HER YÖNÜYLE ADSL Tüm yönleriyle ADSL
Ülkemizde Internet’in son kullaniciya ulasmasi 1996-97 yillarinda gerçeklesti. Bürokrasinin duyarsizligi ve bilgisizligi, alt yapi eksikligi, sermaye yetersizligi… Ne derseniz deyin Internet’le bulusmamiz hayli geç oldu, geç olsun ama güç olmasin diye bir atasözümüz vardir, ama bizde isler hem geç hem de güç bela yürüyor çogu zaman.

Son kullaniciya sunulan ilk baglanti seçenegi, telefon hatlari üzerinden modem ile dial-up baglanti seklindeydi. Zaman içinde Internet’e baglanti seçeneklerimiz çesitlendi, ancak belki de en uygun seçenek olan ADSL oldukça geç ve zahmetli bir sekilde kullanima sunuldu. Bugün itibariyle gerek Türk Telekom gerekse özel sektör ADSL hizmeti vermeye basladi, önümüzdeki dönemde hem hizmet kalitesi, hem de fiyatlar açisindan daha güzel gelismeler bekleyebiliriz.
ADSL binlerce kisinin tercih ettigi baglanti türü olunca, bu teknoloji hakkinda kapsamli bir yazi hazirlamak geregi ortaya çikti. Karsinizda oldukça kapsamli bir ADSL yazisi var, ister ADSL almayi düsünüyor olun, ister halihazirda kullaniyor olun bu yazida faydali bir seyler bulacaginiza inaniyorum.
Isterseniz, ADSL’i anlatmaya baslamadan önce Internet’e baglanabilmek için elimizde olan diger seçenekleri kisaca inceleyelim:
Kiralik hat

Bu seçenek sadece kurumsal kullanicilar için geçerli. Is yerinizle servis saglayici arasinda Telekom’un data hatlari üzerinden sabit bir baglanti saglaniyor.
Servis saglayiciya Internet baglantisi için bir ücret öderken, Telekom’a da data hatti için ayri bir ücret ödeniyor. Maliyetleri topladiginizda en düsük hizdaki baglantilar için dahi aylik yüzlerce dolar para ödenmesi gerekiyor, ayrica baglanti için alinacak özel modemler/yönlendiriciler de yine yüzlerce dolara mal oluyor. Kurumsal kullanicilar için uzun bir süre bu tip baglanti tek seçenek olarak görülüyordu ancak ADSL bu durumu degistirebilir.
Kiralik hatlarin ADSL’e göre avantaji senkron olmasi, yani 128 kbps bir hat aldiginizda bu 128 kpbs gönderim ve alim yapabileceginiz anlamina geliyor (oysa ADSL’de indirim hizi yüksek ama gönderim hizlari düsük 2048 / 512 gibi).
Ayrica kritik uygulamalarda kiralik hatlar daha güvenli, bir kere çalisir hale gelince, kolay kolay sorun yasamiyorsunuz.

Uydu

Uydu üzerinden Internet çok yüksek hizlari vaadetmesine ragmen bazi dezavantajlari nedeniyle yeterli ilgiyi göremedi. Yakin bir zamana kadar uydu baglantisi için kurulacak ekipman pahaliydi ve tek yönlü veri aktarimina izin veriyordu. Yani uydu üzerinden sadece veri indirebiliyordunuz. Veri gönderimi için yine telefon hattindan ikinci bir baglantinizin olmasi gerekiyordu. Ancak su anda karasal hatlardan bagimsiz, veri alip gönderebilen uydu seçenekleri mevcut (www.dexar.com ). Ayrica son dönemde rekabet ve yayginlasma sonucu fiyatlarda da önemli düsüsler meydana geldi.Yüksek maliyetler ve uygulama zorluklarini yani sira uydunun kendine has bazi dezavantajlari var. Gecikme bunlardan birisidir. Size ulasacak bilgi önce servis saglayicidan uzaydaki uyduya, oradan da sizin çanak anteninize kadar uzun bir mesafe kat etmek zorunda. Bu durumda bazi uygulamalarda (on-line oyunlar gibi) problemler söz konusu olabiliyor.
Ancak uydu baglantisi size “uydu” ile haberlesme imkani verdigi için bir takim ekstralara sahip. Örnek olarak, tüm uydu yayinlarini izleyebilme, kendi uydu yayininizi yapabilme böylece sizin kanalinizi izleyenlere on-line egitim ve benzeri hizmetleri sunabilme sayilabilir.

