Konu: Yeraltı Kaynakları (Madencilik)

3)YERALTI KAYNAKLARI(MADENCİLİK):

Mısır,maden kaynakları bakımından pek zengin sayılmaz.1970'lerin ortalarında başlayan

arama çalışmaları sonunda önemli bir gelişme gösteren petrol ve doğal gaz üretimi,genede

Ortadoğu ölçülerine göre düşük bir düzeydedir.

Önemli yer altı zenginliğini;Sinâ yarımadası ile batıdaki çöl sahasından sağlanan petrol,Nil

Delta'sındaki doğal gaz ve Asvan civarından çıkartılan demir oluşturur.Kızıldeniz kıyılarında

fosfat,Sinâ Yarım adasında kömür ve manganez yatakları vardır.Ticari düzeyde işletilen öteki

madenler arasında krom,uranyum ve altın sayılabilir.

Madencilik ve imalat sektörlerinin GSYİH içindeki toplam payı yüzde 21.8'dir;Bu

sektörlerde toplam işgücünün yüzde 15.5'i çalışır.Bazı yabancı şirketlerle ortaklaşa çıkartılan

ham petrol,boru hatları ile kıyı kentlerine taşınarak rafinerilerde işlenir.


4)SANAYİ:

İkinci Dünya Savaşı sonrasında ithal politikalar doğrultusunda başlatılan ve daha çok

tarımsal ürünlere dayanan sanayileşme,1960'larda ağır sanayiye öncelik verilmesiyle daha

kapsamlı ve hızlı bir sürece girmiştir.

Sanayi kuruluşlarının başında gıda maddesi,meşrubat ve sigara üretimi ile ilgili kuruluşkar

gelmektedir.Bu nitelikteki sanayi kuruluşları tüm sanayi kuruluşlarının yaklaşık yüzde 28'ini

oluşturur.İkinci sırada tekstil ve deri fabrikaları ile konfeksiyon atölyeleri gelir.Bu sektörlerle

ilgili sanayi kuruluşları da tüm sanayi kuruluşlarının yüzde 18'ini oluşturmaktadır.Mısır'da

üretilen pamuğun önemli bir kısmı kendi fabrikalarında işlenmektedir.Bunun yanısıra demir-

çelik,inşaat,elektrik donanımı,bazı mekanik aletler üretimi,madeni ve toprak eşya

üretimi,kimya,mobilya,kağıt,pl astik,otomobil v.s.sektörleri ile ilgili sanayi kuruluşları da

bulunmaktadır.Sanayi gelirlerinin GSYİH'daki payı yüzde 20 dir.Çalışan nüfusun yaklaşık

yüzde 13'ü sanayi sektöründe iş görmektedir.

__________________

5)ULAŞIM-TİCARET-TURİZM:

A)ULAŞIM:

Genelde Nil'in çığırını ve Akdeniz kıyı ovasını izleyen ulaşım yolları,özellikle delta

bölgesinde yoğun bir ağ biçimini alır.Toplam uzunluğu (1989 yılında) 45500 km.olan kara

yollarının yarısı kaplanmıştır. Kahire başlıca karayollarının odağında yer alır.Demiryolları

devletçe işletilir;Ana hatlar Kahire'yi İskenderiye'ye,delta kentlerine ve güneydeki Assuan'a

bağlar.Nil ve bağlı kanallarından özellikle ağır yük taşımacılığında yararlanılır.İç su

yollarının toplam uzunluğu 3200 km.'yi geçer.Süveyş kanalı uluslararası bağlantı işlevini

görür.Buradan yılda yaklaşık 20.000 gemi geçmektedir.Ayrıca Nil Nehri üzerinde ulaşım

yapılır.Mısır'ın dış ticaret açısından önem taşıyan limanları İskenderiye,Port

Sait,Süveyş'tir.Kahire ve İskenderiye Havaalanları'nın dünyanın çeşitli yerleri ile bağlantısı

vardır.


B)TİCARET:

Mısır Merkez Bankası mali politikaların yürütülmesinde ve bankacılık sisteminde kilit bir rol

oynar.Devlet bankaları 1970'lerin başlarında gerçekleştirilen yeniden düzenleme çerçevesinde

kendileri için belirlenmiş ayrı ayrı işlevleri yerine getirir.Aynı dönemde getirilen önemli bir

değişiklik de yabancı bankaların şube açmasına ve ulusal bankalarla ortaklık kurmasına izin

verilmesidir.

