Alerji nedir ?



Vücudumuz her gün çeşitli maddelerle karşı karşıya gelir. Bunlar yiyecek içecek şeklinde sindirim sistemi yoluyla olduğu gibi; ağız cilt ve akciğer yoluyla vücudumuzla temas ederler. Vücudumuzda bu maddeleri işleyerek onlardan yararlanır. Ancak yararlı olmayanları da atmaya yok etmeye çalışır. Bu yok etme işlemi için bu maddeye karşı bir madde geliştirir. Bu karşı koyma maddesi antikor olarak adlandırılır. İşte ALERJİ dediğimiz olay vücudumuzun daha önce karşılaşıp antikor geliştirdiği bir madde ile yeniden karşılaşması ve bu karşılaşma durumunda ortaya çıkan aşırı tepki olayıdır. Bu tepki olayı zararlı maddeyi ortadan kaldırmaya yönelik olsa da tepkinin şiddeti oranında vücudun kendisi de zarar görmektedir. Bu zarar basit kaşıntıdan ani ölüme varan bir tablo şeklinde olabilir.







Alerjinin nedenleri ?



Vücuda girerek antikor oluşumuna neden olan maddeye ise Antijen denilir. Eğer bir antijen vücutta alerji oluşturuyorsa bunun adı Alerjen’dir. Alerjen maddeler genellikle protein yapılı maddelerdir. Besin olarak süt bitki ve yabani ot polenleri en sık karşılaşılan ve bilinen alerji nedenlerdir. Ayrıca dışardan tedavi amaçlı verilen bazı ilaç ve aşılar özellikle son yıllarda gündeme gelen ilaç renk maddeleri de alerjen olabilmektedirler.







Alerjik Rinit nedir.?



Burun iç yüzeyi mukoza diye de bilinen bir tabaka ile döşelidir. Bu mukoza üzerinde burundan geçen solunum havasının filtre edilmesi ve nemlendirilmesi görevini üstlenmiş hücreler vardır. Ancak bu hücreler solunum havası ve dış ortamla çok yakın ilişkileri nedeniyle alerjenlerle sık olarak karşılaşmakta ve duyarlı hale gelmektedir. Bu duyarlılaşma normal burun mukozasını değişime uğratır. Bu değişimler sonrası Alerjik nezle veya Alerjik Rinit denilen bir tablo ortaya çıkar. Bu tabloda burun kaşıntısı burun polibi ve otit gibi.







Kalıtsal bir hastalık mıdır ?



Bazı kişiler Alerji ve alerji ile ilgili hastalıklara kolay yakalanırlar. Atopik denilen bu kişiler doğuştan çevrelerinde bulunan alerjenlere duyarlıdırlar. İşte atopi denilen bu durum ailesel yatkınlık gösterir. Bir kişinin anne ve babasında alerjik bir hastalık varsa bu kişi diğer kişilere göre daha kolaylıkla alerji hastası olabilir. Ancak bu mutlak değildir. Bu nedenle alerjik hastalar anne babalarını suçlamak yerine alerjiye neden olabilen çevre faktörlerini düzeltmekle işe başlamalılardır (örneğin solunum havasının filtre edilmesi sigara dumanının ortadan kaldırılması gibi).







Alerjik rinitin çeşitleri nelerdir. ?



Alerjik rinit başlıca iki tipte görülür. Yıl boyu sürebilir veya sadece bahar mevsimlerinde görülebilir.o Mevsimsel Allerjik Rinit ( Saman nezlesi): En sık nedeni polen allerjisidir. Polen alerjeni kaynağı ise ağaçlar koku almada azalma) sık görülmektedir. En önemli nedeni akar alerjisidir. Sıcak ülkelerde ise yıl boyu süren rinitin en sık nedeni polen alerjisidir.







Alerjik rinitin görüldüğü belli bir yaş dönemi var mıdır ?