Ancak ortalama bir Internet kullanicisi için en ideal çözüm olmadigini görüyoruz. Bu en azindan ülkemiz için su anda böyle, ancak yurtdisinda daha uygun fiyatli uydu çözümleri mevcut. Uydu üzerinden çok yüksek hizlarda indirme (download) yapilabildigi için gelecekte yine uydu Internet öne çikabilir.Bu arada uydudan veri indirmekle ilgili bir noktayi açiklamak lazim. Uydu Internet kullanmak için bir dijital uydu kartina (bilgisayara takilacak bir PCI kart), çanak anten ve LNB'ye ihtiyaciniz var. Daha sonra bu hizmeti veren firmalara basvurup, parasini ödeyip abone olmaniz gerekiyor. Bundan sonra normal olarak Interneti kullanabilirsiniz. Ancak eger bir dijital uydu kartiniz ve uydu/lnb setiniz varsa, çesitli programlar kullanarak, uydu Internet servisini parasini vererek kullanmakta olan kullanicilarin indirdikleri dosyalari sizde kendi bilgisayariniza kaydedebiliyorsunuz. Uydunun dogasi geregi bir kullaniciya gönderilen veri aslinda o bölgedeki tüm uydu antenlere ulasiyor. Siz de, sizin çanaginiza da gelen bu veriyi kendi bilgisayariniza kaydedebiliyorsunuz. Ancak bunu Internet baglantisi olarak tanimlamak mümkün degil. Çünkü belli bir web sayfasini veya dosyayi seçip indirmeniz mümkün degil, sadece diger kullanicilarin o anda indirmekte oldugu dosyalari sizde kendi bilgisayariniza kaydedebiliyorsunuz.
Bu konuya ilgi duyuyorsaniz http://www.turkeyforum.com/satforum adresine bakabilirsiniz.
Kablonet“Türkiye'de Kablo TV yayinlari 1991 yilinda PTT tarafindan dokuz büyük ilde baslatilmis (Istanbul, Ankara, Izmir, Adana, Bursa, Konya, Antalya, Gaziantep, Kayseri) ve kisa sürede yogun ilgi görmüstür. Önceleri 22 televizyon kanali, 4 radyo istasyonu ile yayinina baslayan Kablo TV, kisa sürede televizyon kanali sayisini 35'e çikarmistir. Bu gün 45 televizyon kanali Kablo TV sistemi üzerinden yayinlanmaktadir. 1997 yilinda mevcut 9 bölgeye ilave olarak 21 yeni yayin bölgesinde Kablo TV Hizmetlerinin verilebilmesi için Türk Telekom Gelir Paylasimi esasina göre ihaleye çikmis, Kablo Iletisim firmalari da bu bölgelerdeki yatirimlarini tamamlayarak Kablo TV hizmeti vermeye baslamislardir.”Kablo Iletisimcileri Dernegi'nin web sitesinde (http://www.kaider.org.tr) Türkiye’de kablotv sebekesinin tarihçesi böyle anlatilmis. Kablo TV, bir bölgede her binaya koaksiyel kablo çekilmesi ve TV yayininin bu kablo üzerinden verilmesidir. Yurt disinda, özellikle de ABD’de çok genis kablo tv sebekleri mevcuttur ve milyonlarca abonesi vardir. Tek bir kablo üzerinden yüzlerce tv kanali çok net görüntüyle (antendeki gibi parazit olmaksizin) izlenebilir.
Daha sonralari, “Madem her eve kablo çekmisiz, niye ayni hat üzerinden Internet erisimi de vermiyoruz?” denilerek kablo tv sebekesinden Internet baglantisi saglanmaya baslamistir. Ülkemizde kablonet olarak adlandirilan bu hizmet bulunmaktadir (kablonet ayni zamanda bu isi yapan firmalardan birisinin ismidir, ben genel manada kullaniyorum). Ancak öncelikle bölgenizde kablolu tv sebekesinin bulunmasi ve sebekeyi isleten firmanin Internet hizmeti vermesi gerekmektedir. Yani evinizde kablo tv olmasi, kablonet kullanabileceginizi garanti etmez. Kablonet için sebeke üzerinde bir takim degisiklikler yapilmasi gerektigi için yeterli abone olmayan yerlerde kablotv olsa bile kablonet olmayabiliyor.