Mısır'ın kalkınma harcamalarına bağlı olarak 1960'lardan beri yüksek düzeyde seyreden dış

ticaret açığı,ihracat gelirlerindeki düşüş ve artan ithalat nedeniyle günümümüzde de aynı

eğilimi göstermektedir.Ulslararası Para Fonu ( İMF) ile petrol üreticisi Arap ülkelerinden

alınan dış borçlar bu açığın giderilmesinde önemli rol oynar.İhraç ürünlerinin başında petrol

ve petrol ürünleri,pamuk,fosfat,alüminyu m,çimento ve dokuma gelir.Başlıca ithalat

kalemlerini ise gıda ürünleri,makine ve ulaşım araçları,kimyasal maddeler ve madenler

oluşturur.Mısır'ın dış ticaretinde en önemli yeri İtalya,ABD,Almanya ve Fransa tutar.

__________________

C)TURİZM:

Turizm sektörü son yıllarda önemli bir gelişme göstermiştir.Mısır'ın zengin tarihsel

anıtları,yumuşak kış iklimi,Akdeniz Kıyısı'ndaki kumsalları ve sayfiye yerleri çok sayıda

turist çeker.Mısır tarihi eser yönünden oldukça zengin bir ülkedir.Kahire'deki Amr İbnu As,

Hz.Hüseyin,Sultan Hasan,Ezher,Tulunoğlu,İmam Şafii,Mehmet Ali Paşa camileri ve ünlü

Mısır Piramitleri ülkenin başta gelen tarihi eserlerindendir.Kahire'de çok sayıda antik ve

İslami eserin sergilendiği müzeler mevcuttur.Bütün bu tarihi zenginlikler Mısır'a çok sayıda

turist çekmektedir.Ülkenin turizm gelirleri 1990'da 1.9 milyar ABD Dolarına ulaşmıştır.Mısır

dış ticaretindeki açığın bir kısmını turizm gelirleri ile kapatmaktadır.


6)GENEL EKONOMİK YAPI:

Ülkede 1953'de cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte ekonomide köklü değişiklikler

oldu.Süveyş Kanalı millileştirildi;tarım reformu gerçekleştirildi ve yabancı sermayenin gelişi

sağlandı.Nil Deltası ile Nil'in her iki yakasındaki verimli toprakların sellerden korunması

için önce Delta Burnu,Asyut,Zifte,Nag Hamadi Barajları inşa edildi.Bu barajlar sayesinde

sulanan alanlar genişletilerek bir yılda 3 kez ürün alınması sağlandı.Daha sonra Asuhan

barajları yapılarak hizmete açıldı.Ülkenin yüzyılardır yetiştirilen en önemli ürünü

pamuktur.Orta ve Aşağı Mısır'da pamuğun yanı sıra şeker kamışı da yetiştirilir.Önemli tarım

ürünleri;Buğday,mısır,pirinç ve kocadarı önde gelir.Turinçgiller,üzüm,diğer meyve ve

sebzeler üretilir.Kızıldeniz ve Akdeniz'de balıkçılık yapılır;sünGer,mercan ve inci de elde

edilir.Nil Nehri boyunca ve deltadaki gölcüklerde de balık avlanır.Otlak ve çayır sahaları az

olduğundan hayvancılık gelişmemiştir.Nil boylarında sığır,manda,koyun ve keçi beslenir.

Piramitler,ülkenin turiziminde önemli rol oynar.Ayrıca çeşitli ülkelerde çalışan Mısırlıların

gönderdiği döviz,kanal gelirinin iki katını bulur.Madenler arasında manganez ve kömür

yatakları,fosfat ve petrol önemli yer tutar.Sina Yarımadası'ndaki petrol,boru hatları ile

İskenderiye'ye aktarılır.

Mısır sanayi,Afrika kıtasında ikinci sırayı alır.Tekstil,besin maddeleri,çimento,kimyasal

gübre,doğal gaz,çelik üretimi ile güç kaynağı elektrik,ülkenin kıtadaki gelişmişlik seviyesinde

önemli rol oynar.Ayrıca alüminyum üretimi için boksit,Avusturalya'dan satın alınır.Ülkede

iplik eğirme,dokuma,fildişi ve tahta oymacılığı,gümüş altın pirinç ve bakırdan süs ve

hediyelik eşya yapımı gibi benzeri geleneksel sanayilerde de önemli gelişmeler

gözlenmektedir.Kızıldeniz kıyılarında tuz çıkartılır.Ülkede ulaşım,demiryolu veya suyoluyla

Nil üzerinden sağlanır.Kahire havalimanı,kıtanın en gelişmiş havalimanlarından biridir.

Siyasi ve ticari ilişkilerimizin iyi olduğu Mısır'dan pamuk,petrol ve petrol ürünleri

almaktayız.Bu ülkeye ise mercimek,otomobil,bakır elektrolit,dökme demir,oto lastiği,fındık

ve sabun satmaktayız.

