Konu: K.Maraş Kaleleri

Maraş Kalesi (Merkez)


Kahramanmaraş’ın merkezinde, şehrin güneyinde yığma bir tepe üzerinde bulunan bu kale bir çok kez onarım geçirmiştir. Kalenin ne zaman yapıldığı konusunda kaynaklarda yeterli bilgi bulunmamakta olup, kitabesi de günümüze gelememiştir. Kalenin MÖ.VIII.yüzyılda Hititler tarafından yapıldığı ileri sürülmüştür. Ancak bunu kanıtlayacak bir belge veya buluntuya rastlanmamıştır. Bununla beraber MÖ.I- MS.II. yüzyıllarda Roma döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Bizanslılar da bu kaleyi kullanmışlardır.

Kale dikdörtgen planlı olup, yaklaşık 150x75 m. ölçüsündedir. Kalenin çevresinde hendek bulunmamaktadır. Kalenin dış duvarları kesme taştan, iç duvarları da moloz taştan yapılmıştır. Kale duvarları 1.60 m. kalınlığındadır. Ancak iç duvarların büyük bir bölümü yıkılmıştır. Bu duvarların bir bölümü ile üç adet burcu Kültür Bakanlığı’nca onarılmıştır. Onarılan burçlardan birisi de kalenin ilk yapıldığı dönemden kalmış olan giriş kapısıdır. Buradaki burcun güney cephesinde sivri kemerli çift kanatlı bir kapı bulunmaktadır. Yapıldığı dönemden kalmış olan bu kapı ahşaptır ve üzeri maden ile kaplanmıştır. Bu üst kaplama iri çivilerle kapı üzerine perçinlenmiştir. Kale kapısında bulunan Maraş Aslanı heykeli bugün İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ndedir.


Osmanlı döneminde de kale içerisinde önemli bir yerleşim olduğunu Evliya Çelebi’den öğreniyoruz. Evliya Çelebi, Yavuz Sultan Selim’in İran seferine giderken bu kaleyi ele geçirdiğini belirtir. Ardından burada yaşayanlar Kanuni Sultan Süleyman zamanında isyan etmişler ve o zamana kadar harap durumdaki kale yeniden yapılmıştır. Yine Evliya Çelebi’ye göre; “…Etrafı altı yüz adım ve dört köşedir. Etrafında hendeği yoktur. Kapısının dışındaki kalelerin birbirine bakan dört tane aslan tasviri vardır”.

Kale kapılarından biri üzerinde Yavuz Sultan Selim döneminde h.915 (1509) yılında kalenin yeniden yapıldığını gösteren bir tarih bulunmaktadır. Bunun dışında Kanuni Sultan Süleyman döneminde kalenin onarıldığını gösteren 1054 (1644) tarihli bir onarım kitabesi daha bulunmaktadır. Kanuni Sultan Süleyman zamanında Süleyman Han Camisi yapılmış ve bunun çevresinde de yüz evlik bir mahalle kurulmuştur. Maraş Kalesinin yapıldığı antik dönemlere ait yeterli bir bilgi bulunmamaktadır. Ayrıca Osmanlı dönemine ait yapılar da günümüze gelememiştir. Yalnızca kalıntılara dayanılarak haç planlı, beşik tonozlu bir yapının burada bulunduğu sanılmaktadır.

Günümüzde orijinalliğini büyük ölçüde kaybetmiş olan bu kalenin içerisi park olarak düzenlenmiştir. Kale içerisinde Fransızların Maraş’ı işgali sırasında Maraş’ın onlara karşı koymasının anısına 1936 yılında Kurtuluş Anıtı dikilmiştir.


Hurman Kalesi (Afşin)


Kahramanmaraş Afşin ilçesi Marabız Köyü’nde sarp bir kayalık üzerinde Hurman Kalesi bulunmaktadır. Bu kalenin ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Kalenin kitabesi de günümüze ulaşamamıştır. Büyük olasılıkla Hurman Kalesi Bizans döneminde yapılmıştır.

