Konu: ilk yardım

1. GİRİŞ
Yanık vakaları sadece deriye ait bir travma olarak görülür. Deri vücudun çevre ile direkt te*masta olan bir parçası olduğu iğin bu görüş doğru olabilir. Ancak yanık vakalarında yaralan*ma sadece deriyi ilgilendirmez. Yanığın şiddetine göre deri altı dokuları, kaslar, kemikler, sinirler, kan damarları, solunum sistemi zarar görebilir. Hava yolu tıkanabilir, solunum yetmezliği ve solunum durması gelişebilir. Yanıkların yol açtığı zararların yanında has*tada emosyonel ve psikolojik sorunlarda ortaya çıkabilir.

2. YANIKLARIN SINIFLANDIRILMASI
Yanıklar neden olan etkene göre sınıflandırılır. Yanığa yol açan etkenler şunlardır:
Isı: Alev, ateşten dolayı ısı artışı, radyasyon, buhar, sıcak sıvılar ve sıcak objeler
Kimyasal maddeler: Asitler, alkaliler, yakıcı maddeler
Elektrik : Elektrik akımı, yıldırım
Işınlar: Yoğun ışık kaynakları, ultraviyole ışınları (güneş ışığı)
Radyasyon : Nükleer kaynaklar, ultraviyole ışınları
Yanıklar, yayıldıkları deri tabakalarına göre derecelerine göre :
1 . Derece Yanık : Sadece epidermisi ilgilendiren yüzeysel bir yanıktır. Ağrı ile karakterizedir ve derinin rengi kırmızıdır. Bazen deride ödem gelişebilir. Deride iz bırakmadan iyileşir.
2. Derece Yanık: Derinin birinci ve ikinci tabakaları zarar görür. Fakat yanık alttaki dokulara geçmemiştir. Derinde yoğun bir ağrı hissedilir. Deride aşırı kızarıklık, su dolu kabarcıklar mevcuttur. Derinin benekli bir görünüşü vardır. Yanık olayından sonra 48 st. içinde plazma ve dokudaki sıvılar derinin üst tabakasında toplanırlar ve ödem gelişir. Ödemle birlikte su dolu kabarcıklar*da oluşur, ikinci derece yanıklar uygun bir bakımla kendi kendilerine iyileşirler ve çok küçük bir iz bırakırlar.
3. Derece Yanık : Derinin tüm tabakaları zarar görmüştür. Bazı 3. derece yanıklarını 2. derece yanıklardan ayırmak güçtür. 3. derece yanıkta deri siyah yada kuru, beyaz renktedir. Sinirler harap olduğu için hasta ağrı hissetmeyebilir (yanığın çevresinde oluşan 2. derece yanıklardan dolayı oluşan ağrının dışında). Bu tip yanıkta deri graftına ihtiyaç olabilir. Büyük izler kalır

YANIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Yanığı değerlendirebilmek için şu faktörlere dikkat edilmelidir. :
·Yanmış vücut bölümleri,
·Yanığın derecesi,
·Yanmış alanların büyüklüğü
·Hastanın yaşı,
·Hastanın diğer hastalıkları ve yaraları.
Yanığa neden olan ette n hasta değerlendirmesinde önemli bir faktördür. Nükleer radyasyonla oluşan yanık hafif bile olsa ısı ile meydana gelen yanıktan daha fazla tehlikelidir. Kim*yasal maddeler deri üzerinde kalırlar ve saatlerce hatta günlerce deriyi yakmaya devam ederler . Daha sonra kan dolaşımına girerler, bu olay bazen alkali maddelerle oluşur.
Yüzdeki herhangi bir yanık hava yoluna veya gözlere zarar verebilir. Ellerin ve ayaklarında yanması tehlikelidir, çünkü parmaklarda hareket kaybı gibi komplikasyonlara yol açabilir. Hastayı hastaneye götürmeden önce zarar gören dokuların birbirine yapışmasını önlemek için özel bir bakım gereklidir. Büyük eklemlerin yanması çok ciddi olabilir. Bu tip yanıklar ya*nan tarafın distalindeki dokuların dolaşımını engelleyebilir. Kasıklarda, kalçalarda ve uyluklarda oluşan yanıklarda bakteriye! kontaminasyon gelişebilir. Bu ise dokunun yanık do*layısıyla zarar görmesinden daha ciddi sorunları ortaya çıkarır.
Yanığın derecesi önemlidir, ikinci ve üçüncü derece yanıklarda yanık, derinin dış tabakasından daha da içerilere işler. Bu yüzden dokular kontamine olabilirler ve dolaşım sistemi de tehlikeye girebilir.
Yanık değerlendirmesinde yanık alanının sınırlarını tahmin edebilmek önemlidir. Yanığın deri yüzeyinde kapladığı alan "Dokuzlar Kuralı" ile çok hızlı bir şekilde hesaplanabilir. Bu hesaplamaya göre:
Baş ve boyun, her bir üst ekstremite, göğüs, karın, sırtın üst kısmı, sırtın alt kısmı ve kalçalar, her bir alt ekstremitenin ön kısımları ve arka kısımlarının oranlarının herbiri %9 olarak kabul edilir. Bu toplam vücut yüzeyinin %99'unu içerir, geri kalan %1 oranı genital bölge içindir. Bu hesap sadece yetişkinlerde uygulanır. Bebekler ve çocuklar için kullanılan sistem daha karmaşıktır.
Çocuklarda baş ve boyun % 18, her bir üst ekstremite %9 göğüs ve karın %18, tüm sırt %18 her bir alt ekstremite %14 ve genital bölge %1 olarak hesaplanır. Toplam olarak %101 oranı ortaya çıkar. Çocuğun başı yetişkine oranla vücutta kapladığı alana göre daha büyüktür.

. YANIĞIN ŞİDDETİNİN SINIFLANDIRILMASI
4.1. Kritik Yanıklar
·Kemik, yumuşak dokular ve hava yolunun zarar gördüğü tüm yanıklar,
·üzü, elleri, ayakları, kasıkları ve büyük eklemleri içeren 3. derece yanık!ar,
·Vücut yüzeyinin %.10’undan daha fazlasını kapsayan 3. derece yanıklar,
·Vücut yüzeyinin %30'dan fazlasını kapsayan 2. derece yanıklar.

4.2. Orta Derecede Yanıklar
·Yüz, eller, ayaklar, kasıklar ve büyük eklemler dışında vücut yüzeyinin %10 undan daha az alanı kapsayan 3. derece yanıklar,
·Vücut yüzeyinin %15 - 30'unu kapsayan 2. derece yanıklar,
·Vücut yüzeyinin %50 - 75'ini kapsayan 1. derece yanıklar.

4.3. Hafif Yanıklar
·Yüz, eller, ayaklar, kasıklar ve büyük eklemler dışında vücut yüzeyinin %2'sinden daha azını kapsayan 3. derece yanıklar,
·Vücut yüzeyinin %15’inden daha azını kapsayan 2. derece yanıklar,
·Vücut yüzeyinin %20'sinden daha azını kapsayan 1. derece yanıklar.

5. YANIKLARDA İLK YARDIM
Yanıklardan önce bazı acil durumların ilk yardımı yapılır. Bunlar hava yolu tıkanıklığı, çeşitli solunum güçlükleri, solunum ve kalp durmaları çeşitli kanamalar, şok, omurga yaralanma*ları, çeşitli kafa travmaları, açık göğüs ve karın yaraları gibi durumlardır.
Solunum yolunu etkileyen yanıklar en yüksek risk grubunu oluştururlar. Ayrıca kritik yanık vakalarında da acil nakil gereklidir. Yaş önemli bir faktör olduğu için 2. ve 3. derece yaygın olarak yanmış yaşlı ve çocuklar, kronik solunum sistemi hastalığı ve kalp hastalığı olanlar, geçmişte travma hikayesi veya diabeti olanlar öncelikle nakledilmelidirler.

