Konu: Cuma Hutbemiz....

GIYBET ve İFTİRANIN KÖTÜLÜĞÜ

Aziz Müminler!

İslam dini sosyal ilişkilere, ahlaki davranışlara, kişilik haklarının korunmasına, güven ve huzur ortamını yok edecek, bunlara sebep olacak davranışlardan kaçınılmasına büyük önem vermiştir. Bu sebeple sosyal ilişkileri zedeleyen temel hakları ihlal eden, ahlaki zafiyete sebebiyet veren gıybet ve iftirayı da yasaklamıştır.

Gıybet; bir insanı gıyabında eleştirmek, çekiştirmek ve onu hoşuna gitmeyecek sözlerle anmaktır. Sevgili Peygamberimizin ifadesiyle “Kardeşini onun hoşuna gitmeyen bir nitelikle anmandır.” Bu kişinin nesebinde, ahlakında, bedeninde ve işinde olduğu gibi, boyunun uzunluğu veya kısalığı gibi fiziki yapısıyla da ilgili olabilir. Bu tarz konuşmaların hepsi gıybettir.

Değerli Müminler!

Dilin başlıca hastalıklarından biri olan gıybet çok çirkin bir davranıştır. Bu çirkinliği Yüce Allah Kur’an-ı Kerim’de “ölen bir insanın etini yemeye” benzetmiştir. Ölü bir insanın etini yemek nasıl çirkin bir davranış ise ölü gibi kendini savunma hakkı olmayan kimseler hakkında gıybet de o kadar çirkin bir davranıştır. Çünkü gıybet neticesinde insan hem dilini kötüye alıştırmakta hem de kardeşinin hoşuna gitmeyen eksikliğini ifşa ederek kul hakkına girebilmektedir.

Aziz Müminler!

Dinimizin yasakladığı kötü davranışlardan birisi de iftiradır. İftira bir kişinin yapmadığı fiil ve davranışları ona isnat ederek bunları varmış gibi göstermektir. İnsanlara iftirada bulunmak büyük günahtır. Nitekim Kur’an-ı Kerim’de Yüce Allah “İftira edenlerin apaçık bir günah yüklendiklerini” “dünya ve ahirette lanetleniş olup büyük bir azabın onları beklediğini” bizlere haber vermektedir.

Aziz Kardeşlerim !

Müslüman söylediği her söze dikkat etmeli ve özen göstermelidir. Hele söylediği söz başkalarını ilgilendiriyorsa daha çok özen göstermelidir. İnsan her duyduğuna inanmamalı, her işittiğini dillendirmemelidir. Zira Kur’an-ı Kerim’de “Hakkında bilgi sahibi olmadığın bir şeyin ardına düşme. Çünkü kulak, göz ve kalp hepsi bunlardan mesuldür” buyrulmaktadır. Bundan dolayı gıybet ve iftira edenler, bu günahı işlediği gibi bunları işittiği halde önlemeyen kimseler de ona katılmış olmaktadır. O halde sorumluluktan kurtulmamız için ya bunları önlemeli veya gıybet ve iftira edenleri dinlememeliyiz.

Değerli Müminler!

Gıybet ve iftira ederek başkalarının şeref ve haysiyetleri ile oynayanlar bilmelidirler ki, bu dünyada herhangi bir cezaya çarptırılmasalar bile, ahrette ilahi adalet huzurunda mutlaka hesap vereceklerdir. Bu bakımdan toplumun huzur ve sükûnetinin bozulmasına, kardeşlik bağlarının kopmasına, aile yuvalarının yıkılmasına ve insanın değerinin zedelenmesine sebep olan gıybet ve iftiradan uzak durmak hem dünya hem de ahiret mutluluğumuza vesile olacaktır.

Hutbemi bir hadis mealiyle bitirmek istiyorum: “Allah’a ve ahiret gününe iman eden kişi ya hayır söylesin veya sussun.”