Kale moloz ve kesme taştan yapılmış, 10-15 m. yüksekliğinde surlardan meydana gelmiştir. Ayrıca bu surlar sekiz yuvarlak burçla güçlendirilmiştir. Kalenin girişi batı cephesinde olup, avlusunda kilise, su ve erzak depoları da bulunmaktadır.

Kale günümüze oldukça harap bir durumda gelmiştir.


Kız Kalesi (Elbistan)

Kahramanmaraş Elbistan ilçesi Kaleköyü’nde yüksek bir tepe üzerinde kurulan kalenin ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Kız Kalesi isminin buraya veriliş nedeni de bilinmemektedir.

Günümüze gelebilen kalıntılarından kalenin moloz ve kesme taşlardan iki ayrı bölüm halinde yapıldığı anlaşılmaktadır. İki ayrı burçtan meydana gelen ana mekan içerisinde, duvarlardaki deliklerden bu burçların ahşap katlarla birbirlerinden ayrıldığı anlaşılmaktadır.


Ak Kale (Andırın)


Kahramanmaraş, Andırın ilçesinin 2 km. güneydoğusunda bulunan Ak Kale, derin bir vadi üzerindeki sarp kayalar üzerindedir.

Ak Kale Kadirli’den Göksun’a, oradan da kuzeye giden yolu kontrol altında tutan ve stratejik önemi olan bir kaledir. Aynı zamanda bölgede geçit veren boğaz’a da hakimdir. Bu kalenin ne zaman yapıldığı konusunda kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmadığı gibi kitabesi de günümüze gelememiştir. Bununla beraber kalenin üzerindeki izlerden Roma döneminde, ardından da Bizans döneminde kullanıldığı anlaşılmaktadır.

Kale iç ve dış surlardan meydana gelmiş, 30.000 m2’lik bir alana yayılmıştır. Duvarları kesme taş ve moloz taştan örülmüş, yer yer de kayalardan yararlanılmıştır. Kalenin doğusu yıkılmış, batı yönü ise günümüze daha iyi bir konumda gelebilmiştir. Altı burç ve iki kapısı bulunduğu kalıntılardan anlaşılmaktadır. Kale içerisinde sarnıç, kemerli ve tonoz örtülü bazı yapılar bulunmaktadır.

Anacık Kalesi (Andırın)



Kahramanmaraş Andırın ilçesinde, Andırın’dan Kadirli’ye giden yolun güneyinde, kayalıklar üzerindedir. Kaynaklar da yapım tarihi ile ilgili yeterli bilgi vermemektedir. Bununla beraber, Roma döneminde yapılıp, Bizanslılar tarafından da kullanıldığı sanılmaktadır. Kalenin güney duvarında bulunan iki kitabesi günümüze gelememiştir.


Kum Kalesi’nin 12 km. kuzeyinde 200 m2’lik bir alana yayılmış, vadiyi koruyan bu kalenin bir karakol kalesi olduğu sanılmaktadır. Kesme taş ve moloz taştan yapılan kale iki katlı olup, katlar arasında ahşap döşeme olduğu duvardaki izlerden anlaşılmaktadır.



Azgıt Kalesi (Andırın)



Kahramanmaraş Andırın ilçesinin 5 km. kuzeyinde Yeniköy (Azgıt) yakınında, oldukça sarp bir kaya üzerinde bulunan Azgır Kalesi Göksun ve Kapadokya’yı Kilikya’ya bağlayan yolu kontrol eden karakol kalesidir. Kitabesi günümüze gelememiş olup, kaynaklarda da ne zaman yapıldığı konusunda bir bilgi bulunmamaktadır. Kalenin mimari yapısından Roma döneminde yapıldığı ve Bizans döneminde de onarıldığı ve kullanıldığı anlaşılmaktadır.


