Konu: Isparta Doğal Güzellikleri

Köprüçay Kanyonu (Aksu)

Isparta Aksu ilçesinin 8 km. kuzeyindeki Anamas Dağları’nın güney yamacında bulunan Köprüçay Deresi Sorgun yaylasını geçtikten sonra Aksu kaynağının sularını da alarak Zindan Boğazına girer. Burada küçük şelaleler oluşturduktan sonra Aksu çayı ismini alır ve Zindan Boğzının güneyinden Aksu ile Yılanlı Ovasına açılır. Burada kanyonun suları çevreyi sulamaktadır. Bu sular çam ormanları ve yeşil kayalar içerisinde bir vadi oluşturur. Bundan sonra Belence Boğazının içerisinde birkaç yan dere ile Başak Dere’nin suyunu da alarak Kasımlar’a yönelir. Kasımlar’ın doğusunda Kartoz Çayı’yla birleşir ve buradan sonra adı artık Köprüçay Irmağı’dır. Kartoz Çayı’nın da desteğini alan Ayvalı Çayı, kalın kireçtaşlarını delmeye hazır bir potansiyel oluşturur. Bu nehir Kasımlar’ın güneyinden başlayarak Değirmenözü Köyü’ne kadar (12 km) sadece kireçtaşları içinde devam eder. Bu kesimde kendisinden 200-300 m. yüksekliğe ulaşan dar bir kanyon oluşturur. Kanyon boyunca kanyonun iki tarafındaki yüksek kayalar yer yer birbirlerine yaklaşmakta ve yöre halkı tarafından kayalara “Öpüşen Kaya” ismi verilmektedir. Bundan sonra akan su Değirmenözü Köyü’nün güneybatısında bir menderes yaparak, tekrar güneye yönelir ve ikinci kanyona girmektedir. Bu kanyonun uzunluğu 1,5 km.dir. Bu kısa kanyondan sonra nehir kıvrımlar çizerek, adacıklar oluşturur, Çaltepe güneyine kadar; yaklaşık 15-20 km, yöre halkının “Uyuyan Su” dedikleri durgun su şeklinde akar. Çaltepe güneyinden tekrar karbonatlı kayaçlar içerisine giren su Oluk Köprü’ye kadar dar ve derin bir kanyon daha oluşturur. Bu kanyonun haritadaki uzunluğu 15 km.den daha fazladır. Çevre köylülerinin anlattığına göre bu kesimde 60 m.ye varan şelaleler ve zaman zaman nehirin kayalar altında kaybolduğu alanlar olduğu belirtilmektedir. Köprüçay Antalya Serik yakınlarında Akdeniz’e dökülür.


Yazılı Kanyon (Sütçüler)


Isparta Sütçüler ilçesinin güneybatısında bulunan Yazılı Kanyon Değirmendere Çayı Vadisi içinden geçerek Karacaören Baraj Gölü’ne dökülür. Uzunluğu 10 km.dir. Jeolojik olarak Kretase yaşlı kalın kireçtaşlarında oluşan kırıklar boyunca gelişen karstlaşma kanyonun oluşmasına neden olmuştur. Sürekli olarak akan Değirmendere Çayı, kanyon içinde irili ufaklı bir çok cepler oluşturmuştur. Kanyonun yan duvarlarında oluşan karstik boşluklarda ibadet yapılan bölümler ve yazılar vardır.

Yazılı Kanyon’da bulunan Kaya Yazıtı:

Ey yolcu, yol hazırlığını yap ve koyul yola; şunu bilerek :
Hür kişi sadece karakterinde hür olan kişidir
Kişi hürriyetinin ölçüsü bizzat kendi doğasında bulunur
Ve kararında içtenlikliyse hür kişi ,
Yüreğinde ise dürüstlüğü, işte bunlar asil yapar kişiyi
Ve bununla yücelir hür kişi hatalarla değil.
Ana-babadan gelen uydurma bir asaletten tad almaz o :
Zira ana-baba değildir hür insanı doğuran
Zeus'tur herkese ata olan ve de tek kök insanoğluna
Herkesin tek şansı vardır. O alır kader icabı beden güzelliğini
Budur soy güzelliği ve hür olma hali gerçek anlamda.
Ruhen köle olan ise sakınmaz kötü sözden, katmerli köle de olsa
Aşırılıktır şiarı bu kişinin, yüreğinde soysuzluk vardır
Ey yolcu, Epiktetos köle bir anadan doğmuştu, ama
Yüceydi herkesten, bir kartal gibi: bilgelikte ise takdire şayandı ruhu
Söylemem gerekirse, tanrısal bir varlık doğurdu onu. Keşke şimdi de (bu mümkün olsa)
Böylesine yararlı ve sevinç kaynağı bir insan
Tüm ünlü kişiler arasında köle bir anadan dünyaya geldi.

Bu yazıtlardan dolayı kanyona “Yazılı Kanyon” denilmektedir. Yazılı Kanyonun Bizans dönemine ait olduğu bilinmektedir.


