Eskişehir’in özelliklerinin başında doğal olan sıcak su kültürü gelmektedir. Nitekim gezgin ve coğrafyacı Paul Lucas “Eskişehir güzel çeşmelerle doludur. Hepsinden sıcak sular akar... Şehirde bu suların aktığı bir çok hamam vardır” diyerek şehrin yer altı su ve su kaynaklarının zenginliğinden söz etmiştir.

Bugün Eskişehir ve çevresinin yaklaşık 3-5 m. altında su kaynakları bulunmaktadır. Bu nedenle de Eskişehir’de doğal sıcak su kaynağı olan hamam, kaplıca ve içmeler vardır. Bunlar daha çok şehrin merkezinde “Sıcaksular” olarak isimlendirilen bölgede toplanmıştır.
Selçuklu Hamamı (Seyitgazi)

Eskişehir, İki Çeşme Mahallesi’nde bulunan Selçuklu Hamamının kitabesi bulunmamaktadır. Hamamın mimari yapısından, XIII.yüzyılın başında Alaettin Keykubad’ın annesi Ümmühan Hatun tarafından yaptırıldığı sanılmaktadır.

Hamam moloz taş ve tuğladan yapılmıştır. Selçuklu hamamları arasında değişik bir planı bulunmaktadır. Soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelen hamamın sıcaklığı sekizgen yıldız şeklinde bir plan göstermektedir. Her yüzde yıldız şeklinde nişlere yer verilmiştir. Üst örtü kubbelidir.


Bardakçı Köyü Hamamı (Seyitgazi)

Eskişehir, Bardakçı Köyü’nde bulunan hamamın mimari yapısından Osmanlı döneminde, XIV-XV.yüzyıllarda yapıldığı anlaşılmaktadır. Kitabesi günümüze ulaşmadığından, kaynaklarda da ismine rastlanmadığından banisi ve yapım tarihi kesin olarak bilinmemektedir.

Hamam dikdörtgen planlı olup soyunmalık, ılıklık ve sıcaklıktan meydana gelmiştir. Halvet bölümü çifttir. Hamamı oluşturan bölümlerin üzeri kubbelidir. Hamam moloz taş ve tuğladan yapılmıştır. Günümüze yalnızca üç küçük kubbeli sıcaklık ve külhan bölümleri gelebilmiştir.


Seyidler Hamamı (Sivrihisar)

Eskişehir, Sivrihisar ilçesinde bulunan bu hamamı Seyyid Nurettin’in kızı Seyyide Nuriye Hatun 1490’da yaptırmıştır.

Hamam moloz taş ve tuğladan yapılmıştır. Soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir. Plan olarak haç biçimli, dört eyvanlı köşe hücreli hamamlar gurubundandır. Eyvanların üzerleri kasnaklı kubbeler ile örtülüdür. Sonraki yıllarda hamamın önüne camekanlı bir bölüm ile bir de havuz eklenmiştir.


Hamam Karahisar Hamamı (Sivrihisar)

Eskişehir, Sivrihisar ilçesi Hamam Karahisar Köyü’nde bulunan bu hamam Roma dönemine aittir. Umur Bey tarafından ll75’de üst bölümü yenilenmiş, kadınlar ve erkekler bölümü olarak çifte hamam tarzında düzenlenmiştir. Kadınlar ve erkekler bölümlerinin üzerleri kubbelerle örtülmüştür.

Kesme ve moloz taş ile tuğladan yapılan hamam son yıllarda yenilenmiş ve eski özelliğini büyük ölçüde yitirmiştir.
Eskişehir hamamları arasıda Çifteler Hamamı, Sivrihisar’da kiliseden dönüştürüldüğü söylenen Sivrihisar Kumacık Hamamı, Seyidi Hamamı ve Küçük Hamam isimli hamamlar da bulunmaktadır.