7)SAĞLIK ve TOPLUM HİZMETLERİ:

Yakın dönemde halk sağlığı programları çerçevesinde gerçekleştirilen geniş çaplı yatırımlar

sağlık hizmetlerinin kırsal alanlara kadar yaygınlaştırılmasını sağlamıştır.Bununla birlikte

kırsal kesimde sağlık personeli açığı,halk sağlığını koruma önlemlerinin geriliği,yetersiz

beslenme ve bazı hastalıkların yaygınlığı gibi sorunlar sürmektedir.Geçmişte yüksek olan

bebek ölüm oranı,alınan etkili önlemler sonunda binde 45,1'e kadar indirilmiştir.Ortalama

ömür kadınlarda 60 yıl,erkeklerde 59 yıldır.

Çalışanların büyük çoğunluğunu kapsayan sosyal sigorta sistemi emekli,dul ve yetim aylığı

ile iş kazası,işsizlik,annelik,iş görmezlik ve hastalık yardımı gibi hizmetleri kapsar.Kırsal

kesimden yoğun göçler nedeniyle kentlerde konut açığı sorunu ciddi boyutlara

ulaşmıştır.Konut yapımına ayrılan geniş kaynaklara karşın,yeni konut projeleri artan talebin

gerisinde kalmaktadır.


8)EĞİTİM:

Eğitim hizmetlerini yaygınlaştırma konusunda özellikle 20.yüzyılın ikinci yarısında sağlanan

ilerlemeye karşın,okur yazarlık oranı halâ yüzde 49 gibi düşük düzeydedir.Aynı dönemde

eğitim alanında elde edilen iki önemli başarı ulusal bir eğitim sisteminin kurulması ve kızlar

arasında okullaşma oranının yükselmesidir.İlköğrenim 6-12 yaşlar arasında zorunludur.Resmi

örgün eğitim sistemi üç aşamaya ayrılır.Altı yıllık ilk öğrenimi üçer yıllık orta ve lise

öğrenimleri izler.İlkokulu bitiren öğrenciler ancak gerekli sınavı verdiklerinde orta ve lise

düzeyinde öğrenime devam edebilirler.Genel ve teknik öğretim veren iki tip lise vardır.Teknik

liselerin çoğu tarım,ticaret ve sanayi okullarından oluşur.Örgün eğitim sisteminin yanı sıra el-

Ezher Üniversitesi İslam ve Arap bilimleri konusunda dünyanın enönde gelen eğitim

kurumudur.Başlıca devlet üniversiteleri Kahire,İskenderiye,Ayn Şems ve Asyut'tadır.Ayrıca

Kahire'de Amerikan Üniversitesi olarak bilinen özel bir üniversite vardır.Çeşitli

yükseköğretim kurumları da meslek dalları,güzel sanatlar,dil ve sosyal hizmetler alanında

öğretim verir.

9)KÜLTÜREL YAŞAM:

Mısır kültürü tartışmasız biçimde Arap ve İslam kimliğiyle ayırt edilen bir sosyokültürel

gelenek içerisinde yol almakla birlikte batı etkisinin belirli izlerini de taşır.Batı'dan gelen

değer ve kalıpların özümlenmesiyle hemen her alanda ortaya çıkan yeni öğeler bu özgün

kimlikle kaynaşmıştır.

Modern Mısır romanında sık sık işlenen temalardan biri de Batı etkisidir.Tevfik el-Hakim'in

"Doğudan Gelen Kuş" ve Yahya Hakkı'nın" Ümmü Haşim'in Kandili" adlı yapıtları bu

eğilimin tipik örnekleridir.Bir başka yaygın tema Mısır köy yaşamıdır.Muhammet Hüseyin

Heykel'in "Zeyneb" adlı yapıtı kırsal kesimin romantik bir betimlemesidir.Gerçekçi

yaklaşımın örnekleri arasında ise Abdurrahmam eş Şarkavi'nin "Toprak" ve "Köylü" ile Yusuf

İdris'in" Yasak" sayılabilir.Yoksul insanların yaşam tarzını yansıtmayı başaran Necip

Mahfuz,Mısır'ın en büyük çağdaş romancısı olarak uluslararası ün kazanmıştır.

İlk Arapça oyunun 1870'de sahneye konduğu Mısır'da modern tiyatro,Avrupa'dan gelmiş bir

sanat dalıdır.Tiyatronun benimsenmesinde önemli rol oynayan oyun yazarlarının başında

Mahmud Teymur ve Tevfik el-Hakim gelir.Oldukça köklü bir geleneğe dayanan sinemanın

geçmişi ise 1.Dünya Savaşı öncesine değin iner.Arap dünyasında geniş bir izleyici kitlesi

bulan çağdaş Mısır filmleri birçok Asya ve Afrika ülkesine de gönderilir.