اَلْحَمْدُ للهِ حَمْداً كاَمِلاً وَ الصَّلاَةُ وَ السَّلاَمُ عَلىَ
رَسُولِناَ مُحَمَّدٍ وَ عَلىَ آلِهِ وَ أَصْحاَبِهِ أَجْمَعيِنَ . تَعْظِيماً لِنَبِيِّهِ وَ تَكْرِيماً لِفَخاَمَةِ شاَنِ صَفِيِّهِ فَقاَلَ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ قاَئِلٍ مُخْبِراً وَ آمِراً : إِنَّ الله َوَ مَلاَ ئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلىَ النَّبِيِّ يآ أَيُّهاَ الَّذِينَ آمَنُوا صّلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً • أّلَّلهُمَّ صَلِّ عَلىَ مُحَمَّدٍ وَ عَلىَ آلِ مُحَمَّدٍ • كَماَ صَلَّيْتَ عَلىَ إِبْراَهِيمَ وَ عَلىَ آلِ إِبْراَهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ • أّلَّلهُمَّ بَارِكْ عَلىَ مُحَمَّدٍ وَ عَلىَ آلِ مُحَمَّدٍ • كَماَ باَرَكْتَ عَلىَ إِبْراَهِيمَ وَ عَلىَ آلِ إِبْراَهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ •
Bundan sonra hatip, mihrap istikametine dönerek ellerini, açıp genellikle şu duayı okur:اَللَّهُمَّ فَصَلِّ وَ سَلِّمْ عَلىَعَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ مُحَمَّدٍ وَ عَلىَ آلِهِ وَأَصْحاَبِهِ أَجْمَعِينَ • وَ ارْضَ الَّلهُمَّ عَنْ ساَداَتِناَ أَبِي بَكْرٍ وَ عُمَرَ وَ عُثْماَنَ وَ عَلِيٍّ ذَوِي الصِّدْقِ وَ الْوَفاَءِ وَ عَنْ اْلأَنْصاَرِ وَ اْلمُهاَجِرِينَ وَ التَّابِعِينَ إِلَى يَوْمِ اْلَجَزاَءِ وَ عَنْ كَافَّةِ اْلمُؤْمِنيِنَ وَ اْلمُؤْمِناَتِ وَ اْلمُسْلِمِينَ وَ اْلمُسْلِماَتِ اْلأَحْياَءِ وَ اْلأَمْواَتِ إِنَّكَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ قَرِيبٌ مُجِيبُ الدَّعَواَتِ •
اَلَّلهُمَّ إِناَّ نَعُوذُ بِكَ مِنَ اْلفَقْرِ وَ اْلقِلَّةِ وَ الذِّلَّةِ وَ الشِّقاَقِ وَ النِّفاَقِ وَ نَعُوذُ بِكَ مِنَ اْلبُخْلِ وَ اْلحَزَنِ وَ الْهَرَمِ وَ سُوءِ اْلأَخْلاَقِ . اَللَّهُمَّ إِناَّ نَسْأَلُكَ تَماَمَ النِّعْمَةِ وَ دَواَمَ اْلعاَفِيَةِ وَ حُسْنَ الْخاَتِمَةِ إِنَّكَ أَنْتَ الرَّحِيمُ الْكَرِيمُ بِرَحْمَتِكَ ياَ أَرْحَمَ الراَّحِمِينَ. وَ سَلاَمٌ عَلىَ الْمُرْسَلِينَ وَ الْحَمْدُ لله ِرَبِّ اْلعا لَمِينً •
Dua bitince hatip tekrar hutbeyi irat ettiği yöne dönerek şu ayeti okuyarak hutbeyi bitirir:أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ ... بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ ...إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِوَالإِحْسَانِ وَإِيتَاء ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءوَالْمُنكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ•
“Muhakkak ki , adaleti, iyiliği ve (ihtiyacı olan) akrabaya yardım etmeyi emreder. Zinayı, fenalıkları ve insanlara zulüm yapmayı da yasaklar. O, dinleyip tutasınız diye size öğüt veriyor.” (Nahl suresi, 90)