Kablonet için kablo modem denilen bir cihaz kullanilir. Kablonet’in telefon hatlariyla hiçbir ilgisi yoktur. 7/24 Internet’e bagli kalabilirsiniz ve aylik sabit bir ücret ödersiniz.

Ancak Kablonet’in birkaç dezavantajindan söz etmek gerekiyor. Öncelikle evinizde/mahallenizde kablo tv sebekesinin dösenmis olmasi gerekiyor. Ülkemizde uygun fiyatina ragmen çesitli nedenlerle kablo tv sebekesi çok yayginlasamamistir. Sadece büyük sehirlerin bazi semtlerinde kablo tv sebekesi bulunuyor. Kablonet’in belki de en çok elestiri alan yönü ise paylasimli bir sistem olmasidir. Mahallenizdeki kablotv sebekesinin ortak bir Internet çikisi bulunmaktadir. Örnegin mahalledeki sebekenin çikisi 1 Mbit olsun, eger sadece siz hatti kullaniyorsaniz satin aldiginiz baglanti hizinizi sonuna kadar kullanip, örnegin 256 kbit baglantiniz varsa 30kbit/sn hizinda indirme yapabilirsiniz. Böylece 4-5 kisi ayni anda Internet’i sorunsuzca kullanabilir. Ama baglananlarin sayisi arttikça performans düsmeye baslar. Mahallede ayni anda 100 kisi Kazaa’dan indirme yaptiginda, her bir kullanicinin bant genisligi (yani Internet’ten belli bir anda indirebilecegi veri miktari) oldukça düsecektir. Tabii ki bu problem, kablotv sebekesinin Internet çikisi arttirilarak çözülebilir. Esasen kablotv sebekesinin kendi içinde 10 Megabit gibi yüksek hizlarda veri transferi mümkündür. Ancak sebekenin Internet çikisi tüm kullanicilara paylastirilir.

Ayrica kablotv sebekesi üzerinde çesitli nedenlerle çok sik ariza oldugunu sik sik duyuyoruz, ancak bu durum teknolojiyle degil, uygulama ve hizmet kalitesiyle ilgili bir durum.
Diger bir husus da fiyat elbette. Eger bulundugunuz bölgede hem kablonet hem de ADSL varsa fiyatlarini karsilastirip ona göre karar vermeniz gerekiyor.
Çevirmeli Ag (Dial-Up)

Ülkemizde hala en çok kullanilan baglanti sekli çevirmeli agdir. Hepimizin evinde telefon hattimiz var. Modemler ise 10 dolara kadar düsen fiyatlariyla adeta her PC’nin vazgeçilmez bir parçasi haline geldi. Aslina bakarsaniz, ADSL veya kablonet kullansaniz bile, zaman zaman dial-up baglanmak isteyebileceginiz durumlar olacaktir.

Tabii ki çevirmeli ag Internet’in nimetlerinden tam olarak faydalanmak için yeterli bir çözüm degil. En önemli problem hiz; çevirmeli baglanti ile ulasabileceginiz maksimum hiz 56000 bit/saniyedir. Bu ise, saniyede (yaklasik olarak) 7 Kilobayt’la download yapabilirsiniz demektir. Ancak bu “en iyi kosullarda” geçerli bir hesaplamadir. Ortalama bir Internet kullanicisi 43000-50000 Bit/Saniye arasi bir hizla baglanir ve download’lar 5 K’yi geçmez. Böyle bir baglanti üzerinden radyo dinlenebilir ancak canli tv yayinlarinin kesintisiz izlenmesi pek mümkün olmaz.
Girdiginiz sitelerde “html versiyon” üzerine tiklamak, “flash versiyon” üzerine tiklamaktan daha akillica bir hareket olur, çünkü 500k’lik bir flash dosyasinin yüklenmesi dakikalar alacaktir.
Internetin sundugu onlarca özellik, dial-up’la anlamsizlasmaktadir. Örnegin ben sürekli bagli degilsem ICQ kullanmanin ne mantigi var? Eger ikide birde baglantim kopacaksa dosya indirmenin, hele film veya mp3 indirmenin neresi zevkli diye düsünebilirsiniz ve bence haklisiniz.
Dial-up’in böyle dezavantajlari olsa da hala en yaygin kullanilan baglanti sekli ve bir süre daha bu böyle sürecek diyebiliriz.
GPRS

