Konu: Bitkiden Böceklere Sicak Karsilama

Sogukkanli canlilar, herhangi bir is yaparken gereken enerjiyi saglamak için vücutlarini isitmalidirlar. Bu ihtiyaç günes isigi altinda güneslenilerek giderilir. Ama yeni bir arastirmaya göre, böceklerin, diger sogukkanli canlilarin sahip olmadigi bir isinma merkezine sahip olduklari ortaya çikti. Bazi böcekler vücutlarini daha önceden bilinmeyen bir mekanda; bitkilerde isitiyorlar.

Avustralya'daki Adelaide Üniversitesi biyologu Roger Seymour, dünya genelinde yaklasik 900 bitki türünün, çiçeklerinde isi üretme özelliklerinin bilindigini belirtiyor. Hangi mekanizmayla üretildigi henüz bilinmeyen bu isi, polenleyici böcekleri davet eden kokularin yayilmasini sagliyor. Seymour ve çalisma arkadaslarinin Nature dergisinde yayinladiklari bir arastirma, bu isinin, polenleyici böcekler için ayni zamanda bir tesvik olabilecegini de ortaya koydu . (Roger S. Seymour et al., "Environmental biology: Heat reward for insect pollinators", Nature 426, 243 - 244 (20 November 2003); doi:10.1038/426243a")

Arastirmacilar, Cyclocephala colasi türü böceklerle tozaklanan (polenlenen) ve Fransiz Guyanasi'nda yetisen Philodendron solimoesense isimli bitkiyi incelediler. Bitkinin çiçeklerinin içine küçük cihazlar yerlestiren bilim adamlari, burada geceleri isi üretildigini ve dis ortamdan 4° C daha fazla sicakligin ortaya çiktigini buldular. Bu isi, böcekleri kitleler halinde bitkiye çekiyordu.

Ekip daha sonra böceklerin beslenme ihtiyaçlarini incelemeye geçti. Bunda, böceklerin kullandigi enerjiyi kaydeden ve 'respirometre' adi verilen bir cihazdan faydalandilar. Cihazi böceklere yerlestiren arastirmacilar, böceklerin vücutlarini sicak tutabilmeleri için çiçek disinda daha fazla enerjiye ihtiyaç duyuldugunu ortaya çikardilar. Buna göre çiçek disindaki bir böcek geceleri isinirken çiçegin içindeki bir böcege göre iki ila bes kat daha fazla enerji tüketiyordu.

Seymour, C. Colasi gibi küçük böcekler için sicak kalmanin 'son derece pahali' oldugunu, çünkü böceklerin kolayca isi kaybettiklerini belirtiyor. Böcekler, isi saglayan bitkiler sayesinde beslenme ve üremeye daha fazla enerji ayirabiliyorlar. Bu bitki böcekler için o kadar konforlu ve faydali bir ortam olusturuyor ki, böcekler zamanlarinin % 90'ini çiçeklerin sicakliginda geçiriyor.

Bitkiyle böcek arasindaki bu karsilikli dayanisma hayret verici bir yardimlasma örnegi olusturuyor. Kisaca özetleyecek olursak, bulundugu yerden hareket etmekte aciz olan bitki, diger bitkilere polenlerini ulastirmak için bir araciya ihtiyaç duyuyor. Bu ihtiyaci, nakil araçlari gibi görev gören böcekler sayesinde gideriliyor. Böcekler ise geceleri vücutlarini isitmada zorluk çekiyorlar. Düsen isiyla birlikte bünyelerindeki enerjinin büyük bölümünü bu açigi kapatmaya yönlendirmek zorunda kaliyorlar.

Iste bu noktada her iki canlinin ihtiyacini gideren bir gelisme yasaniyor: Bitki, beden isisini ortamin isisini 40C asacak kadar isitiyor. Bu ise bitkinin fizyolojisindeki özel ayarlamalarla mümkün oluyor.

Peki ama bu isinma davranisi ilk olarak nasil baslamistir? Bir diger deyisle bu hareketin fizyolojik temelleri neyle tetiklenmis olabilir? Acaba bitki kendi ihtiyaçlarini gidermek için böcekleri kendisine çekmeyi düsünmüs, bunun için böcek fizyolojisinin isi kazanimi açisindan ihtiyaçlarini incelemis ve geceleri böcege isi saglamanin akilci bir taktik olacagini kavramis olabilir mi? Elbette hayir. Çünkü bu bitki düsünmesini mümkün kilabilecek bir beyinden dahi yoksundur. Tüm bunlar bitki tarafindan hesaplanmis olamayacagina göre, bunlari hesaplayan üstün bir akil bulunmalidir. Hiç süphesiz bu üstün aklin sahibi Yüce Allah'tir. Allah, böcekle bitkiyi varetmis, onlara birbirlerinin ihtiyaçlarini karsilayacak özellikler vermistir. Allah bu sekilde sayisiz yardimlasma iliskisi vareden ve dogadaki yasamin uyum içinde devamini saglayandir. Tüm canlilarin ihtiyaçlarini karsilayan O'dur. Üstün güç sahibi olan Rabbimiz'in ise hiçbirseye ihtiyaci yoktur.

Allah, Ihlas Suresi'ndeki ayetlerde söyle bildirir:

"De ki: O Allah, birdir. Allah, Samed'dir (hersey O'na muhtaçtir, daimdir, hiçbir seye ihtiyaci olmayandir). O, dogurmamistir ve dogurulmamistir. Ve hiçbir sey O'nun dengi degildir." (Ihlas Suresi, 1-4)

Emeğine sağlık.