Seyitgazi Kalesi (Seyitgazi)

Eskişehir Seyitgazi ilçesindeki Seyitgazi Kalesi, volkanik bir kaya kütlesi üzerinde bulunmaktadır. Kale Bizanslılar döneminde çevreyi kontrol altında tutmak için yapılmıştır. Kalenin bunduğu yerin stratejik konumda oluşundan ötürü de Selçuklular, ardından da Osmanlılar buraya önem ermişlerdir. Her iki dönemde de kale onarılmış ve bazı ilavelerle genişletilmiştir. Osmanlı döneminde kale önemini yitirmiş ve XV.yüzyıldan sonra da terkedilmiştir. Bundan sonra harap olmuş ve yıkılmıştır. Günümüze kalenin surlarına ait duvar kalıntıları dışında belirgin bir izi gelememiştir.

Bizanslılar kalenin yapımında yakınındaki Antik Pessinus kentinin kalıntılarından yararlanmışlardır. Kesme taş ve antik çağ mermer blokları ile örülen kale duvarlarında yer yer antik mimari parçalara da rastlanmaktadır. Kalenin altı sur kapısı bulunuyordu.Günümüze ulaşan sur duvarlarından muntazam bir işçilikle yapıldıkları anlaşılmaktadır. Ayrıca kalenin içerisinde sarnıçlar, depolar ve tahıl ambarlarının kalıntıları ve duvarları gelebilmiştir.


Sivrihisar Kalesi (Sivrihisar)

Eskişehir Sivrihisar ilçesinde Kral Yolu üzerinde bulunan ve bu yolu kontrol eden Sivrihisar Kalesi Bizanslılar tarafından yaptırılmıştır. Kral yolu nedeniyle bu kalenin Bizans dönemi öncesinde bulunup bulunmadığı konusunda yeterli bir bilgimiz bulunmamaktadır. Günümüze kalıntıları gelen kalenin yapımında Bizanslılar, Seyyitgazi Kalesinde olduğu gibi Antik Pessinus kentinin taşlarından yararlanmışlardır.

Sivrihisar Kalesinin dışa açılan altı kapısı bulunuyordu. Sur duvarlarında kesme taş, mermer parçaları ve moloz taşlardan yararlanılmıştır.

Selçuklular ve bir süre de kuruluş yıllarında Osmanlılar tarafından kullanılan kale terkedilmiştir.Günümüze sur duvar kalıntıları ile kale içerisindeki su sarnıçları, tahıl depoları ve yer altına yapılmış bazı mekanlar dışında pek fazla bir kalıntı gelememiştir.


Doğanlı Kale (Seyitgazi)


Eskişehir Seyitgazi ilçesinin Çukurca Köyü yakınında bulunan Doğanlı Kale, Frigler döneminde yapılmış, Roma ve Bizans dönemlerinde de kullanılmıştır. Bu kalenin üst kısmındaki kaya parçası “doğan”a benzetildiğinden ötürü de Doğanlı Kale ismi ile tanınmıştır.
Vadiye hakim olan bu kale yedi kattan oluşmuş, Roma ve Bizans döneminde buraya yer altı geçitleri ile mezarlar eklenmiştir. Bu nedenle de bu kale aynı zamanda bir kaya mezarı olarak da kullanılmıştır. Kale içerisinde katları birbirinden ayıran merdivenler ve kayaların oyulması ile meydana getirilen odalar bulunmaktadır.


Frig Kaleleri (Sivrihisar)


Eskişehir Sivrihisar’dan Yazılıkaya’ya ulaşan tepelerde bir takım Frik kalelerinin kalıntıları bulunmaktadır.
Frig soylularının, yöneticilerinin ve askerlerin yaşadığı bu kalelerden pek az kalıntı günümüze gelebilmiştir. Bunların başlıcaları Deveboynu Kalesi, Pişmiş Kale, Gökgöz Kalesi ve Akpara Kalesi’dir. Bu kalelerde sarnıçlar, depolar ve ev kalıntılarına rastlanmıştır. Aynı zamanda da bazıları mezar olarak kullanılmıştır.