Cep telefonunuz üzerinden Internet’e baglanmak ister misiniz? Dogrusu ben isterim. Alirim laptop’imi, çikarim daglara tepelere, bir yandan manzara, bir yandan da chat yaparim…

GPRS veya General Packet Radio Service, cep telefonu sebekesi üzerinden veri alip göndermeye yarayan teknolojinin ismidir. GSM hattinizi GPRS’e açtirdiktan sonra, GPRS özelligi olan telefonunuzu bilgisayariniza bagliyorsunuz. Gerekli ayarlamalari yaptiktan sonra 7/24 Internet’e baglisiniz.
Telsim bir dönem GPRS baglantisini aylik sabit bir ücretle veriyordu, oldukça düsük olan bu ücret, bir çok kisiyi dial-up yerine GPRS kullanmaya sevk etmisti. Ancak su anda tüm cep telefonu sebekesi isletmecileri GPRS hizmetini indirilen veri miktarina göre ücretlendiriyorlar. Yani, gene 7/24 baglisiniz, ancak veri indirdikçe, kilobayt basina belli bir ücret ödüyorsunuz.
GPRS ortalama bir ev/ofis kullanicisi için uygun bir çözüm degil. Pahali ve ayni zamanda dial-up’tan bile daha yavas. Ancak ileride daha yüksek hizlarda baglanti seçenekleri çikabilir, fiyat olarak ADSL ve benzeri çözümlere yaklasmasi ise zor.
Ancak, GPRS’in tam bir kurtarici oldugu uygulamalar da yok degil. Örnegin bayileri dolasip fiyat veren, siparis alan plasiyer tipi elamanlar için, bir Pocket pc, GPRS baglantisi ve genellikle web tabanli bir uygulama üzerinden veri girisi en kolay çözüm durumunda olabiliyor.
Bilgi için : http://www.telsim.com.tr/servisler/operator_servis leri/GPRS/index.php
ISDN

Integrated Services Digital Network’ün kisaltmasi olan ISDN aslinda salt Internet baglantisindan veya veri aktarimindan daha fazlasini sunan bir teknolojidir.
ADSL basligi altinda daha ayrintili inceleyecegimiz gibi, evimiz/ofisimiz ile telefon santrali arasinda kalan bakir kablo çifti (local loop, last mile) telefon sebekesinin en zayif ama ayni zamanda en yaygin ve kisa zamanda degismesi (bakirin fiberle degistirilmesi gibi) mümkün gözükmeyen kismidir. Kullanici ile telefon santrali arasinda haberlesme analog olarak gerçeklesmektedir ve bunun ileride anlatacagimiz gibi bir çok kisitlayici yönü bulunmaktadir.
Iste ISDN ile, veri, daha henüz kullanici tarafinda iken dijitale çevrilmektedir. Bunun sonucu olarak eger ISDN hattiniz varsa; 8 taneye kadar farkli cihazi (telefon, faks, bilgisayar) tek ISDN hattina baglayabilirsiniz ve ayni bakir hatta bagli olmalarina ragmen bu cihazlarin farkli telefon numaralari olabilir. Ayni anda bu cihazlardan 2 tanesi veri alisverisi yapabilir (Basic Rate denilen ve ev/isyeri tipi kullanicilar için önerilen ISDN tipi için).
ISDN üzerinden 128/128 Kbps veri aktarimi yapilabilir. Ayni anda da telefon hattiniz üzerinden konusma yapmaniz da mümkündür.
ISDN hattiniza özel ISDN cihazlari baglayabileceginiz gibi bir aparatla normal analog telefonunuzu ve hatta analog modeminizi baglayabilirsiniz. ISDN hattinda normal hat gibi karsi tarafin telefon numarasini çevirir ve konusur/nete baglanirsiniz. Bagli kaldiginiz süre için para ödersiniz. ISDN’de iki kanal mevcuttur. Her bir kanal 64 Kbps hizindadir. Sizin hiz talebinize göre önce ilk kanal, sonra da otomatik olarak ikinci kanal devreye girer. Ikinci kanalin devreye girmesiyle 2 kati kontör atmaya baslayacaktir.