Kale iç ve dış olmak üzere iki bölümden meydana gelmiş, kesme taş ve moloz taştan yapılan oldukça kalın surlarla çevrilmiştir. Kale güney yönünde 40-50 m., doğu yönünde de 150 m. yüksekliktedir. Kalenin yapımı üzerinde bulunduğu kayalara uyum sağlamıştır. Giriş kapısı oldukça geniş olup, duvarlarında mazgal delikleri bulunmaktadır. Aynı zamanda burada Bizans dönemine tarihlenen haç kabartmaları da vardır. İç kale 1.600 m2’lik bir alana yayılmıştır.



Burunönü (Çöğdür) Kalesi (Andırın)


Kahramanmaraş Andırın ilçesi Yeşilova beldesinde bulunan Burunönü Kalesi Roma döneminde, MS.II.yüzyılda yapılmış, Bizans döneminde de kullanılmıştır.


Moloz taş ve kesme taştan yapılan kale, oldukça geniş bir alana yayılmıştır. İç içe geçmiş üç ayrı surdan meydana gelmiştir. Kahramanmaraş yöresindeki en geniş ve en büyük kale olan Burunönü Kalesi’nin dış surları yaklaşık 150, orta surları 30, iç surları da 12 dönümlük bir alana yayılmıştır. Kalenin iç ve dış surlarında altı burçla duvarlar desteklenmiştir. Kalenin iki büyük giriş kapısı ile bir de küçük kapısı günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir. Bunların yanı sıra surların altına gizlenmiş olan bir geçit kapısı bulunmaktadır. Vadiden kaleye çıkan yolun döşeme taşları yer yer görülmektedir. Kalenin dış surları bütünüyle tahrip olmuş pek az kalıntısı günümüze gelebilmiştir. Bu kalenin bir özelliği de 5 km. uzağındaki Betceğiz Pınarı’ndan toprak künklerle kale içerisindeki sarnıçlara su taşıyan su yollarının bulunmasıdır.


Kale çevresinde mezarlara, yerleşim birimlerine, kilise kalıntılarına da rastlanmakta olup, bunlar son derece harap ve yıkık durumdadır.



Bozfenk Kalesi (Andırın)


Kahramanmaraş Andırın ilçesi Sumaklı Köyü’nün doğusunda, Düldül Dağı vadisinin hakim bir tepede kurulan Bozfenk Kalesi yaklaşık 5.000 m2’lik bir alana yayılmıştır. MS.II.yüzyılda, Roma döneminde yapılmıştır.


Kale moloz ve kesme taştan yapılmıştır. Ancak kalenin dış surları büyük ölçüde tahrip olmuş, günümüze yalnızca dört burcu, ana giriş kapısı ve tonoz kemerli olan kalenin birinci katı gelebilmiştir.



Copçalar Kalesi (Andırın)


Kahramanmaraş Andırın ilçesi Efirağızlı Köyü’nde, Beylikyurt Sarayı’na 3 km. uzaklıktaki Copçalar Kalesi’nin kitabesi bulunmamasına rağmen, yapı üslubundan MS.II.yüzyılda, Roma döneminde yapıldığı sanılmaktadır.


Kale yüksek olmayan ormanlık bir tepe üzerinde, önündeki iki vadiye hakim bir konumdadır. Moloz taş ve kesme taştan yapılan kale günümüze tamamen harap durumda gelebilmiştir.



Çuhadarlı (Mitel) Kalesi (Andırın)


Kahramanmaraş Andırın ilçesi sınırları içerisinde bulunan ve yaklaşık 500 m. yükseklikte bir tepe üzerinde olan bu kale MS.II.yüzyılda Roma döneminde yapılmış ve Bizans döneminde de kullanılmıştır.


Kalenin duvarları moloz taş ve kireç taşı ile örülmüştür. Günümüze yalnızca sur duvarlarının kalıntıları ile dört burcu ve iç kaledeki su sarnıcı gelebilmiştir. Kalenin ana girişi, iki küçük kapısı iyi bir durumdadır. Özellikle batı yönündeki duvarlar ayakta olup, doğu tarafındaki duvarlar tamamen yıkılmıştır.

