Alaca Hüseyin Gazi Medresesi (Alaca)

Çorum, Alaca ilçesinin 3 km. güneyinde bulunan Alaca Hüseyin Gazi Medresesi’ni XIII. Yüzyılda Selçuklulardan Alaca Hüseyin Paşa yaptırmıştır.

Medresenin diğer medreselerden farklı orijinal bir plan düzenlemesi vardır. Birbirine geçme iki bölüm halinde düzenlenmiş olan yapının doğusunda beyaz ve siyah mermerden 4.80 m. yüksekliğinde görkemli bir kapısı bulunmaktadır. Basit bir bordürün çerçevelediği portal nişi derin, altı sıra stalaktit bezelidir. XIII.yüzyıl Selçuklu portalinden giriş holüne geçilmektedir. Dikdörtgen planlı bu holün kuzeyinde iki kademeli olarak dışarıya çıkıntı yapan bir yan bölüm görülmektedir. Kuzey duvarında bulunan ocak bu yerin aşevi olduğuna işaret etmektedir. Buradan geçilen medrese avlusu 3.30 x 4.35 m. ölçüsünde olup çevresine tonozlu odalar sıralanmıştır. Avlu çevresindeki izlerden medrese odalarını önünde bir revak olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca avlunun bir kenarında Alaca Hüseyin Paşa’nın türbesi bulunmaktadır.

Medrese günümüze harap bir durumda gelebilmiştir.


Kalehisar Medresesi ( Behramşah Medresesi) (Alaca)

Çorum Alaca ilçesi, Mahmudiye Köyü’nün 2-3 km. güneyinde Kaletepe Mevkiinde bulunan bu medresenin bir külliyeye ait bölümlerden olduğu sanılmaktadır. Yapım tarihi belli olmamakla beraber, mimari üslubundan XIII.yüzyıl Selçuklu yapısı olduğu anlaşılmaktadır.

Kuzey-güney doğrultusunda kareye yakın dikdörtgen planlı olan medresenin uzun giriş eyvanından sonra üstü açık bir avluya geçilmektedir. Bu giriş eyvanının her iki yanında birer dershane odası, giriş ekseninde ise medresenin ana eyvanı, onun yanında da birer odası yer almaktadır. Ayrıca avlunun iki tarafında üçer odalı medrese hücreleri bulunmaktadır. Bu hücrelerin önündeki revaklara ait kalıntılar görülmektedir. Günümüze harap bir durumda gelebilen medresenin portaline ait herhangi bir iz bulunmamaktadır.


Yediler Dergahı (Sungurlu)

Çorum, Sungurlu ilçesinde bulunan Yediler Dergahının kitabesi günümüze ulaşmadığından ne zaman kurulduğu ve banisinin kim olduğu konusunda yeterli bir bilgimiz bulunmamaktadır. Yedi Kardeşler ismi ile de tanınan bu dergahın günümüze gelen yapısının dergah mimarisi yönünden bir özelliği bulunmamaktadır.

Bu dergahı hal, yedi Cuma günü ziyaret eder ve dileklerde bulunur.


Meymanlı Dergahı (Sungurlu)

Çorum, Sungurlu ilçesi Meymanlı Köyü’nde bulunan Meymanlı Dergahının da kitabesi günümüze ulaşmadığından kuruluşu ile ilgili bilgilerimiz çok kısıtlıdır. Ayrıca kaynaklarda da bu konuda yeterli bir bilgi bulunmamaktadır.Dergah mimarisi yönünden de yapının mimari bir özelliği bulunmamaktadır.

Halk arasındaki yaygın, batıl bir inanışa göre felç olanlar bu dergahı ziyaret eder ve buradaki Hz. Fatma’ya ait olduğu sanılan terliğe dokunurlar, böylece de şifa bulacaklarına inanırlar.


Garib Baba Dergahı (Sungurlu)


Çorum, Sungurlu ilçesine 30 km uzaklıktaki Hilalli ve Çavuşçulu köyleri arasında bulunan Garib Baba Dergahının da mimari yönden bir özelliği bulunmamaktadır.
Kare kaideli bir yapı olup, üzerini yuvarlak bir kasnağın taşıdığı kurşun kaplı bir kubbe örtmektedir. Moloz taştan yapılmış olan dergahın duvarlarında dikdörtgen söveli ikişer pencere bulunmaktadır.

Yörenin önemli bir ziyaretgahı olan bu dergahı daha çok şifa arayanlarca ziyaret edilmektedir.


Elvan Çelebi Zaviyesi (Mecitözü)


Çorum, Meçitözü ilçesindeki Elvan Çelebi Zaviyesi Osmanlı döneminde, Anadolu’da yapılmış ilk zaviyelerdendir.

Aşıkpaşa oğlu Elvan Çelebi sonradan camiye dönüştürülen bu yapıyı yanındaki türbesi ile birlikte 1352 yılında yaptırmıştır.
Zaviye moloz taş duvarlı olup üzeri kubbe ile örtülüdür. Günümüzde cami görevini sürdürmektedir.