Kapız Kanyonu (Aksu)

Isparta Aksu ilçesi Yaka Köyü yakınında, Dedegöl Dağı’nda bulunan bu kanyonun içerisinde şelaleler bulunmaktadır. Ayrıca çevresinde çınar, çam, ardıç başta olmak üzere zengin bir bitki örtüsü bulunmaktadır. Yeterince tanınmayan bu kanyon içerisinde kuş ve bazı hayvan türleri yaşamaktadır. Bahar aylarında kanyon içerisindeki İnice Mağarasından sular akmaktadır.


Eğirdir Gölü (Eğirdir)


Isparta il sınırları içerisinde ve Göller Bölgesi’nin de en önemli göllerinden birisi olab Eğirdir Gölü 517 km2 yüzölçümü ile Türkiye'nin 4. büyük gölüdür. Kuzey-güney uzunluğu 50 km. doğu-batı genişliği 3-15 km.dir. Göl, deniz seviyesinden 916 m. yükseklikte Sultan ve Karakuş dağlarının arasında, il alanının ortasında yer almaktadır. Ortalama derinliği 12 metre, en yüksek derinliği ise Eğirdir yakınlarında 16,5 m.dir.

Göl iki kısma ayrılmaktadır. Kuzeyde kalan ve daha küçük olan kısmına Hoyran, güneyde kalan kısmına Eğirdir Gölü denir. Her iki bölüm Hoyran Boğazı ile birbirine bağlanır. Göl içerisinde Can Ada ve Yeşil Ada (Nis) isimli iki küçük ada vardır. Son yıllarda suların azalmasıyla bu adalar bir yarım ada biçiminde Eğridir’e bağlanmıştır.

Can Ada, Eğirdir ile Yeşil Ada arasında yer alan 7000 m² büyüklüğünde bir ada olup, ilin piknik alanıdır. Ayrıca Ada Atatürk'ün Eğridir’i ziyareti sırasında 1 Şubat 1933 tarihli Belediye Encümeni Kararı ile kendisine hediye edilmiştir. Günümüzde Ata Parkı olarak rekreasyon çalışmaları devam etmektedir.

Yeşil Ada’da ise ev pansiyonculuğu yapılmakta olup, balık restoranları, doğal ve tarihi güzellikleri ile dikkat çekmektedir.

Eğirdir Gölü’nde sudak, sazan, sıraz balıkları bulunmaktadır. Göl doğal sit alanıdır. Gölün birinci 300 m.lik kıyı şeridi 1996 yılında birinci dereceden sit alanı olarak ilan edilmiştir.


Kızıldağ Milli Parkı (Şarkikaraağaç)

Isparta Şarkikaraağaç ilçesine 5 km. uzaklıkta bulunan Kızıldağ Milli parkı 59.600 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Milli Park Isparta il merkezine 120 km. uzaklıktadır. Kızıldağ Milli Parkı alt florası çok zengin bir tür yapısına sahip olup, sadece tıbbi ve aromatik bitki sayısı 80’in üzerindedir.

Kızıldağ Milli Parkı’nda tavşan, tilki, sansar, kurt, çakal, yaban domuzu ve kuş türlerinden kartal, akbaba, şahin, doğan, atmaca, baykuş türleri gibi yırtıcılar; keklik, ardıç kuşu, üveyik, kaya güvercini gibi kuşlar ile yaklaşık 181 su kuşu türü yaşamaktadır.


Kovada Gölü Milli Parkı (Eğirdir)


Isparta Eğirdir ilçesinde bulunan Kovada Gölü Milli Parkı içerisinde bulunan, deniz seviyesinden 900 m. yükseklikteki Kovada Gölü 9 km. genişliğinde çevresi ise 20,6 km.dir. Derinliği 6-7 m.ye kadar iner. Göl oldukça sığ olup, göle yeşil rengi veren tortular 1,5 m. derinlikten sonrasının görülmesini engellemektedir.

Kovada Gölü Milli parkı 6.534 hektar alana yayılmış olup, 1970 yılında milli park olarak ilan edilmiş, 1992 yılında da birinci derece doğal sit alanı olarak tanımlanmıştır.

Milli Park zengin bir bitki örtüsüne sahip olup, kızılçam, karaçam, saplı-sapsız-saçlı meşeler, pırnal meşesi, kokar ağaç ve ardıç gibi ağaç türleri ile hayıt, sandal kocayemiş, kocayemiş, funda, çitlembik, yabani zeytin, akçakesme, mersin, menengiç, boyacı sumağı, muşmula, alıç, dağ muşmulası, böğürtlen, yabani gül, defne, tesbih ağacı, karaçalı, kördiken gibi maki florasının çalıları ile kaplıdır. Kovada Gölü'nde sazan, kadife ve tatlı su levreği, tatlı su ıstakozu bulunmaktadır. Bunun yanı sıra düzensiz ve yasadışı avlanmalar, yaban hayatı çok çeşitli ve zengin olabilecek bu yöreyi de kurutmuştur. Kovada çevresinde en çok bulunan yaban hayvanları, yaban domuzu, sansar, porsuk, tilki, tavşan ve ağaç sincaptır. Kovada Gölünde 153 tür su kuşu tespit edilmiştir. Kuşlardan yaban ördeği, kaz, angut, keklik ve çulluk mevsimlere göre milli parkta rastlanan belli başlı kuş türleridir.