Haştırın Kalesi (Andırın)



Kahramanmaraş Andırın ilçesinde, Kahramanmaraş-Andırın yoluyla Kadirli-Andırın yolunun kesişim noktasında bulunan Haştırın Kalesi oldukça sarp bir kaya kütlesi üzerindedir. Kale Bakımanı olarak da isimlendirilen bu kale bir karakol kalesidir. Ne zaman yapıldığı bilinmemekle beraber, tarihinin Hititler dönemine kadar indiği sanılmaktadır. Sonraki dönemlerde Roma ve Bizanslılar tarafından da kullanılmıştır.


Kale 60 m2’lik bir alana yayılmış, oldukça küçük bir kaledir. Moloz taştan yapılan kalenin iki kapısı ve iki burcu günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir.



Hisar Kalesi (Andırın)


Kahramanmaraş Andırın ilçesi Ayşepınar Köyü’nde bulunan Hisar Kalesi ormanlık bir alanda, kayalık bir tepe üzerindedir. Kalenin ne zaman yapıldığı bilinmemektedir.


Kale moloz taştan yapılmış olup, yalnızca batı surları ayakta günümüze gelebilmiştir.Bu kalenin yakınında Kale Kısığı Kalesi bulunmakta olup, her iki kale birbirlerinin göz uzaklığındadır.



Kale Kısığı Kalesi (Andırın)


Kahramanmaraş Andırın ilçesinde Gökgedik Köyü’nün batısında bulunan Kale Kısığı KalesiKör Sulu Çayı Kanyonundan 100 m. yüksekliktedir. Karakol kalesi niteliğinde olup, yakınında Hisar Kalesi bulunmaktadır.


Kale 150 m2’lik küçük bir yapı olup, moloz taştan yapılmıştır. Günümüze yalnızca güney surlarının kalıntıları gelebilmiştir.



Kaleboynu Kalesi (Andırın)



Kahramanmaraş Andırın ilçesi, Kargaçayırı Köyü’nde, Kaleboynu Mezrasının kuzeyinde bulunan Kaleboynu Kalesi MS.II.yüzyılda Roma döneminde yapılmış ve Bizans döneminde de kullanılmıştır.


Oldukça sarp bir tepe üzerinde 3.500 m2’lik bir alana yayılmış olan kale, moloz taş ve kireç taşından yapılmıştır. Günümüze yalnızca iç surları gelebilmiştir. Kuzey ve doğu surları tamamen yıkılmıştır. Kalenin üç burcu ile içerisindeki su sarnıcı iyi bir durumdadır. Kale girişi ile sarnıcı tonoz kemerli ve kireç harcı da kullanılmıştır.



Kudret Kalesi (Andırın)


Kahramanmaraş Andırın ilçesi, Alameşe Köyü’nün Bocalan Mevkiinde bulunan Kudret Kalesi sarp bir kaya kütlesi üzerindedir. Babikli veya Alameşe Kalesi ismi ile de tanınan bu kale MS.II.yüzyılda Roma döneminde yapılmış, Bizans döneminde de kullanılmıştır.


Kale 6.500 m2!lik bir alana yayılmış olup, doğu yönünde yüksekliği 50 m., batı ve güneyinde de 120 m.dir. Duvarları yöresel kızıl renkli kesme taştan ve kireç harcı ile örülmüştür. Kuzey ve güney surları tamamen çökmüştür. Giriş kapısı ile dört burcu günümüze sağlam bir durumda gelebilmiştir.