5.1. Isı İle Oluşan Yanıklarda İlk Yardım
Uyarı: Yeterince personel, cihazınız yoksa ve deneyim sahibi değilseniz alevlerle tutuşmuş bir insanı kurtarmaya kalkışmayın. Bir kapıyı açmak gibi basit bir hareket bile hayatınızı kaybetmeye neden olabilir. Bazı yangınlarda kapıyı veya pencereyi açmak yangının şiddetlenmesine hatta bir patlamaya, neden olabilir.
1. ve 2. derece yanıklarda yanan bölgeyi 2-5 dk. soğuk su içinde tutun ve sonra kuru pansu*man materyali ile kapayın. Mümkünse hastayı; naklederken soğuk su uygulamasına devam ediniz. Eğer eller veya ayak parmaklan yanmışsa her bir parmağın arasına steril su ile nemlendirilmiş steril gaz bezleri yerleştirin.
3. derece yanıkların üzeri kuru, steril bir pansumanla veya bir yanık çarşafı ile kapatılmalıdır. Bazı yanık merkezleri şiddetli yanıklar için kuru pansuman, vücudun %9'u veya daha azı zarar görmüş yanıklarda ise nemli pansumanı tavsiye ediyorlar. Kesinlikle yanık bölgeye yağ, merhem veya spreyler uygulamayın. İlk yardım için gelen personel bu maddeleri çıkarmaya çalışırken esas gerekli olan bakım aksar.

5.2. Kimyasal Yanıklarda İlk Yardım
Uyarı: Kimyasal yanıkların oluştuğu ortamlar bazen çok tehlikeli olabilir. Ortamı daima değerlendirin. Hastanın çevresinde tehlikeli kimyasal maddeler büyük bir havuz halinde olabilirler. Asitler kırılan şişelerden sıçrayabilir. Hala zehirli duman veya gazlar bulunabilir. Yeterli personel ve cihazınız yoksa ve ortam hala tehlikeli ise kesinlikle kurtarma işlemine kalkışmayın.
Kimyasal yanıklar, acil bakım gerektirir. Siz oraya varmadan önce olay yerindekiler ilk yardıma başla*malıdırlar. Endüstri alanın*da çalışanlar, kimyasal madde kazalarında yapılacak ilk yardım konusunda eğitim görmelidirler. Bazı büyük fabrikalarda vücudu tehlikeli kimyasal maddeden arındırmak için duşlar mevcuttur.
İlk yardımda yapılacak ilk girişim akan su kullanarak kimyasal maddeyi arındırmak hastanın tüm vücudunu yıkamaktır. Yanık bölgesinin basit olarak ıslatılması yeterli değildir. Devamlı bol akan su ile bölgeyi nazikçe yıkamak gerekir. Yanmış dokulara oldukça zarar verebilen sert spreylerden kaçınılır.

·Dişler, takma dişler, kon ve kusmuk gibi ya*bancı maddelerin soluk yollarını tıkaması
·Boğazın ve soluk yollarının dokularının şişmesi (enfeksiyon hastalıkları, yakıcı gaz ve sıvılar, arı ve zehirli böceklerin boğaz ve çevresini sokması ve ciddi alerjik reaksiyonlarda görülür)

3. Nefes alamamak
·Çocuklarda yastıkla ya da başa geçirilen plastik torbayla boğulma
·Kravat, sıkı yaka, kadın çorabı ya da eşarpla boğulma
·Boyundan asılma

4. Göğüs kafesiyle ilgili nedenler:
·Toprak, kum ya da dolgu malzemelerinin (si*lolarda) altında kalmak;
·Duvar ya da iki çarpışan cisim arasında kalmak;
·Panik halindeki kalabalıklarda sıkışma;
·Göğüs kafesinin delinmesiyle akciğerlerin sönmesi;
·Her çeşit kazada göğüs kafesinin ezilmesi (özellikle trafik kazalarında.)