Allerjik rinitin genetik özellikler yoğun kent yaşamı ve bunun beraberinde getirdiği çevresel olumsuzlukların artması sonucunda toplumda giderek artan sıklıkta görülmektedir. Değişen toplumlarda alerjik rinit görülme yüzdesinin % 10 ile % 20 arasında olduğu bildirilmektedir. Alerjik Rinit her hangi bir yaşta başlayabilir. Yaşamın altıncı ayından yaşlılığın ileri dönemlerine kadar olabilir. Tipik olarak 40 yaşından önce ve genellikle 12-15 yaşları arasında başlar.







Alerjik rinitte cins ayırımı var mı dır ?



Alerjik rinitte cins ayırımı yoktur. Kadında da erkekte de gözlenir. Ancak alerjenlerin değişik ortam bölge ve toplumlarda değişiklik göstermesi nedeniyle bazı ülkelerde kadınlarda daha fazla görüldüğü bildirilmiştir. Bazı meslek guruplarında daha sık görülmesi beklenen bir sonuçtur.







Hastalığın tanısında kullanılan yöntemler nelerdir ?







Alerjik rinit hastalığının tanısında hastanın öyküsü KBB uzmanının muayenesi ve yapılan laboratuar testler tanı koydurucudur. Bunları tek tek incelemek gerekir.







Hastaların anlatımı ile tanıya nasıl yaklaşılır ?



Alerjik rinitte tanı konulması kızarıklık ve göz yaşarması genelde alerjik rinite eşlik eder.







Alerjik rinitli hastaların yakınmaları nelerdir ?



Alerjik rinitte yakınmalar; aralıklı hapşırık östaki tüpü yetersizliği veya seröz otitis mediaya bağlı kulak yakınmaları da bulunabilir.







Muayenede neler bulunur gözlenir ?



KBB uzmanınca yapılan burun muayenesinde burun mukozası ve burun eti olarak bilinen konkalar mavimsi mor veya soluk leylak renginde ve ödemli görülür. Burun akıntısı ince elinin ayasıyla burnunu yukarı ve geriye doğru iterek hava yolunu genişletmeye ve kaşıntıyı dindirmeye çalışır. Buna “Alerji Selamı” denir. Bunun devamı halinde burun üstünde bir kırılma çizgisi oluşur. Bu durum alerjik rinit için karakteristiktir. Burunun Endoskopi ile arka tarafının görüntülenmesinde de burun etlerinin (konka) ödemli olduğu gözlenir.







Alerjik rinitte hangi laboratuar testleri tanı koydurucu veya yardımcıdır ?



o Eozinofil sayısı : Eozinofil yüzdesi %5 - 15 oranında artmış bulunabilir.



o Nazal smear (yayma): Hastaların burun akıntısı alınarak boyanır. Eğer burada hücrelerin % 25′ ten fazlası eozinofil ise bu alerjiyi düşündürür ancak kesin bulgusu değildir.



o Total serum lgE düzeyi : Yüksek total serum IgE düzeyleri atopik hastalıkların tanısını destekler. Ayrıca spesifik Ig E de tanıyı daha doğrular.



o RAST (radio alergo sorbent test): Serumda spesifik Ig E antikoru indirekt olarak ölçülür. Güvenilir ve tekrarlanabilir bir testtir. İlaçlar ve hastalıklar ile etkileşmez. Ancak pahalı bir yöntemdir.



o Rinomanometri ve Akustik Rinometri: Rinomanometri ve akustik rinometri burun tıkanıklığını objektif olarak değerlendirebilen cihazlardır. Rinomanometri burun boşluğu açıklığını aerodinamik bir terim olan rezistans ile ölçen bir yöntemdir. Akustik rinometri ise burun direncini akustik dalga yardımıyla ölçen bir cihazdır. Her iki cihaz da alerjik rinitli hastalarda nazal uyarının objektif olarak değerlendirilmesinde yardımcı olmaktadır. Ayrıca tedaviye cevabın değerlendirilmesinde de kullanılmaktadır.



