İSLAM DİNİNİN ANA KAYNAKLARI - 2



SÜNNET

Şeriat kaynaklarından (delillerinden) birincisi, nasıl "Kitab" yani Kur'anı Kerim ise, ikincisi de "Sünnef'tir.

Sünnet, Peygamberimizin sözleri, Peygamberimizin işleri (fiilleri), huzurunda yapılan bir iş için, Peygamberimizin susmuş olmalarıdır. Fakat, mutlak olarak, Rasûl-i Ekremin sözlerine "Hadîsi Şerîf" denir.

Peygamber Efendimizin hadîsleri, kendi hayatlarında, ashabı (arkadaşları) tarafından ezberlendi. Ağızdan ağıza nakledildi. Fakat yazılmadı. Çünkü, Rasûl-i Ekrem -sallallahu aleyhi ve sellem- :
- "Benim ağzımdan, Kur'andan başka hiç bir şey yazmayınız!" buyurmuştu780). Bu sebepten hadîsler, Allah sözü olan Kur'anı Kerim âyet-leriyle karışmaması için toplanmamıştı.
Ancak, Kur'an âyetleri toplandıktan ve nüshaları çoğaltılarak her tarafa yayıldıktan sonra, bu endişe ortadan kalkmış, hadîslerin toplanmasına da ihtiyaç duyulmuştu. En evvel hadisleri toplatan "Ömer ibni Abdül'azîz" oldu. Şam Emevî halifelerinden Abdülazîz oğlu Ömer (vefatı 101/719), fıkıh âlimiydi. Kendisine haklı olarak "Emevî Fakîhi" denilmektedir. Ömer ibni Abdül'azîz, ana tarafından Hazreti Ömerin torunuydu. Peygamberimizin mübarek sözlerinin zayi olmasından korktu. Hadîslerin yazılmasını emretti. Bu suretle hadîsler de toplanmaya başladı.

En evvel hadîsleri toplayan Zührî (İbni Şihâb, vefatı: 122/739) oldu.
Hadîsleri nakledenler, İslâm memleketlerine dağılmışlardı. Bir kısmı Hicazda, bir kısmı Irakta, bir kısmı da Basrada bulunuyorlardı. Hadîsleri toplamak için İslâm dünyasında'seyahatler yapıldı. Hadîs rivayet edenlerin halleri incelendi. Sahih hadîslerle sahîholmayan sözlerin ayırdedilmesine çalışıldı. Ortaya şer'i ilimlerin ikincisi olan "Hadîs İlmi" çıktı. Hadîs ilmiyle uğraşan âlimlere "Muhaddis" derler. Muhaddisler arasında şöhret kazanmış en büyük hadis kitapları altıdır. Bunlara: "Kütüb-i Sitte" adı verilir. Kur'anı Kerimden sonra en muteber hadîs kitapları bunlardır. Bu altı hadîs kitapları:

İmam Buhârî (vefatı: 256/869),
İmam Müslim (vefatı: 261/874),
İmam Ebû Dâvûd (vefatı: 275/888)
İmam Tirmizî (vefatı: 279/892)
İmam Neseî (vefatı: 303/915
İbni Mâce (vefatı: 273/886) tarafından toplanmış ve yazılmıştı.

Bunlara altı sahîh mânâsına "Sıhâhı Sitte" denildiği gibi, Buhârî ile Müslim'e: "Şeyhayn", kitaplarına da: "Sahîhayn" denir. Geri kalan dördüne de "Sünen" adı verilmektedir.
Buhârî ile Müslimde (bu iki hadîs kitaplarında) tâhmînî olarak (10-12 bin) kadar hadîsi şerif bulunmaktadır. Mükerrer hadîsler de bu sayı içindedir: (781).
Kitap ile Sünnet: İki esas, şer'i hükümlerin iki mühim kaynağıdır.
Sünnet (Peygamberimizin hadîsleri), Kitabı (Kur'anı Kerimi) tefsir eder, açıklar. Kur'anın müşkil taraflarını kolaylaştırır. Kısa olanlarını uzatır.
Sünet, Kitaba muhtaç olduğu gibi, Kitabın da sünnete ihtiyacı vardır.