5. Solunum sinirlerinin etkilenmesi:
·Elektrik çarpması;
·Barbituratlar, morfin, zehirli gazlar ve tarım ilaçları
·Tetanoz gibi kontrol dışı kas katılmaları
·Çocuk felci, Apoplexy ve benzeri hastalıklar;
·Boyun omuru kırıklarında, omurilik zedelenmesi sonucu, solunum sinirlerinin felci.

6. Vücutta oksijen kullanımını engelleyen nedenler:
·Karbon monoksit zehirlenmesi: Havagazı ve motorlu araçlardan çıkan egzoz gazlarında bulunan karbonmonoksit, kan alyuvarlarında oksijenin yerine geçerek onların oksijen taşımasını engeller ve yaşam tehlikeye girer.
·Siyanid zehirlenmesi (Prussic asit: Kan oksijeni dokularda kullanılamaz ve hücre boğulması meydana gelir.
·Solunan havada yetersiz oksijen: Kalın duman tabakası, kapalı tüneller ve boru hatları gibi yerlerde ortaya çıkar.
·Atmosfer başmandaki değişiklikler: Yüksek dağlarda ya da derin yeraltı çalışmalarında görülen solunum güçlükleri halleri.
·Uzun süren katılma ve sara nöbetleri: Solunum kaslarının katılması ve görev yapmaması.

BOĞULMA HALLERİNDE DIŞ GÖRÜNÜŞ
·Soluk alma: Solunum sıklığı, derinliği ve güçlüğü giderek artar. Daha sonra soluk alma hırıltılı bir şekilde ve büyük güçlükle gerçekleşir. Kazalı sıkıntı içindedir. Sonunda solunum tümüyle kesilir.
·Renk değişimi: Kazalının dudakları, kulak me*meleri, burnu, tırnak dipleri, gözakı, yüzü ve boynu morarmaya başlar (siyanoz).
·Bilinç kaybı: Kazalı söylenenleri anlamamaya başlar, çevresinde olanları farketmez; ileri şekillerinde sara nöbetine benzer kasılmalar görülür

2. KIRIKLAR
2.1. Kırık tanımı
Travma veya kemiğin patolojik hastalığı sonucu, kemik dokusunun bütünlüğünün bozulmasına kırık denir.

2.2. Kırığın Oluşum Mekanizması
2.2.1. Travmaya Bağlı Kırıklar
Direkt veya indirekt travma etkisiyle meydana gelir. Bununla birlikte kemiğin direkt zorlanması veya kuvvetli kas kontraksiyonları sonucu da kırık oluşabilir.
·Direkt Güç : Vurma, kazalardaki çarpma gibi kemik üzerine doğrudan gelen kuvvetle ve kuvvetin yüklendiği yerde kırık olur.
Bunlarda yumuşak dokunun ezilmesi ve parçalanması fazladır. Çoğunlukla açık kırıktır.
·İndirek Güç: Kemiğin bir ucuna veya daha uzağına gelen bir kuvvetin meydana getirdiği kırıktır. İndirekt etki sonucu kaslar ve eklemler travmanın kuvvetini kemiğe iletmiştir. Örneğin, eli üzerine düşen bir kimsenin köprücük kemiğinin kırılması gibi.
·Kemiğin direkt zorlanması: Burada güç doğrudan kemik üzerine uygulanmıştır. Mermi*nin çarpması ile meydana gelen kırık gibi.
·Kuvvetli kas kontraksiyonları : Kasın kuvvetli kaşıtması sonucu, küçük bir parça kopmasıdır.

