Cevap: faydalı arapça notları
Arapça İsm-i Tafdil
ismut Tafdil اِسْمُ التَّفْضِيلِ konusunu aşağıdaki gibi irdeleyebiliriz:
İsmul Tafdil, renk ve sakatlık dışında, bir vasfın, bir niteliğin, bir varlıkta başka bir varlıktakinden daha çok olduğunu gösterir. Bu isim sulasi fiilden erkek için أَفْعَلُ vezninde, dişi için ise فُعْلَى vezninde türer:
örnekler:
büyük كَبِيرٌ - büyümek كَبُرَ
daha büyük (dişi) كُبْرَى - daha büyük (müzekker) أَكْبَرُ
küçük صَغِيرٌ - küçülmek صَغُرَ
daha küçük (dişi) صُغْرَى - daha küçük (müzekker) أَصْغَرُ
Güneş, Aydan daha büyüktür الشَّمْسُ أَكْبَرُ مِنَ القَمَرِ
Ay, Güneşten daha küçüktür القَمَرُ أَصْغَرُ مِنَ الشَّمْسِ
uzak بَعِيدٌ - uzaklaşmak بَعُدَ
daha uzak (müzekker) أَبْعَدُ
Güneş, Yer'e Aydan daha uzaktır الشَّمْسُ أَبْعَدُ مِنَ القَمَرِ عَنِ الأَرْضِ
Bazı fiillerden, doğrudan doğruya ismut tafdil türetilemez. Böyle fiillerin mastarlarının önüne أَكْثَرُ، أَشَدُّ، أَقَلُّ gibi kelimeler getirilir.
Örnekler:
daha dayanıklı, daha çok kaldırabilen أَكْثَرُ تَحَمُّلاً
daha kırmızı أَشَدُّ حُمْرَةً
daha az hayalı أَقَلُّ حَيَاءً
خَيْرٌ (iyi) شَرُّ (kötü) ve حَبُّ (en sevgili) sıfatları, ismut tafdil olarak kullanılır:
Örnekler:
Namaz uykudan daha iyidir الصَّلاَةُ خَيْرٌ مِنَ النَّوْمِ
Yalancılık, hırsızlıktan daha kötüdür الكِذْبُ شَرٌّ مِنَ السَّرِقَةِ
İnsana en sevimli gelen şey, elde edemeğidir وَ حُبُّ شَيْءٍ إِلَى الإِنْسَانِ مَا مُنِعَ
Arapçada, üstünlük bildiren أَفْعَلُ (müennesi: فُعْلَى veznindeki isme: اِسْمُ التَّفْضِيلِ denir. Bu ismin belirttiği vasıf kendinde bulunan kelimeye المُفَضَّلُ (üstün tutulmuş), karşılaştırılan diğer kelimeye de المُفَضَّلُ عَلَيْهِ (kendisine karşı başkası üstün tutulmuş) denir.
Örnekler:
Ömer, Halid'den daha bilgilidir عُمَرُ أَعْلَمُ مِنْ خَالِدٍ
عُمَرُ: المفضل
أَعْلَمُ: اسم التفضيل
مِنْ خَالِدٍ: المفضل عليه
Kışın gecesi gündüzünden daha uzundur لَيْلُ الشِّتَاءِ اَطْوَلُ مِنْ نَهَارِهِ
لَيْلُ: المفضل
اَطْوَلُ: اسم التفضيل
نهاره: المفضل عليه
En üstünlük İsmi:
En üstünlük ismi, şekil bakımından, üstünlük isminin aynıdır. Bir vasfın, bir varlıkta, öteki varlıkların hepsinkinden çok olduğunu gösterir:
Örnekler:
Doğruluk en iyi huydur الصِّدْقُ أَفْضَلُ خُلُقٍ
Kitap en üstün arkadaştır الكِتَابُ أَفْضَلُ رَفيقٍ
cümlelerindeki أَفْضَلُ kelimesi, en üstünlük ismi olarak kullanılmıştır. En üstünlük ismi, iki yolla yapılır:
1) İsmut tafdil başına اَلْ eklenerek:
Örnekler:
En büyük çocuk zekidir الوَلَدُ الأَكْبَرُ ذَكِيٌّ
En küçük öğrenci tembeldir التِّلْمِيذُ الأَصْغَرُ كَسِلٌ
En büyük kız uzun boyludur البِنْتُ الكُبْرَى طَوِِيلَةٌ
2) İsmut tafdilden sonra son harfi kesralı bir isim getirilerek:
Örnekler:
En doğru sözlü أَصْدَقُ قَائِلٍ
En iyi dost أَحْسَنُ صَدِيقٍ
Çocukların en büyüğü أَكْبَرُ الأَوْلاَدِ
Kitaplıkların en mükemmeli أَكْمَلُ المَكْتَبَاتِ
Pasifik, en geniş okyanustur المُحِيطُ الهَادِي أَوْسَعُ المُحِيطََاتِ
Uyarı!..
Hem cemide, hem de müsennalarda kıyas yapılırken, müennes için de (فُعْلَى değil) أَفْعَلُ vezni kullanılır. Ancak, en üstünlüğü ifade etmek için müenneslerde فُعْلَى vezni kullanılır:
Örnekler:
En büyük kız البِنْتُ الكُبْرَى
En güzel isimler الأَسْمَاءُ الحُسْنَى
Alıntı
