar dogru mudur?

CEVAP
Hiç birisi dogru degildir. Çünkü haramdan kaçmak, farzi yapmaktan önce gelir. Hadis-i serifte, (Ufacik bir günahtan kaçinmak, bütün cin ve insanlarin ibadetleri toplamindan daha iyidir) buyuruldu. Haramdan kaçmanin sevabi, farzlari yapmanin sevabindan daha fazladir. Haram isleyerek farz yapilmaz. Farz ile haram bir araya gelince, yani farzi islerken haram islemek mecburiyeti olunca, haram islememek için farz tehir edilir. Üstünde çok necaset bulunan kimse, avret yerini açmadan veya baska bir sebeple temizlemesi mümkün degilse, baska elbisesi de yoksa, o haliyle kilar, çiplak kilmaz. Sonra temiz elbise bulsa, artik o namazi iade etmez. Hatta temizleme imkani olsa; ama yaninda yabancilar varsa, temizlemeden namazini kilar. Çünkü baskalarinin yaninda avret yerini açmak yasak, necaseti temizlemek ise emirdir. Emir ile yasak bir araya gelince, yasaga uyulur. Yani avret yeri açilmaz. Bir emri yapmak, bir harami islemeye sebep olursa, haram islememek için, o emir terk edilir, yapilmaz. Haramdan kaçmak, farzi yapmaktan önce geldigi gibi, mekruhtan kaçmak, sünneti yapmaktan önce gelir. Mekruh isleyerek sünnet yapilmaz. Birkaç örnek verelim:

1- Cemaatle namaz kilinirken, sünnete baslamak mekruhtur. Sabah sünnetini kilmamis olan, sünneti kilarsa, cemaate yetisemeyecegini anlarsa, sünneti kilmaz, hemen imama uyar. Cemaate son oturusta olsun yetisecegini anlarsa, sünneti caminin disinda, sofada [holde] çabuk kilar. Hol yoksa, içerde direk arkasinda kilar. Böyle yer yoksa sünneti kilmaz. Çünkü, cemaat ile kilinirken, nafile kilmak mekruhtur. Mekruh islememek için sünnet terk edilir.

2- Cemaatle namaz kilmak sünnettir. Takkesiz namaz kilmak mekruhtur. Takkesi olmayan cemaate uymaz, takkeyi bulup yalniz kilmasi, takkesiz cemaatle kilmasindan evladir.

3- Asure günü oruç tutmak sünnettir. Hadis-i seriflerde buyuruldu ki:
(Asure günü oruç tutanin, bir yillik günahlari affolur.) [Taberani]
Ancak Yahudilere benzememek için, yalniz asure günü oruç tutmak mekruh olur. 9. ile 10. veya 10. ile 11 günü tutulursa mekruh olmaz.

4- Nevruz günü ve cumartesi günü tek gün oruç tutmak mekruhtur. Savm-i Davud orucu tutan, yani bir gün yiyip bir gün tutan kimse, orucu Nevruza ve cumartesine de gelse o gün oruç tutmasi mekruh olmaz. Arefe günü oruç tutmak müstehaptir. O gün Nevruza veya cumartesine isabet etse de, bugün Arefe diye oruç tutan kimse, mekruh islemis olmaz. Nevruz diye, cumartesi diye tutarsa mekruh olur, Arefe diye tutarsa mekruh olmaz. Demek ki burada niyet önemlidir. Bunun gibi kadina benzemek için saç uzatmak, Budist�e benzemek için saç kazitmak, Kastro�ya benzemek için sakal birakmak da mekruh olur.

5- Bir ise sünnet ve mekruh denmisse, o isi yapmamak gerekir. Mesela tesehhüdde parmak kaldirmak sünnet, mekruh, hatta haram bile denmistir. O halde, tesehhüdde parmak kaldirilmamali.


Sual: (Takkesiz kimsenin, cemaatle namaz kilmasi mi evla, yoksa yalniz basina takkeli mi kilmasi evladir?) sualine (Cemaatle namaz kilmak sünnettir. Takkesiz namaz kilmak mekruhtur. Takkesi olmayan cemaate uymaz, takkeyi bulup yalniz kilmasi, takkesiz cemaatle kilmasindan evladir) deniyor. Bu yanlis degil mi? Çünkü burada iki sünnet meselesi var, hangisi önemli ise o yapilmaz mi? Yani cemaatle kilmak daha evla degil mi? 27 derece sevap daha fazla degil mi?
CEVAP
Bu konudaki kaideleri bildirelim:
(Bir sünnet ile bir mekruh çatisinca, yani sünnet islemek için mekruh islemek zorunda kalinca sünneti birakmak gerekir. Yani mekruhtan kaçmak, sünneti yapmaktan önce gelir.)