Rıfatiye Kaleleri (Andırın)


Kahramanmaraş Andırın ilçesi, Çokak Köyü’nün 6 km. güneybatısında, Rıfatiye Köyü’nde iki karakol kalesi bulunmaktadır. Bu kaleler plan olarak oldukça basit olup, Andırın’dan Kilikya bölgesine inen yolları korumak amacı ile yapılmıştır. Bunlardan birinci Rıfatiye Kalesi yolun doğu kanadına paralel dağların eteğinde, kayalıkların üzerinde kurulmuştur.


Birinci Rıfatiye Kalesi’nin üç kulesi ve girişi ayakta bulunmaktadır. Yapımında kireçtaşı ve moloz taş kullanılmıştır. Kalenin girişi güneybatısında olmasına rağmen günümüze bununla ilgili herhangi bir iz gelememiştir. Kalede daha çok doğal kayalardan yararlanılmıştır. Bu duvarların üzerindeki kuleler iki katlı olup, doğu yönünde bir kapısı ve kapının arkasında da kubbeli bir mekan bulunmaktadır.


İkinci Rıfatiye Kalesi, Rıfatiye Köyü’nün kuzeybatısında tepe üzerinde, önünden geçen yolu kontrol eden bir karakol kalesidir.Roma döneminde MS.II.yüzyılda yapılmış olup, Bizans döneminde de kullanılmıştır.


Kale bulunduğu tepenin etrafında köşeli bir plan şekli göstermesine rağmen çok harap olduğundan planını tam çıkarmak mümkün olamamıştır. Kalenin yapımında moloz taş, kireçtaşı ve yer yer de kayalardan yararlanılmıştır. Güneybatısında kare şeklinde kule kalıntıları görülebilmektedir.



Geben Kalesi (Andırın)



Kahramanmaraş, Andırın ilçesinde Geben-Göksun yolu üzerinde, Geben’e 3 km. uzaklıktaki Geben Kalesi yüksek bir tepe üzerinde kurulmuştur. Kalenin ne zaman yapıldığı kesin olmamakla beraber Roma öncesinde yapıldığı sanılmaktadır.


Kale Geben Vadisine hakim olup, önünden geçen iki önemli yolu kontrol amacı ile Roma Bizans ve Ermeni Krallığı dönemlerinde de kullanılmıştır. Kale dış surları ile birlikte 12.000 m2’lik bir alana yayılmış olup, kale iç ve dış surlar olmak üzere iki bölümden meydana gelmiştir. Yapımında moloz taş, kireçtaşı ve kesme taş kullanılmıştır. Kale içerisine tonoz kemerli kapalı mekanlar ve su sarnıçları yapılmış olup, bunlar günümüze iyi bir durumda gelebilmiştir. Dış surların büyük bir bölümü tahrip olmuş, yalnızca altı burcu ile mazgalları günümüze gelebilmiştir. Bizans, Roma dönemlerine ait taşlar üzerinde monogramlar ve haç motifleri bulunmaktadır.



Tırtatlı Kalesi (Andırın)


Kahramanmaraş Andırın ilçesi Sumaklı Köyü’nde ormanlık bir tepe üzerinde bulunan Tırtatlı Kalesi’nin ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Bununla beraber bu yapının kaleden çok bir konaklama yeri olduğu sanılmaktadır. Yapının duvarları moloz taştan örülmüş, dikdörtgen planlıdır.



Kalası Kalesi (Andırın)


Kahramanmaraş, Andırın ilçesinde Kahramanmaraş ile Azgıt kalesi arasındaki yolu kontrol amacı ile yapılmış bir karakol kalesi olan Kalası Kalesi kayalık bir tepe üzerindedir. Kalenin Bizanslılar tarafından yapıldığı, daha sonra da Ermeniler tarafından kullanıldığı sanılmaktadır. Bununla beraber bu kale ile ilgili kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır. Yalnızca bu yörede Bizanslılara ve Ermenilere ait sikkeler ele geçmiştir.


Kaleden günümüze kayalık zirvenin tepesindeki kuleden başka herhangi bir kalıntı gelememiş olup, bu da mimari yapısı hakkında bir bilgi vermekten çok uzaktır.