Talebenin terbiyesi ve cemiyete faydalı bir insan haline gelmesinden mes’ul olan hocaların her şeyden önce onu yakinen tanıması lazımdır. Hoca; çevre, kabiliyet, hareket, ve davranış yönüyle farklı bir yapıya sahip olan talebeleri tanımak, bunun için de onları iyice tetkik etmek mecburiyetindedir. Zira bir hoca talebeyi tanıdığı nisbette tesirli olacak, terbiyesi müdahaleleri o derece hayırlı ve faydalı neticeler verecektir.
Bir talebeyi tanımak onun sadece ismini, simasını, bedenî yapısını bilmekten ibaret değildir. Onu tanımak maddi hususiyetlerini bilmek kadar bunun çok ötesinde manevi hususiyetlerini, kabiliyetlerini ve davranışlarını da bilmekle olur. Bunun için de onun ruhi, bedeni, zihni ve içtimai inkişâfını umûmî ve husûsî kabiliyetlerini, faaliyet gücünü vs. bilmesi icabeder. Bu hususa, talebenin hangi sahada, hangi meslek ve sanatta daha muvaffak olacağı hakkında doğru fikir verebilmek için ihtiyaç vardır.
Hocanın, talebelerinin meselelerini çözmede yardımcı olması, onu çok iyi tanımasına bağlıdır. Bu sebeple talebeyi içtimai yönden olduğu kadar ailevi , iktisadi ve kültürel yönden tanımalı ve hakkında çeşitli yollardan bilgi almalıdır.
Hocanın talebesini çok iyi tanıması, onun talim ve terbiyesinde karşılaşacağı maniaları aşmasına yardımcı olacağı gibi zaman israfına da mani olur. Hoca, hastayı tedavi eden doktor gibidir. Hastalık teşhis edilmeden tedaviye başlanmaz. Talebelerini kabiliyet ve diğer yönleriyle yakinen tanıyan bir hoca onlara hakkıyla rehberlik yapabilir.
Rehberlik, “Talebenin müstakil hareket edebilen bir insan haline gelmesi için yapılan yardımdır” diyebiliriz. Fakat bu yardım hiçbir zaman, yapılmayan bir şeyi yaptırıvermek şeklinde değil, yapılmayan şeyi bizzat talebenin yapar hale gelmesine yardımdır.
Rehberliğin başlıca faaliyet sahaları şunlardır.
a. Talebelerin maddi manevi meseleleri ile alakadar olmakla yapılan rehberlik
b. Anlama kabiliyeti zayıf talebelere yapılan rehberlik
c. Talebeleri istikbale hazırlamak suretiyle yapılan rehberlik
d. Şahsiyet ve karakterlerini geliştirmek için yapılan rehberlik
e. Hususi kabiliyetleri olan talebelere yapılan rehberlik
f. Talebelere hedef ve ideal kazandırmak için yapılan rehberlik
g. Çok fakir ve çok zengin ailelerin çocuklarına yapılan rehberlik.
Netice olarak “Verimli bir talim terbiye, talebeyi yakinen tanımak ve ona göre yapılacak rehberlik faaliyetlerinden geçer.