Ulu Cami (Merkez)
Muğla il merkezinde, elektrik fabrikasının karşısında bulunan Ulu Cami’yi, kitabesinden öğrenildiğine göre, Menteşeoğullarından İbrahim Bey 1344 yılında yaptırmıştır.
Kitabe:
“Bismillâhirrahmanirrahim Benel emir’ul kebir’ül ecellü İbrahim Bey İbn Orhan kemâ kalen nebüyyü Aleyhisselâm. Men benâ mesciden Lillâhi ben Allahû lehu beyten fil cenneti. Senet’i hamsin ve erbâun ve seb’a mie.”
Caminin son cemaat yerindeki mihrap üzerinde de rika yazı ile Abdizâde tarafından 1838 yılında onarıldığını gösteren bir başka kitabe daha bulunmaktadır. Bundan sonra yangın geçiren camiyi Hacı Nazife Hanım onarmıştır.
Cami kesme ve moloz taştan dikdörtgen planlı olarak yapılmış, üzeri çatı ile örtülmüştür. Yanında taş kaide üzerine yuvarlak gövdeli tek şerefeli minaresi vardır. Caminin mihrap ve içerisinde mimari ve sanat tarihi yönden dikkati çeken bezemesi bulunmamaktadır.
Kurşunlu Cami (Merkez)
Muğla il merkezinde bulunan bu camiyi Esseyyit Şucaaddin 1494’ye yaptırmıştır. Minber penceresi önündeki 1853 tarihli kitabede Müderris Mehmet Rahmi Efendi tarafından onarıldığı ve kubbenin kurşunla kaplandığı yazılıdır. Bu yüzden de camiye Kurşunlu Cami ismi verilmiştir. Şerif Efendi de 1900 yılında camiyi bir kez daha onartmış ve önüne bir son cemaat yeri eklemiştir. Ayrıca camide 1853 ve 1900 tarihli onarım kitabeleri bulunmaktadır.
Caminin banisi Esseyyid Şucaeddin’in mezarı cami minber penceresinin önünde olup, mezarının üzerinde “Ban’i Hazel Cami-i Şerif Esseyyid Şucaeddin 899 (1494).” Yazılıdır. Cami değişik dönemlerde yapılan onarımlar nedeni ile özelliğini büyük ölçüde yitirmiştir. Yalnızca taş kaide üzerine yuvarlak gövdeli, tek şerefeli minaresi orijinalliğini korumuştur.
Kaynaklarda caminin önünde otuz hücreli bir de medrese olduğu yazılı ise de bu medreseden herhangi bir iz günümüze gelememiştir.
Şeyh Camisi (Merkez)
Muğla Şeyh Bedrettin Mahallesi’nde bulunan bu camiyi Şeyh Bedrettin 1565 yılında yaptırmıştır. Cami Menteşe Mütesellimi (Tanzimat öncesi vergi toplayan devlet memuru) Tavaslı Osman Ağa’nın eşi Ümmü Gülsüm Hatun tarafından 1831 yılında ilk onarımı yapılmıştır. Osman Ağa ayrıca camiye geniş vakıflar yaptırmıştır. Caminin ikinci onarımını Şerif Efendi ile Ragıp Efendi 1896 yılında yaptırmıştır.
Caminin ikinci onarımına ait Hattat Hamzazade İbrahim Ethem Efendi’nin yazmış olduğu 1896 tarihli onarım kitabesi:
“Bu bir Nuran’i Mesciddir. Yapup evvelce Bedreddin
Girenler buldu kutsiyet vahdi evânı saatte
Habibe ile giyup zevci saadet tacı Ragıp
Bak eser cami-i yaptı Şerif eşrafı saatte.”
Pazaryeri Camisi (Merkez)
Muğla il merkezinde bulunan bu camiyi, Batıkoğlu Hacı Ahmet Ağa eski bir yapının olduğu yere 1843 yılında minaresiz olarak yaptırmıştır. Köseoğlu Hacı Mehmet Ağa 1866 yılında camiye tek şerefeli bir minare eklemiştir. Bunun ardından Kara Hafızoğlu Hakkı Efendi 1925 yılında camiyi onarmıştır.