2.2.2. Patolojik Kemik Hastalıkları
Kırıkların diğer bir önemli sebebi de patolojik kemik hastalıklarıdır. Tümör, osteomiyelit ve osteoporoz gibi kemiği ilgilendiren ve kemik dokusundaki fizyolojik yapıyı bozan hastalıklar da kemik kırılmasına sebep olmaktadır. Zayıflayan kemik dokusu, hafif bir travma veya bir hareket esnasında kırılır.

2.3. Kırığın Sınıflandırılması
2.3.1. Basit Kırık
Direkt veya indirekt travma ile kemik kırılmış, fakat kırık uçlar komşu dokuları lezyona uğrat*mamıştır. Basit kırıklar, başka bir deyişle kapalı kırıktır.

2.3.2. Açık Kırık
Uzun kemik kırıklarında travma ve adele tonüsü kırık uçların yerlerinden kaymalarına ne*den olur. Özellikle uzun parçanın, kas, damar, sinir, yağ dokusu ve deriyi parçalayarak-dışarı çıktığı görülür.

2.3.3. Komplike Kırıklar
Kemik kırılmış ve komşu organlardan birinin içine kırık uçlardan birisi girmişse komplike kırıkları meydana getirir. Örneğin; kaburga kırıklarında kırık uçlardan birinin akciğere batması gibi.

2.3.4. Yaş Ağaç Kırığı
Bu tip kırıklarda kemik bütünlüğü her yerde aynı derecede bozulmamıştır. Kemiğin bir yüze*yi sağlam olduğu halde diğer yüzeyi parçalanmıştır.

2.3.5. Çöken Kırıklar
Özellikle yassı kemiklerde görülür. Çöken parça tamamen kopmamıştır. Kafatası kemikle*rinde çok görülür ye çöken parça beyine basınç yaparak etkilediği merkezşerde felç yapabilir.

2..4. Kırık Semptomları
Kırık belirtilerinin, ilk yardımın uygulandığı yerde iyi değerlendirilip buna göre ilk yardımın yapılması gerekir. Kırık belirtileri kırığın şekline, yerine ve kaslarla olan ilişkisine bağlı olarak değişik şekillerde ortaya çıkar.

2.4.1. Ağrı
Kırılmayı takiben ağrı ortaya çıkar. Yapılan basınç ve kırık bölgenin hareket ettirilmesi ile artar. Ağrı, bazen şok yapabilecek kadar şiddetlidir.

Kırık bölgesine elle yapılan bir müdahalede refleks olarak çekilme ve hassasiyet görülür. Hasta kırık olan tarafı sağlam eli ile tutar.

2.4.3. Creppitus (Krepitasyon)
Kırık uçların birbirine değmesi ve sürtünmelerinden dolayı titreşim şeklinde ses vardır. Bu ses kulakla duyulur, elle hissedilir.

2.4.4. Şişme ve Ekimoz
Kırığın oluştuğu yerde, kırık urlarından birinin yer değiştirmesi ile ya da hematom oluşumuna bağlı şişme görülür. Hücre arasına sızan kılcal kanamaya bağlı ekimoz oluşur.

2.4.5. Hareket kaybı
Kırılan kemik fonksiyonunu yapamaz. Şekil bozukluğu meydana gelir.

2.4.6. Yaralar
Travmanın isabet noktasında yara meydana gelir. Açık kırıklarda ezik yaralara rastlanır.

2.5. Kırıklarda Genel Tedavi Metodları ve İlk Yardım
Kırıklarda ilk yardımın temel ilkeleri;
·Kırığın tesbit edilmesi,
·Organın istirahate alınması,
·Kazazedenin genel istirahatinin sağlanmasıdır.
Böylece, kırık kemik uçlarının harabiyeti önlenir ve kırık bölgesindeki kas, damar, ve sinirler korunur.

