Dünya Sağlık Örgütü’nün ‘dünya çapında bir sağlık tehdidi’ olarak ilan ettiği nedenini belirleyerek yayılmasını kontrol etmeye ve hayat kurtarmaya çalışan araştırmacıların aklını karıştırıyor.







SARS nedir?







SARS yakın zamanda Asya’da Kuzey Amerika’da ve Avrupa’da görüldüğü bildirilen bir solunum yolları rahatsızlığıdır.







Akut solunum yolu yetersizliği sendromunun (SARS) semptomları nelerdir?







Hastalık genellikle ateşle başlar (38 derecenin üzerinde). Ateşe zaman zaman titreme ya da baş ağrısı hastalığın başlangıcında solunum yollarıyla ilgili hafif belirtiler de görülebilir.







SARS hastaları iki ila yedi gün arasında hastaların yapay yollardan solunuma gereksinimleri olacaktır.







SARS’a maruz kalırsam hasta olmam ne kadar sürer?







SARS’ın kuluçka dönemi genellikle 2 ila 7 gündür; öte yandan yumurtlama dönemi 10 güne kadar uzayabilir.







SARS hastalarına nasıl bir tıbbi tedavi tavsiye edilmektedir?







CDC (Communicable Disease Center- Bulaşıcı Hastalıklar Merkezi) halen SARS hastalarının ancak şu anda bunun yararını görüp görmediklerni anlamak için yeterli bilgi mevcut değil.







Uygulandığı belirtilen tedavi yöntemleri arasında antibiyotikler önde geliyor. Tedavilerin arasında oseltavimir ya da ribavirin gibi antiviral ajanlar da yer alıyor. Sterodiler de oseltavimir ya da ribavirinle birlikte ağızdan ya da damar yoluyla hastalara uygulanıyor.







SARS nasıl yayılıyor?







SARS’ın temel yayılma yolu görünüşe bakılırsa damlacıkların aktarılması. Yani SARS hastası olan biri öksürerek ya da hapşırarak havaya damlacıklar saçması ve başka birinin onları soluması yoluyla yayılır.







SARS’ın hava yoluyla ya da virüsün bulaştığı nesnelerden daha geniş çapta yayılması mümkün.







SARS hastası olan birinin etrafındakilere bu hastalığı bulaştırması tehlikesi ne kadar sürer?







Bugüne kadar gelen bilgilere göre hastalığı diğerlerine bulaştırdıkları bilinmemektedir.







SARS’a yakalanma riski en yüksek olanlar kimlerdir?







SARS vakalarının örneğin SARS hastasının aile fertleri ya da SARS hastasına bakarken enfeksiyon kontrol süreçlerini takip etmeyen sağlık görevlileri gibi insanlar arasında görüldüğü bildirilmektedir.







SARS’ın nedeni nedir?







CDC’de ve başka laboratuvarlardaki bilim adamları SARS hastalarında bundan önce bilinmeyen bir koronavirüs tespit ettiler. Yeni koronavirüs SARS’ın nedeni konusunda hala önde gelen varsayım olsa da başka virüsler de hala araştırılıyor.







Koronavirüsler nedir?







Koronavirüsler mikroskopta bakıldığında hale ya da tacı andıran bir görünüme sahip olan virüs gruplarıdır. İnsanlarda hafiften karaciğer ve sinir sistemi hastalıklarıyla ilişkilendiriliyor. Koronavirüsler dış ortamda üç saat gibi uzun bir süre boyunca hayatta kalabiliyorlar.







SARS için geliştirilen bir test var mı?







SARS için henüz elde hiçbir test bulunmuyor. Öte yandan yeni koronavisürün antikorlarının tespit edilmesinde son derece umut vadedici görünüyor.







SARS’tan korunmak için ne Yapmalısınız?







