Cinsel iliski esnasinda agri ortaya çikmasi disparoni adini alir. Agrinin nedeni organik bir rahatsizlik olabilecegi gibi psikolojik de olabilir. Bunun ayrimi ise komple bir jinekolojik muayene ile yapilir.

Disparoni eger ilk cinsel iliski deneyiminden beri varsa birincil sonradan ortaya çikmissa ikincil adini alir. Bu ayrim muhtemel nedenlerin ortaya konmasi açisindan önemlidir.

Yüzeyel disparoni vajina girisinde derin disparoni ise penisin girmesiyle birlikte vajinanin derinlerinde ortaya çikan agridir ve bu ayrim da tani açisindan önemlidir. Derin disparonide agri alt karin bölgesinde yaygin olarak hissedilir.

Kadinlarin yaklasik %15′i hayatlarinin bir döneminde böyle bir agriyla karsi karsiya kalirlar. Ancak %1-2’sinde ise agri tedavi gerektirecek kadar siddetlidir. Bazi kadinlar bu agriyi daha çok genital bölgede basinç yirtilma veya yanma hissi olarak tarif ederler.

Neden olur?

Disparoni nedenleri incelenirken asagidan yukari dogru (vajina girisinden iç genital organlara dogru) bir ayrim yapmak konunun daha iyi anlasilmasina katkida bulunacaktir.

Vajina girisine bagli nedenler: yüzeyel disparoni nedenidirler.

-Kizlik zariyla ilgili sorunlar: Kizlik zarinin yapisal olaral sert olmasi

-Menopoza bagli atrofi: Menopoz döneminde dokular esnekliklerini yitirdiklerinden cinsel iliski tahrise ve agriya neden olabilir.

-Yeterince hazir olunmadan iliskide bulunma ve buna bagli tahris

-Epizyotomi nedbeleri: özellikle zor dogumlardan sonra fazla sayida dikis gerektiginde ve/veya epizyotomi iyilesmesi esnasinda enfeksiyon meydana geldiginde dikis yerleri siklikla nedbe birakarak iyilesir ve bu nedbeler iliskide agri duyulmasina neden olur.

-Enfeksiyonlar: Herpes Simpleks enfeksiyonlari (genital uçuk) hem iliskide hem de iliski olmayan döneminde agri yapar.

Vajinaya bagli nedenler:

-Enfeksiyonlar: vajinit bazi durumlarda agriya neden olabilir.

-Kitle ve tümörler: vajinada kitle nadir görülür. Büyük kitleler agri ve beraberinde kanamaya neden olabilirler.

-Yeterince hazir olunmadan iliskide bulunma ve buna bagli tahris

-Rektosel (vajina arka duvari sarkmasi) uterus sarkmasi ve sistosel (vajina ön duvari sarkmasi): gerilmeye bagli agri nedeni olabilirler.

-Yabanci cisimlere karsi gelisen allerjik cevap

-Vajina kubbesinde cerrahi veya radyoterapiye bagli degisiklikler

-Dogumsal anomaliler: nadir görülürler

Pelvik yapilara ait nedenler (iç genital organlara bagli nedenler): Bu durumlarda derin disparoni ortaya çikar.

-Pelvik iltihabi durumlar: pelvik enfeksiyonlar hem akut dönemde hem de iyilestikten sonraki dönemde iliskide agri nedeni olabilirler.

-Endometrioz endometriozis genital bölgedeki organlarda yapisikliklara neden olan bir durumdur. Bu yapisikliklar iliski esnasinda gerilmeye ve agriya neden olabilirler.

-Uterus habis veya selim tümörleri

-Pelviste enfeksiyonlara ameliyatlara veya endometriozise bagli gelisen yapisikliklar

-Geçirilmis pelvis kiriklari

Sindirim sistemi hastaliklari: nadiren disparoni nedenidirler.

-Enflamatuar barsak hastaliklari (Crohn hastaligi-Divertikülit)

-Kabizlik

-Hemoroid fistül ve fissür gibi anüs ve rektum bölgesi hastaliklari: diskilama esnasinda ve sonrasinda agriya neden olabilecekleri gibi yakin komsuluk nedeniyle disparoni nedeni de olabilirler.

Idrar yolu hastaliklari:

-Üretra veya mesaneye ait lezyonlar

Psikolojik bozukluklar:

-Korku ilk iliskinin yarattigi psikolojik travma gibi psikolojik durumlar da en önemli disparoni nedenleri arasinda üst siralarda yeralirlar.

Disparoninin vajinismustan (vajina girisi kaslarinin iliski esnasinda kasilmasi) ayirici tanisi mutlaka yapilmis olmalidir.

Tedavi öncesi incelemeler

Öncelikle enfeksiyon idrar kültürü gibi incelemeler yapilir.

Süpheli durumlarda vulva ve/veya vajinaya kolposkopik inceleme yapilir ve gerekirse biyopsi alinir.

Derin disparonide laparoskopik inceleme siklikla gereklidir.

Tedavi

Tedavide ilk adim hastanin ve esinin hastaligin tabiati konusunda bilgi sahibi olmasidir.

Organik nedenler usulüne uygun olarak ilaç ve/veya cerrahi yolla tedavi edilir.

Hastaligin psikolojik komponenti varsa bireysel ve/veya esle beraber psikopterapi çok önemlidir ve ihmal edilmemelidir.