Kırıkta ilk yardım :
Kırık tesbit edilir ve organ istirahata alınır,
Gereksiz hareketlerden kaçınılarak, doku harabiyeti önlenir,
İyi bir tesbit için kırık tahtaları, atel veya alçı ateli kullanılır,
Kanamaların durdurulmasına, ağrı ve kanama şokunun önlenmesine çalışılır,
Açık kırıklarda, yara steril gaz bezlerle kapatılır, dış etkenlerden korunur
Yeterli ve geçici tesbitten sonra kan dolaşımı mutlaka kontrol edilir,
Yeterli tesbitten sonra diğer ilk yardım müdahaleleride yapılarak kırık durumuna göre hasta uygun pozisyonda sevk edilir.
·Kırık bölgesindeki ödemin önlenmesi için, o bölge kalp seviyesinden yukarı kaldırılır. Bu yastıklara desteklenerek sağlanır.
·İlk yardım için geçici olarak uygulanan atel ve bandaj sıkı olabilir. Tesbitin sıkı ol*ması karıncalanma, yanarak ağrıma ve uyuşma gibi şikayetler, sinir telinin tesbite bağlı olarak lezyona uğradığını gösterir. Sıkı bandaja bağlı kan dolaşımı durabilir. Kan dolaşımının bozulması halinde, deride siyanoz, soğuma ve beyazlaşma gözlenir.
·Kırık bölgesinin enfeksiyon yönünden araştırılması için ağrı, şişme, ateş ve kızarıklık gibi iltihabın bulguları araştırılır. Özellikle gazlı gangren ve tetanoz yönünden önlemler alınmalıdır.
·Vital bulguların takip ve kaydedilmesi önemlidir,
·Kırık bölgesindeki kanamanın ve lenf sızmasının azaltılması için soğuk tatbikat ge*rekli olabilir.

. Ekstremite Kırıkları
2.6.1. Humerus Kırığı
Humerus kırıklarında THOMAS ateli kullanılır. Bunun olmadığında tahta ateller kullanılarak tesbit etmemiz mümkündür.
Ateşlemenin yapılışı; Tahta ateller önce pamukla kaplandıktan sonra üzeri sargı ile sarılır.
Kırık olan kolun koltuk altı rule sargılarla veya pamuk demetleri ile desteklenerek kan dolaşımının etkilenmesi ve sinir zedelenmesi önlenir.
Atellerden biri göğüs ile kol arasına, diğeri kolun dış kısmına yerleştirilir. Atelin uzunluğu dir*seğe kadar olmalıdır.
Dar katlanmış üçgen sargılar kullanılır ve düğümleri dışa getirilir,
Diğer bir sargı ile kol vücuda tesbit edilir ve ön kol boyundan askıya asılır. Hasta oturarak sevk edilir.

2.6.2. Ulna-Radius Kırığı
Hazırlanmış tahta atellerden yararlanılır. Ateller ön kolun alt ve üst kısmına yerleştirilir. Atelin uzunluğu dirsekten parmak uçlarına kadar olmalıdır.
Yerleştirilen ateller üçgen sargı ile kola sıkıca tesbit edilir. Tesbit bittikten sonra, kol 90° açı yapacak şekilde üçgen sargı ile boyundan askıya alınarak tesbit kuvvetlendirilir.
Bilek veya elin kırık olması halinde, el açık olarak sekiz şeklinde tespit edilir.tespitten sonra kan dolaşımı kontrol edilir.
Parmak kırığında küçük tahta ateller kullanılır. Atelin uzunluğu parmak ucundan bileğe ka*dar olmalıdır. Kırık parmak atel spiral sargı ile sarılır ve bilekte sonlandırılır.