Caminin giriş kapısı üzerindeki kitabesinde; ”Sahib’ül hayrat vel hasenad muammiri Batıkzâde Hacı Ahmet Ağa.” Yazılıdır. Minare kapısındaki 1866 tarihli bir başka kitabede de “Sahib’ül hayrat vel hasenat Köse Ahmet oğlu Hacı Yenik Mehmet” yazısı bulunmaktadır.
Şahidi Camisi (Merkez)
Muğla Şahidi Mahallesi’nde bulunan bu cami, yıkık bir Mevlevi mescidi üzerine, Hacı Osman Ağa tarafından 1848 yılında yapılmıştır. Camiye Mevlevi Şeyhi Şahidi’nin ismi verilmiş olup, Şahidi’nin mezarı caminin haziresinde bulunmaktadır. Cami 1869 yılında onarılmıştır. Bundan sonra Mevlevi Postnişini Şeyh Cemal tarafından 1911 yılında bir kez daha onarılmıştır.
Caminin giriş kapısı üzerindeki kitabede; ”Muğla Hanedanından merhum ve mağfurun ileyh Hacı Osman Ağazade el Hac Mehmet Ağa’nın ruhu için izâ en’lillâh Fatiha” yazılıdır.
Saburhane Camisi (Merkez)
Muğla il merkezinde bulunan mescit 1829 yılında Hacı Osman Ağa tarafından yaptırılmıştır. Hacı Zorbaz Mehmet Ağa 1863 yılında bu mescidi yıktırmış ve yerine ahşap bir cami yaptırmıştır.
Sekibaşı Camisi (Merkez)
Muğla Muslihittin Mahallesi’nde bulunan bu caminin yapım tarihi bilinmemektedir. Banisi ve mimarı hakkında da kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Kabasakal Mehmet Ağa 1872 yılında camiyi onarmış ve yanına ahşap bir minare eklemiştir.
Kurbanzade Camisi (Merkez)
Muğla il merkezinde bulunan bu camiyi Nakşibendi Kurbanzade Hacı Süleyman Efendi yaptırmıştır. Caminin yapım tarihi bilinmemektedir. Vakıf kayıtlarına göre de bu caminin 1875 yılından önce yapıldığı sanılmaktadır.
Caminin aynı zamanda Nakşibendi dergâhı olduğu sanılmaktadır. Kurbanzâde Hacı Süleyman Efendi bu caminin hem imamlığını, hem de dergâhın postnişinliğini yapmıştır.
Mustafa Paşa Camisi (Bodrum)
Muğla Bodrum ilçesi İskele Meydanı’nda, Bodrum Kalesi’nin karşısında bulunan bu cami, Bodrum’a tersane yapmak üzere gelen Kızılhisarlı Mustafa Paşa tarafından 1723 yılında yaptırılmıştır. Halk arasında bu camiye Eski Cami de denilmektedir.Giriş kapısı üzerinde yapım kitabesi bulunmaktadır.
Kitabe:
“Hüdâ bir kulun tergip edince böyle hayrata
Mücahit fi sebilullah o Gazi Mustafa bil kim
Müyesser itmamı duhuliden desün âmin
En teselli düşer daim nice türlü ibadete
İdüp ihya Beytullaha talip oldu margate
Dualar çün anın tarih dâhil ola cennete.”
Cami kesme taştan, kareye yakın dikdörtgen planlı olarak yapılmıştır. Üzeri çatı ile örtülüdür. Önünde birbirlerine yuvarlak kemerlerle bağlı iki sütunlu, üç bölümlü bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Mimari yönden bir özellik göstermemektedir. Caminin yanında taş kaide üzerinde, yuvarlak gövdeli ve tek şerefeli minaresi bulunmaktadır.