Çağdaş Mısır müziği yerli halk müziğini,geleneksel Arap müziğini ve Batı müziğini kapsar.

Bu üç türün karışımına dayanan popüler müziğin önde gelen adı,besteci ve şarkıcı

Muhammed Abdülvehab'dır.Geleneksel Arap müziği sanatçısı Ümmü Gülsüm yaklaşık 50 yıl

boyunca Arap dünyasının en büyük şarkıcısı olarak ün yapmıştır.

Folklor kaynaklarına dönüş Mısır kültürünün bütün alanlarında görülen bir olgudur.Bu

gelişme geleneksel el sanatlarının ve halk danslarının canlanmasını da sağlamıştır.Resim ve

heykel alanında ise özgün okulların geliştiği söylenebilinir.

Ülkenin en eski bilim akademesi olan Mısır Enstitüsü 1859'da kurulmuştur.Özerk bir yapısı

olan Arap Dili Akademisi bir başka önemli kültür kurumudur.Sanat,Edebiyat ve Sosyal

Bilmler Yüksek Konseyi bir danışma organı olmanın yanısıra kültürel etkinliklerin

desteklenmesinde de önemli rol oynar.Bilim alanında başta Ulusal Araştırma Merkezi olmak

üzere çeşitli uzman araştırma kurumları etkinlik gösterir.Ülkede kültür mirasının korunduğu

birçok kütüphane ve müze vardır.Ülkenin en eski gazetelerinden el-Ahram yarı resmi bir

yayın organı niteliğindedir.Kahire Ortadoğu'nun en büyük yayın merkezi olarak kabul edilir.

__________________

IV SİYASİ YAPI ve BİRLİKLER:


1)YÖNETİM ŞEKLİ:

Ülke çol partili bir demokratik sistemle 11 Eylül l971'de yürürlüğe konan anayasa ile

yürütülmektedir.Enüstitü yönetici olan cumhurbaşkanı geniş yetkileresahiptir.Cumhurbaşkan ı

genel seçimlerle belirlenir.Ancak 1959 darbesinden sonra gerçekleştirilen bütün

cumhurbaşkanlığı seçimleri tek adaylı olmuş ve o tek aday da oyların hep yüzde 90'dan

fazlasını almıştır.Başbakan cumhurbaşkanı tarafından tayin edilir.Yasama yetkisi 454 üyeli ve

üyeleri genel seçimle belirlenen parlementodadır.ancak seçimler açık oy,gizli sayım usulü ile

yapıldığından halkın büyük bir çoğunluğu mevcut sisteme karşı olduğu halde iktidar partisi

her seçimde oyların yüzde 90'dan fazlasını almaktadır.

Mısır'da yakın zamana kadar evlilik,boşanma gibi özel haller hakkında İslam hükümleri

;ticarette,cezalandırmada ve idari mekanizmada ise Avrupa'dan ithal edilmiş kanunlar

uygulanıyordu.Ancak bir kaç yıl önce Özel Haller Kanunu'da Avrupa sistemine

uydurularak tüm hukuk sistemi Batı'dan ithal edilen kanunlara göre şekillendirildi.Mısır,BM

(Birleşmiş Milletler),İKÖ(İslam Konferansı Örgütü),Arap Birliği,Afrika Birliği Örgütü,İMF

(Uluslararası Para Fonu),İslâm Kalkınma Bankası gibi uluslarararası örgütlere üyedir.


2)SİYASİ PARTİLER:

Mısır'daki siyasi partilerin başta gelenleri şunlardır:

Milli Demokratik Parti:Mısır'da halen iktidarı elinde tutan partidir.Batı yanlısı ve lâik bir

anlayışa sahip olan bu parti aynı zamanda cumhurbaşkanı Hüsni Mübarek'in partisi olarak

bilinmektedir.

Çalışma(Amel)Partisi:Daha önce sosyalist çizgide olan bu parti bugün İslami bir çizgiyi

benimsemiş bulunuyor.Partinin bu çizgiyi benimsemesinde en önemli etken Müslüman

Kardeşler'in bu parti ile ilişki içerisine girmesi ve genel başkan İbrahim Şükri'nin bu ilişkiden

sonra islami anlayışı bütünüyle kabul etmesi oldu.Partinin Müslüman Kardeşler'le ilşkisi halen

devam ediyor.Partinin çıkartığı eş-Şa'b adlı gazetede Müslüman Kardeşler mensubu bir çok

yazar da yazı yazıyor.

