Evi olmayan da zekat verirSual: Bir takvim yapraginda aynen söyle diyor:
“Zekat verilecek malin hem borçtan hem de sahibinin asli ihtiyaçlarindan artmis olmasi sarttir. Asli ihtiyaçlarin basinda orta halli bir mesken gelmektedir. Ayni zamanda aile fertlerinden bakmakla yükümlü oldugu kimselerin bir yillik nafakasi olmasi gerekir. Elinde bulunan altini veya hazir parasi nisap miktarina ulassa bile, basini sokacak orta halli bir evi ve bir yillik nafakasi olmayan bir kimseye zekat farz degildir. Bu neye benzer? Suyu bulunan bir yolcu, yolda susuz kalabilecegini hesaba katarak suyunu kullanmayip teyemmüm etmektedir. Böyle bir durumda su yok hükmünde oldugu için teyemmüm caizdir. Bunun gibi, bir kimsenin asli ihtiyaçlarina sarf edilmek üzere nisap miktarinin üstünde parasi olsa bile yok hükmündedir. Mesela bir kimsenin kirk koyunu olunca birini zekat olarak vermesi gerekiyor. 39 olunca, arada bir fark olmasina ragmen zekat düsmüyor. Çünkü Allahü teâlâ âyet-i kerimesinde (Allah sizin için kolaylik ister, güçlük istemez) buyuruyor. (Bekara 185) Allahü teâlâ hiç kimseye takatinin disinda bir yük yüklememektedir.”
Öyle zenginler var ki, parayi eve yatirmiyor, eve verecegi para ile ticaret yapiyor veya tahvil senedi falan alip ev kirasindan fazla kâr getiriyor. Böyle zenginlere de evi yok diye zekat düsmez mi?
CEVAP
Dinimizde dört delil vardir. Akil delil degildir. Dört delilin hiç birisinde evi olma sarti bildirilmiyor. Konuyu açikça bildiren fikih kitaplari varken akil ile bunu açiklamaya çalismak, elbette hakikati katletmek olur.

Hiçbir fikih kitabinda (Evi olmayan zengine zekat düsmez) diye bir sart olmadigi gibi (Bir yillik nafaka) sarti da yoktur. Bu tamamen indi görüstür. Zekati teyemmüme benzetmek de indi bir kiyastir. (Allah kolaylik ister, güçlük istemez) ifadesini evi olmaya delil getirmek ne kadar yanlistir.

Kolaylik olsun diye, ince çorap üstüne mesh etmek, 5 vakit namazi bir vakitte kilmak, dini degistirmek olur. Sabah namazina kalkmak zordur, Allah kolaylik istiyor diye sabah namazini kilmamak kolaylik ise de dine aykiridir. Bir ay Ramazan orucu çok diye üç gün oruç tutmak kolaydir ama, Allah’in emri yerine gelmis olmaz. Bir gün oruç tutmak daha kolaydir. En kolayi da hiç oruç tutmamak ve hiç zekat vermemektir. Demek ki ölçü kolaylik degil, dinin emrine uymaktir. Dinimiz kirk koyunda biri zekat olarak verilir buyuruyor. Daha asagisina zekat düsmez diyor. Din ne emrediyorsa odur.

Hadis-i seriflerde buyuruluyor ki:
(20 dinar olana kadar altinin zekatini vermek gerekmez. 20 dinar olup da üstünden bir yil geçerse, yarim dinar zekat vermek gerekir. Daha fazla olursa, hesabi ona göredir.) [Ebu Davud]

(Gümüs 200 dirheme ulasinca, 5 dirhemi zekat olarak verilir.) [Ebu Davud, Tirmizi, Ahmed]

(Nisaba ulasip da, zekati verilen mal, kenz [istif edilmis] degildir.) [Ebu Davud, Hâkim, Hatib]

Asagidaki yazilar, Redd-ül-muhtar, Dürer Gurer, Hindiyye, Seadet-i Ebediyye, Cevhere, Dürr-ül-münteka, Camiur-rümuz, Uyun-ül-besâir, Tahtavi gibi kiymetli eserlerden alinmistir:

Islamiyet'e uygun ve rahat olarak yasayabilmesi için kullanilmasi gereken seylere, ihtiyaç esyasi denir. Bunlar yiyecek, giyecek, ev gibi seylerdir. Bu ihtiyaç esyasinin mevcut olmasi sart degildir. Eger mevcut ise, zekat nisap hesabina katilmaz. Ihtiyaç esyasini almak için biriktirilen para nisap hesabina katilir. Zira zekat için, ihtiyaç esyasina malik olmak sart degildir. Bu esya mevcutsa nisaba katilmaz.