Gölcük Tabiat Parkı (Merkez)

Isparta’nın güneybatısında deniz seviyesinden 1.380 m. yükseklikte, çevresi yeni yetiştirilmiş ağaçlarla kaplı bir krater gölü olan Gölcük il merkezine 12 km. uzaklıktadır. Gölün çevresi 150-300 m.yi volkanik küllü tepelerle çevrilidir. Gölün çapı 1.500 m., derinliği yer yer 32 m.ye ulaşmaktadır.

Gölcük Tabiat Parkı’nda kızılçam, karaçam, meşe, sedir, akasya, akçakesme ve diğer maki türü bitkiler ile tavşan, tilki, sincap, kaplumbağa, yılan ve çeşitli kuş türleri bulunmaktadır.

Gölcük gölü ve çevresi 1998 yılında Turizm Bakanlığınca turizm merkezi ilan edilmiştir.

Yazılı Kanyon Tabiat Parkı (Sütçüler)



Isparta Sütçüler ilçesine 10 km. uzaklıkta bulunan Yazılı kanyon tabişat Parkı 600 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Milli parka ismini veren kanyon 100-400 m. derinliğindedir. Tarihi Kral Yolunun geçtiği bu kanyon mabet ve kaya kitabeleri ile önem kazanmıştır.


Zengin bir bitki örtüsüne sahip olan Yazılı Kanyon Tabiat Parkı’nda; kızılçam, kızılağaç, çınar, ardıç, ceviz, pırnal meşesi, keçi boynuzu, defne, zeytin, sandal, sakız, tesbih, mersin, alıç, karaçalı, laden, katırtırnağı, zakkum, yaban gülü, sarmaşık, eğrelti gibi bitki türleri bulunmaktadır. Ayrıca bu parkta; domuz, yaban keçisi, tilki, porsuk, su samuru, tavşan, sincap, kartal, kızıl akbaba, doğan, güvercin, üveyik, keklik gibi yabani hayvanlar barınmaktadır.



Anıt Ağaçlar



Isparta il sınırları içinde; Isparta Merkez, Atabey, Eğirdir, Senirkent, Sütçüler, Şarkikaraağaç, Uluborlu, Yalvaç ve Yenişarbademli ilçelerinde, 27'si iğne yapraklı 57'si geniş yapraklı olmak üzere toplam 84 adet anıt ağaç tespit edilmiştir. Kültür ve Orman Bakanlığı kayıtlarına göre, bu ağaçlardan 18 adedinin tescili yapılmış bulunmaktadır. Şarkikarağaç ilçesi Sindel Yaylası mevkiinde bulunan 13 ağacın tescili ise, Sindel Yaylası, Kültür Bakanlığınca 1. Derece Doğal Sit Alanı kapsamında kalmıştır. Diğer ağaçların tescil işlemleri devam etmektedir.


Türkiye'nin en uzun boylu Anadolu kestanesi, kasnak meşesi ve boylu ardıcı, en uzun ikinci Anadolu karaçamı; Göller Bölgesi'nin en yaşlı Toros sediri, Anadolu karaçamı, Anadolu kestanesi, kokulu ardıcı, boylu ardıcı ve doğu çınarı; Göller Bölgesi'nin en kalın doğu çınarı, kasnak meşesi, Anadolu kestanesi ve büyük yapraklı ıhlamuru Isparta il sınırları içinde yaşamaktadır.



Mesire Yerleri



Isparta ilinde ve çevresinde çeşitli mesire ve piknik alanları bulunmaktadır. Bunların başında Eğirdir ilçesi Bayboğan Köyü’nde bulunan 26 dönüm alana sahip Bayboğan Ormaniçi Mesire Yeri; il merkezine 2 km. uzaklıkta Ayazmana Mesire Yeri; il merkezine 10 km. uzaklıkta Milas Mesire Yeri; Eğirdir ilçesine 7 km. uzaklıktaki Akpınar Köyü’nde Eğirdir Gölü’nün kuşbakışı seyredildiği Akpınar Köyü Seyir Terası; Eğirdir ilçesi Bağlar Mahallesi’nde Pınar Pazarı Mesire Yeri; Eğirdir-Barla yolu üzerinde, il merkezine 11 km. uzaklıkta, 1.500 m.lik sahil şeridi olan Bedre Koyu; Eğirdir-Sütçüler karayolunun 15.km.sinde Çamyol Dinlenme Parkı; Aksu ilçesinde Sorgun Yaylası; Gönen ilçesine Tarlapınarı Mesire Yeri; Senirkent ilçesi Yassıören kasabasında Değirmenderesi ve Ayazmana Mesire Yeri; Şarkikaraağaç ilçesine 15 km. uzaklıkta Felepınarı Mesire Yeri gelmektedir.