Yeni Vefd Partisi:Yaşlı siyasetçi Fuad Siracuddin'in liderliğindeki bu parti batıcı,liberal ve

lâik bir anlayışı savunmaktadır.

Ahrar(Özgürler) Partisi:Bu parti de Arap milliyetçiliğini ve batıcı,lâik anlayışı savunur.

Vasat Partisi:Kuruluşunda önemli zorluklar çıkartılan bu partinin kurucularından bazıları

Müslüman Kardeşler cemaatine mensupdurlar.Partinin kurucuları arasında bu cemaatin

mensuplarının olması partinin cemaatin siyasi kanadı niteliği taşıyacağı düşüncesini gündeme

getirdi.Hatta bu iddialar sebebiyle partinin kurucuları hakkında dava açıldı ve bazılarına

çeşitli cezalar verildi.Ancak gerçekte Vasat Partisi her ne kadar İslami anlayışı benimseyen bir

siyasi oluşum olsa da Müslüman Kardeşler cemaatinin siyasi kanadı değildir.

__________________

3)DIŞ PROBLEMLER:

Mısır'ın Sudan'la bir Halayib meselesi vardır.Sudan'ın kuzeyindeki el-Halayib bölgesinin

kendisine ait olduğunu ileri sürmektedir.Aslında Mısır Yönetimi,Sudan'da İslâm kanunlarının

uygulamaya konmasına kadar el-Halayib meselesini hiç gündeme getirmemişti.Bu durum

Mısır'ın bu meseleyi Sudan'ın siyasi çizgisine bir tepki olarak gündeme getirdiğini ortaya

çıkartıyordu.Mısır'ın bu meseleyi gündeme getirmesinde ABD'nin de etkisi olmuştur.

Mısır'ın Sudan'la daha başka problemleri de bulunmaktadır.Bu problemlerin tamamı Sudan

yönetimnin İslami bir çizgiyi benimsemesinden sonra Mısır tarafından ortaya

atıldı.Mısır,Sudan hükümetinin Mısır'daki İslami akımlara mensup gençleri askeri yönden

eğitmek amacıyla Kuzey Sudan'da kamplar kurduğunu ileri sürdü.Çeşitli Batılı yayın

organları da bu konuda asılsız haberler yayınlıyarak Mısır'ın tutumunu haklı çıkartmak

gayretine girdi.Bu ve benzeri konular iki ülke arasında siyasi ve ekonomik problemlere yol

açtı.

Bu konular İslam ülkelerini birbirine düşürmek isteyen dış güçlerin çoğu zaman aynı yollara

ve aynı metodlara baş vurduklarını,hep aynı seneryalorı sahneye koyduklarını anlamamız

açısından ibret vericidir.


4)İÇ PROBLEMLER:

Mısır'ın en önemli iç meselesi yönetimin halkla bütünleşememesinden kaynaklanan devlet

terörünün sebep olduğu halk tepkisi ve bu tepkinin doğurduğu siyasi olaylardır.Mısır'da

özellikle İslami cemaatler üzerinde çok ağır bir baskı vardır.Bazı cemaatlerin bu ağır baskıya

fiili eylemlerle cevap vermeleri ülkede zaman zaman silahlı çatışmalara ve şiddet olaylarına

sebep olmaktadır.Mısır yönetimi yürüttüğü devlet terörüne kanuni bir dayanak bulmak

amacıyla 16 Temmuz 1992'de "Terörle Mücadele Kanunu"adıyla bir kanun çıkarttı.Bu kanun

emniyet güçlerine şüpheli gördükleri kişileri hiç bir mahkeme kararına gerek görmeden

tutuklayarak altı ay tutuklu bulundurmak hakkı veriyordu.Kanun aynı zamanda yönetimin

terör örgütü olarak adlandırdığı İslami cemaatleri mensup olanlara veya bu cemaatlere

sempati duyanlara beş yıla kadar ağır hapis cezası verebileceği hükmü içeriyor.Bu kanunun

uygulamaya konması,problemi daha da içinden çıkılmaz hale getirdi.Mısır emniyet güçleri

İslami cemaatlerin güçlü olduğu Asyut ve çevresine değişik zamanlarada havadan hareket

düzenlediler.Bunun yanısıra başkent Kahire'nin bazı kenar mahallelerine kalabalık askeri

birliklerle saldırılar düzenlendi.Çok sayıda insan öldürüldü.Yine İslami akımlara mensup

olmalarından dolayı birçok insan mahkeme kararıyla idam edildi.

__________________