(Bir farz ile bir haram çatisinca, yani farz islemek için haram islemek zorunda kalinca farzi tehir etmek gerekir.)

Bir örnek verelim:
Bir kadina hac farz olsa, fakat yaninda mahremi bulunmadan hacca gidemez. Giderse hac borcu ödenir ama, isledigi günah, kazandigi sevaptan daha fazla olur.

Emir ile yasakta da bir kaide vardir:
Üstünde namaza mani olacak kadar necaset bulunan kimse, temizlemesi mümkün degilse, baska elbisesi de yoksa, öyle kilar, çiplak kilmaz. Hatta temizleme imkani olsa; fakat yaninda yabancilar bulunsa, temizlemeden kilar. Çünkü baskalarinin yaninda avret yerini açmak yasak edilmistir. Necaseti temizlemek ise emredilmistir. Kaide söyledir:
(Emir ile yasak bir araya gelince, yasaktan kaçilir. Çünkü, haramdan kaçmak, farzi yapmaktan önce gelir.)

Yine önemli bir kaide de sudur:
(Haramdan kaçmanin sevabi, farzlari yapmanin sevabindan daha fazladir. Farzlari yapmamanin günahi, haram islemek günahindan daha çoktur.)

Burada sanki ibadet etmek haramdan kaçmaktan önce geliyor sanilabilir. Ama öyle degildir. Yine haramdan kaçmak önce gelmektedir.

Muhammed Masum-i Faruki hazretleri buyuruyor ki:
�Teberri etmedikçe, tevelli olmaz. Yani uzaklasmadikça, dostluk olmaz. Farzlari herkes yapabilir; ama haramlardan herkes kaçamaz. Ancak salihler kaçar. Iyi olan da, kötü olan da, iyilik yapabilir. Kötülük yapmamak ise, ancak Allah adamlarinin özelligidir. Siddiklar günah islemez.�

Farzlari yapmamanin günahi, haram islemek günahindan daha çoktur meselesine gelince, haramlarin terkinde sadece tasdik yani bunlar haramdir diye inanmak ve kaçinmak vardir, amel yoktur. Farzlar da ise tasdik ile beraber ameli de yapmak vardir. Amel terk edildigi için günahi daha fazladir. Baska bir ifadeyle, farzlari yapmayan ameli terk ettigi için, haramlari islemekten daha büyük günaha girer. Haram isi yapmayan mesela içki içmeyen; namaz kilmak, oruç tutmak, zekat vermek gibi ameli gerektiren isleri yapmiyor. Içki içen sadece bir haram islemis olur. Namaz kilmayan ise, çok ameli terk etmistir. Bir namazda 12 farz var. Bes vakit namazda 60 farz var. Günde 60 kere büyük günah isliyor namaz kilmayan. Diger farz ve günahlar da buna benzer.

O örnekte, cemaat sünnetini islemek için takkesiz namaz kilmak yani mekruh islemek meselesi var. Cemaat sünnetini terk etmek mekruh olsa idi, iki mekruh çatisacagi için, sizin dediginiz dogru olurdu. Ancak, cemaatsiz, tek basina namaz kilmak mekruh degildir. Burada cemaat sünneti ile takkesiz kilma mekruhu çatisiyor. (Mekruh islememek için sünnet terk edilir) kaidesi uygulaniyor. O örnekte iki sünnet yok. Takkesiz kilmak mekruhtur, cemaate katilmadan kilmak, yani tek basina kilmak mekruh degildir. Mekruh olsa idi, iki mekruhtan hafif olan tercih edilirdi. Çünkü kaideler söyledir:
(Iki sünnet çatisinca, evla olan tercih edilir.)
(Iki mekruh çatisinca, hafif mekruh olan tercih edilir.)

Mesela, mekruh vakitte ve abdest sikistirirken de namaz kilmak mekruhtur. Ikindi, abdest sikisik vaziyette mekruh vakit girmeden kilinacak olsa, sikisik kilindigi için namaz mekruh olur. Abdest alip kilinacak olunca mekruh vakit girecekse, bu ikisi arasinda daha hafif olan tercih edilir. Daha hafif olan ise, ikindinin mekruh vakte kalmasidir. Abdestin sikisik olmasi, biraz daha kerihtir. Onun için, namaz mekruh vakte de girse, sikisik kilmamak için abdest alip rahat kilmalidir. Iki serden birini yapmak zorunda kalan da hafif olani yapar. Mecelle kaidesi söyledir:
(Ehveni serreyn tercih olunur.)
Yani iki zararli seyden birini yapmak zorunda kalanin hafifini tercih etmesi gerekir