Altin ile gümüs, para olarak veya kadinlarin ziynet esyasi olarak kullanilsin, ev, yiyecek, kefen satin almak için saklanilsin, kiliç gibi ihtiyaç esyasi olsalar da, zekat nisabinin hesabina katilir.
Ticaret için olmayan ev, apartman, tezgah, kamyon, gemi ve demirbas esyanin zekati verilmez. Bir senelik ev ihtiyaci için ayrilmis olan gidalarin da zekati verilmez. Yiyecek, içecek, giyecek ve barinacak ev gibi lüzumlu nafakadan olan ihtiyaç esyasi satin almak için sakladigi altin, gümüs ve kagit paranin hepsi nisap hesabina katilir, yani zekatlari verilir.

Evi olmayan zenginler
Sual: Bir yazar diyor ki:
(Zenginin evi yoksa, kirada oturuyorsa ona zekat düsmez. Ev, onun ihtiyacidir. Nakit tasarruflarinda zekat orani % 2.5 tur. Ev almak için biriktirilen para için bu oran büyük yekun tutar. Ev alana kadar bu para bence zekattan muaf tutulmali. Kur’anda nisapla ilgili bir âyet yok. Ancak nisabi açiklayan hadisler ile Peygamberin uygulamasi ve fikihçilarin görüsleri var. Hazret-i Peygamberin uygulamasi, kendi döneminin ortalama zenginlik ölçüsünü veren ictihadina dayalidir. Peygamberin ictihadi baglayici degil, yol göstericidir. Yani degismez bir ölçü degildir. Nisap, günün sartlarina göre yeniden tespit edilmelidir.)
Kur’anda nisap miktari yok diyor. Kur’anda bes vakit namazin vakitleri de yok. Ama Resulullah bunu bildirmedi mi? Onun bildirmesi niye baglayici olmuyor ki? O zaman namaz vakitleri de, namazin farzlari da baglayici olmaktan çikarilip bir reform mu yapilmak isteniyor? Bu yazarin görüsleri dogru mudur?
CEVAP
Deveye boynun egri demisler, nerem dogru ki demis. Yukaridaki görüsler tamamen yanlistir. Yazar, asirlardir gelen fikih kitaplarinin hiç birine itimat etmiyor, fikihçilarin görüsü diye basite aliyor. Hatta Resulullah efendimizin hükümlerine bile, ictihad diyor, baglayici olamaz diyor. Bunlar degismeli diyor. Yazara hadis-i serifleri bildirsek baglayici degil diyecek. Mezhebimizin fikih kitaplarini delil getirsek, onlar birer görüs, benim de görüsüm var diyecek. Adam mezhep falan kabul etmiyor ki. Ama biz mezhebe inanan, Resulullahin koydugu hükmü baglayici ve fikih kitaplarini senet kabul eden okuyucularimiz için, bütün muteber fikih kitaplarinda yazili olan mezhebimizin hükümlerini bildiriyoruz:

1- Altin, gümüs ve ticaret esyasinda zekat nisabi kirkta birdir.

2- Koyunda kirkta bir, sigirda otuzda bir, bes devede de bir koyun.

3- Madenlerde beste bir, toprak mahsullerinde onda birdir. Parayla sulanirsa yirmide bire iner.

Burada bildirilen zekata tâbi mallar çok ucuzlasa da, çok pahali olsa da yine oranlari kiyamete kadar degismez. Mezhepsizler begenmeyip degistirse de, degismis olmaz.

Öyle zenginler var ki, parayi eve yatirmiyor, eve verecegi para ile ticaret yapiyor veya tahvil senedi falan alip ev kirasindan fazla kâr getiriyor. Bu yazara göre, böyle zenginler de, evi olmadigi için zekat vermez.

Muteber fikih kitaplarinda para ne için biriktirilirse biriktirilsin, nisabi buluyorsa zekat vermek gerektigi yukaridaki yazida bildirildi.