o Prick deri testi : Bu test için sırt veya ön kol derisi kullanılır. Alerjen solüsyonundan bir damla damlatılır ve damlanın üzerinden kanama oluşturmaksızın derinin yüzeyel kısmına çizik atılır. 15 - 30 dakika sonra her bir test bölgesinde cilt reaksiyonu ve kabarıklık araştırılır. Prick testi; basit hızlı ve ağrısızdır. Genel reaksiyon açısından minimal risk taşır.



o İntradermal deri testleri : Prick testini takiben pozitif testi teyit etmek amacıyla alerjen ile deri içi testler yapılır. Milimetrik olarak ortaya çıkan kızarıklık ve kabarıklık çapı ölçülür.



o Skin-end point titrasyon testi (SET) : Kullanılan her antijenin duyarlılığını sayısal olarak ölçebilen tek cilt testidir. Hiç antijen içermeyen solüsyondan başlayarak gittikçe artan miktarlarda antijen içeren solüsyonlar deri içine enjekte edilir. SET’ in tekrarlanabilir duyarlı ve güvenli olması diğer testlere göre avantajlarıdır.



o Nasal Provokasyon Testi: Alerjinin burun mukozasına uygulanması ile alerjik semptomların belirip belirmediğini test etmek amacıyla uygulanabilir.







Alerjik rinit başka hastalıklarla karışabilir mi ?



Ayırıcı tanı açısından en önemli ayırt edilmesi gereken hastalık vazomotor rinit denilen tablodur . Burada içindeki katkı veya boya maddelerine alerjik reaksiyonlar oluşabileceği gibi; sıcak ve acı yiyecekler yenince burun akıntısı oluşabilir. Gerçek yiyecek alerjisi hiçbir zaman tek rinit belirtileri ile ortaya çıkmaz. Mutlaka olarak diğer organlara ait semptomlar eşlik eder.







Alerjik Rinit’ten nasıl korunabiliriz. ?



Genel bir kural olarak polenler ve dış ortam alerjenleri ile karşılaşmanın önlenmesi yağışlı havada polenlerin yere ineceği mutlaka hastalara anlatılmalı ve açık havaya ne zaman çıkacakları belirtilmelidir. Sigara ise tartışma ???ürmez şekilde zararlı bir etkendir. Hastanın içmesi değil dumanıyla temas dahi kesinlikle önlenmelidir. Bu konu eğitimin en önemli maddelerinden olmalıdır.







Tedavi yöntemleri nelerdir. ?



Tedavide hastanın hastalığı ile ilgili eğitimi tedavinin en önemli aşamasıdır. Hasta ile hastalığın özelliği ilaç kullanma teknikleri ve ilaçların olası yan etkilerinin tartışılması hastaların tedaviye uyumunu arttırmakta ve hekim- hasta arası güvenin oluşmasını sağlamaktadır. Daha sonra ise



o Antihistaminikler



o Dekonjestanlar



o Mast hücresi stabilizatörleri



o Kortikosteroidler



o Antikolinerjikler



Doktorunuzun seçimine göre uygulayacağı tedavi edici ilaç başlıklarıdır. Ayrıca söz edilmesi gereken bir tedavi seçeneği de İmmünoterapidir. En etkin ve hastalığın doğal seyrini değiştirme potansiyeline sahip tek tedavi şeklidir. Etkinliği uygun antijenlerle uygun sürede yapılmasına bağlıdır. Hem etkinliği hem de risklerin en aza indirilmesi bakımından uygun hasta seçimi çok önemlidir. İmmünoterapi yapılırken anaflaksi gibi ciddi ve hayatı tehdit edebilen gerçek risklerin varlığı mutlaka akılda tutulmalı ve bu olası risklere karşı anında müdahale edebilecek personel ve ekipman sağlanmalıdır. Allerjen İmmünoterapisi yalnızca bu konuda eğitilmiş Uzmanlar ve Uzman hekimler tarafından yapılmalıdır. Bu konu özellikle çocuk hastada çok fazla önem taşır. Ancak hemen belirtilmesi gereken nokta bu konunun kötü kullanımı genellikle yapılmaktadır. Bu nedenle konunun uzmanı olmayan kişilerin uygulamaları konusunda uyanık olunmalıdır.