Muhterem Müslümanlar!
Yüce dinimiz İslâm, emir ve yasaklarıyla fert ve toplumun dünyevî ve uhrevî huzur ve saadetini hedeflemiş, bu amaçla hırsızlığı, yalan söylemeyi, hile yapmayı, ticaret ve alışverişte eksik ölçme ve eksik tartmayı, kısaca başkalarına zarar veren her türlü haksız davranışları haram kılmıştır.
Bu hususta Cenâb-ı Hak Mutaffifîn sûresinde şöyle buyurmaktadır: “İnsanlardan alırken ölçüp tarttıklarında tam, onlara vermek için ölçüp tarttıklarında ise noksan yapan hilekârlara yazıklar olsun. Onlar düşünmezler mi ki büyük bir günde (hesap vermek için) diriltilecekler! Öyle bir gün ki, insanlar o günde âlemlerin Rabbinin huzurunda divan duracaklardır”[1].

Değerli Müminler!
Müslüman, kazancının helal olmasına, kazanırken de başkasının hakkına tecavüz etmemeye özen göstermeli, yaptığı işi, ibadet şuuru içinde dürüstçe yapmalı, aldığı ücretin helal olmasına dikkat etmelidir.
Sevgili Peygamberimiz, ticaret ahlâkı ile ilgili prensipleri ortaya koyarken, ticarette haksız rekabeti, müşteri kızıştırmak için alıcıymış gibi davranmayı, hileli artırımda bulunmayı yasaklamış [3]; gerçeği gizleyip yalan söyleyerek yapılan alışverişin bereketini, Allah Teâlâ’nın yok edeceğini [4] bildirmiştir.
Yine Peygamberimiz, “Doğru ve güvenilir tacir (âhirette) peygamberler, sıddıklar ve şehitlerle beraberdir” [2] hadisiyle ticaret ahlâkının önemini ve bu ahlâkın kurallarına uymanın ne kadar ulvî bir davranış olduğuna dikkat çekmiştir. Keza Resûlullah müşterinin gafletinden veya bilgisizliğinden faydalanıp, onu aldatanı da sert bir dille ikaz etmiştir.
Nitekim bir gün pazarı dolaşırken bir yiyecek yığınına elini daldırmış, eline ıslaklık gelince; “Nedir bu? diye sormuş, bunun üzerine satıcı: Yağmur yağmıştı ondan dolayı ıslandı diye cevap verince, Peygamberimiz: Niçin o ıslak tarafı halkın görebilmesi için üste getirmedin? diye mukabelede bulunduktan sonra: “Bizi aldatan bizden değildir.” [5] buyurmuşlardır.
Bu uyarı da gösteriyor ki müşterinin, tüketicinin aldatılması bir kul hakkı ihlalidir, müslüman bir toplumda olmaması gereken bir kötülük, bir hastalıktır. İş hayatında hileli yollara sapanlar, maddî bakımdan bir şeyler kazansalar da dinî açıdan iflas etmiş kişilerdir. Nitekim Peygamber Efendimiz kul haklarını ihlal eden kimseleri müflis olarak nitelendirmiştir [6]. Onun açıklamasına göre böyle bir kimse âhirette namaz, oruç, zekat gibi ibadetlerini yerine getirmiş olarak Allah’ın huzuruna gelir. Bununla beraber öyle günahlarla gelir ki kimilerine sövüp saymış, kiminin kanını akıtmış, kiminin malını yemiş, kimine iftira etmiştir. Bu durum karşısında onun ibadetlerden elde ettiği sevaplardan alınıp hak sahiplerine dağıtılır. Eğer ibadetleri ve iyilikleri bu hakları ödemeye yetmezse, hak sahiplerinin günahlarından alınıp hak yiyenin günahlarına eklenir. Böylece sevapları gitmiş, günahları da daha da artmış, dolayısıyla iflas eden durumuna düşen bu kişi cehenneme atılır.

Aziz Müminler!
Öyleyse dünya hırsına kapılmadan, helalinden kazanıp çoluk çocuğumuza temiz rızık, helal lokma yedirelim. Özümüz, sözümüz, ticaretimiz, sanatımız, ortaklığımız, dostluğumuz, arkadaşlığımız hep dürüstçe olsun. Böylece dünyamızı da, âhiretimizi de mamur edelim.