3. Köprücük Kemiği Kırığı
Direkt veya indirekt travma sonucu kırılan klavikula kırığını yerine koymaya çalışmak doğru değildir. Acık yara varsa üzerine steril kompresler koyarak tesbit yapılır. Klavikula kırığını tesbitte:
·Omuzların yukarı kaldırılması ile kırık uçların kayması önlenir.
·Koltuk altları desteklenir,
·Katlanmış iki üçgen sargı koltuk altından geçirilerek sırtta düğüm yapılır.
·Başka bir sargı ile sırttaki sargılar birbirine yeteri kadar yukarı kaldırılmasına yetecek sıkılıkta olmalıdır. Böylece kırık klavikula her hangi bir tahribat yapmaz. Bütün bu işlemler elbise üzerinden de yapılabilir.
·Kırık taraftaki kol vücuda üçgen sargılarla bağlanarak tam bir hareketsizlik sağlanır. Ön kol boyundan askıya alınır.
·Kan dolaşımının kontrolü için nabız yoklanır, alınıyorsa normaldir.
·İki klavikulada da kırık olduğunda tespit aynıdır. Ancak kolların gövdeye tesbitinde, iki el göğüste üst üste getirilerek vücuda tesbit edilir,
·Kazazede oturur pozisyonda hastaneye sevk edilir.

.4. Kaburga Kırığı
Çarpma, bir yere çarpılma, şiddetli öksürük ve aksırık sırasında meydana gelir. Kırık kaburgaların uçları plevrayı veya akciğeri lezyona uğratabilir.
Kaburga kırığında, soluk alırken şiddetli ağrı olur. Kazazede yüzeyel soluk alır.
İlk yardımda:
Flaster tatbik edilir. Raster kırık taraftan sağlam tarafa doğru sarılır. Plaster genişliği kırık kaburganın üç kaburga altından ve üç kaburga üstünden yapılır. Flaster uygulamadan önce bölge tıraş edilir.
Tesbit için üçgen sargıda kullanılabilir, iyi bir tesbitten sonra kırık uçlar sinir ve dokuları zedelemezler.
Geniş katlanmış iki adet sargı, hastaya derin bir nefes verdirdikten sonra sarılır. Sağlam ta-rafa düğüm atılır. Kırık taraftaki kol askıya alınır

2.6.5. Femur Kırığı
Femur kırığında tesbit için; tel veya tahta atelden, ağaç dalından, tüfekten ve kazazedenin bacağından yararlanılır.
Açık yara varsa pansuman edilir. Bacağın uzunluğundaki tahta atel yerleştirilir ve tesbit edilir. Hem femur hemde kalça kırığı ise tahta atelin boyu koltuk altına kadar uzanmalıdır.
Eğer tahta atel yoksa sağlam, bacaktan yararlanılır. Kırık olmayan bacak uzaklaştırılır, bir kişi kırık bacağın ayak bileğinden tutup yukarı kaldırır ve bacak yastıklarla desteklenir. Son*ra sağlam bacağa tesbit edilir. Ayaklar sekiz sargı şeklinde birbirine bağlanır.

2.7. Kafatası, Vartebra, Pelvis Kırıkları
2.7.1. Kafatası Tabanındaki Kırıklar
Baş travmasından ileri gelen duvar kemikleri kırığı ve kafatası kaide kemiklerindeki kırık, lezyonun fazla olmasına neden olur.
Kafatası tabanındaki kırıklarda genellikle burundan ve kulaktan kan gelir. Aynı yollardan BOS'da (Beyin Omirilik Sıvısı) gelebilir.
İlk yardım:
Baştaki yara steril gazla örtülür. Çöken kırıklarda kanı durdurmak amacıyla basınç yapıl*maz. Kemiğe batan ve beyni zedelemiş bir cisim varsa, bunun çıkarılması için uğraşmak yanlıştır. Yara yerinden beyin dokusu görülüyorsa her hangi bir müdahale yapılmaz.
Kazazede sırt üstü yatarsa ağız ve boğaza kan dolar. Kazazedeye üç yada dört kişi ile yan pozisyon verilir. Bunu yaparken, kazazedenin baş ve omurgası hareket ettirilmez.
Taşınırken boyun yastıkla, desteklenerek hareket etmesi engellenir.
Vital bulgu kontrolü yapılmalı ve kusmaya karşı dikkatli olunmalıdır.