Hastalık akut solunum yolu yetersizliği sendromu (SARS) hastası olan birinin öksürerek ya da hapşırarak havaya damlacıklar saçması ve başka birinin onları soluması yoluyla yayılır. SARS’ın hava yoluyla ya da virüsün bulaştığı nesnelerden daha geniş çapta yayılması mümkün.







Merkezi ABD’de bulunan sağlık kuruluşu CDC (Communicable Disease Center - Bulaşıcı Hastalıklar Merkezi) hastalığın yakın temas halinde bulunulan kişilere ya da iyileşmekte olan SARS hastalarıyla ilgilenen sağlık görevlilerine bulaşmasını denetlemek amacıyla aşağıdaki güvenlik önlemlerinin alınmasını tavsiye ediyor:







1. SARS hastaları ev dışındaki etkileşimlerini sınırlamalılar evin dışındaki günlük bakım birimlerine ya da başka kamusal alanlara gitmemeliler.







2. Bu on günlük süre boyunca el hijyeni ile ilgili tavsiyelere büyük bir dikkatle uymalılar.







3. Her SARS hastası öksürmeden ya da hapşurmadan önce ağzını ve burnunu mendille kapamalıdır. Mümkünse evdeki diğer insanlar hastayla yakın temas halindeyken maske takmalılar.







4. SARS hastasının vücudundan çıkan sıvılarla gerçekleşecek her türlü temasta gerçek el hijyeninin yerine geçecekleri düşünülmemelidir.







5. SARS hastaları ailenin öbür fertleriyle yemek araç-gereçlerini bu eşyalar su ya da sıcak sabunla yıkanmak veya çamaşır makinesine atmak gibi rutin temizliklerden sonra kullanılabilir.







6. Ailenin diğer fertlerinin dışarıdaki faaliyetlerini sınırlamalarına gerek yoktur.







7. CDC’de görevli bir seyahat danışmanı kıta Çin’i seyahatlerini bir dahaki duyuruya dek ertelemelerini tavsiye ediyor.







SARS hastası olabileceğinizi düşünüyorsanız







Gizemli zaatürreye ilişkin söylentiler dünyanın her yanında gitgide yayılırken gitgide artan bir oranda karşılaşıyorlar.







Yetkililer öksürme solunum zorluğu ve ateş gibi belirtilerin hüküm sürmekte olan soğuk algınlığı ve grip mevsiminde çok yaygın olduğunu söylüyorlar.







Ancak yakın bir tarihte Güneydoğu Asya’ya seyahat etmediyseniz ya da bu hastalığı taşıyan biriyle yakın temasta bulunmadıysanız SARS hastası olmanız son derece uzak bir olasılık.







Dünya Sağlık Örgütü hastalığın nedeni belirlenene dek aşağıdaki belirtilerle tarif ediyorlar:







1. 38 derecenin üzerinde ateş







2. Şu solunum yolu belirtilerinden biri ya da daha fazlası: öksürme nefes darlığı ya da nefes zorluğu







3. SARS hastası olduğu bilinen biri ile yakın temas ya da belirtilerin ortaya çıkmasından önceki son on gün içinde hastalığın etkilediği alanlarda birine seyahat etmiş olmak.







Yetkililer yakın tarihte seyahat ya da hastalığı taşıyan bireylerle temasın ardından seyahatine ve temasın türüne ilişkin ayrıntıları eksiksiz olarak vermesi konusunda uyarıyor.







Sağlık görevlisi akut solunum yolu yetersizliği sendromuna maruz kalmış olabileceğinizi düşünüyorsa hastalığın diğer olası nedenlerini elemek için daha fazla test uygulaması gerekir.







Bu gizemli zaatürreye ilişkin daha fazla bilgi elde edilene dek zaatürrenin bilinmeyen her türünde uyguladıkları tedavileri uygulamalarını tavsiye ediyorlar.







Bulaşıcı Hastalıklar Merkezi ve Dünya Sağlık Örgütü’nün tavsiyelerine göre hastaneye yatırılmalı ve diğer hastalardan tecrit edilmeli.