Alacaklar


• Geniş anlamı ile "alacaklar" kredili mal satışları yanında başka nedenlerle do¤an çeşitli alacakları kapsar. Bu çerçeve içinde alacaklar, işletmenin üçüncü kişilere (müşterilere, personele ortaklara, çeşitli kuruluşlara) karşı ileri sürece¤i bir çeşit hak

olmaktadır. Tekdüzen Hesap Planında alacaklar:

1. Ticari Alacaklar

2. Di¤er Alacaklar

şeklinde iki ana gruba ayrılmaktadır. Ticari Alacaklar ve Diğer Alacaklar senetli olup olmamalarına ve alacaklı olunan kişi ve kuruluşlara bağlı olarak çeşitli hesaplarda izlenirler.

• Ticari alacaklar, işletmenin ticari faaliyetlerine bağlı ortaya çıkan senetli ve senetsiz alacakları kapsar. Tekdüzen Hesap Planında "Ticari Alacaklar" grubunda yer alan ana hesapların bazıları şunlardır:

120 ALICILAR

121 ALACAK SENETLERİ

126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR

127 Dİ⁄ER TİCARİ ALACAKLAR

İşletmelerin ticari faaliyetleri sonucu doğan senetsiz alacaklarıyla ilgili işlemler nasıl muhasebeleştirilir?

• İşletmelerin satış hasılatını artırmak için kredili satış yapmaları yaygın bir uygulamadır. Eğer, kredili satış yapılan kişi ya da kuruluşa güven duyuluyorsa, bu satış bedeli için senet bile alınmayarak belirli bir tutara kadar açık cari hesap kredisi olanağı sağlanır. Bu durumda müşterilerden senetsiz ticari alacak doğar. Bu alacak, daha önce satış işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde görüldüğü gibi "120 ALICILAR HESABI"nda izlenir. "Alıcılar Hesabı" senetsiz ticari alacak doğduğunda borçlandırılır; alacak tahsil edildiğinde veya başka bir nedenle ortadan kalktığında alacaklandırılır. İşletmenin ticari faaliyetleri sonucu doğan senetli alacaklarıyla ilgili işlemler nasıl muhasebeleştirilir?

• Günümüzde ticari alacakların senede (bono ya da poliçe) bağlanması genel uygulamadır. Satılan malların bedeli karşılığında alınan alacak senetleri, işletmenin alacağına bir güvence sağlayacağı gibi bu senetlerin ciro edilerek ödemede kullanılması

yanında iskonto ettirilerek vadesinden önce nakde dönüştürme olanağını sağlar. İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal veya hizmet satışlarından kaynaklanan ve senede bağlanmış olan alacakları "121 ALACAK SENETLERİ HESABI"nda izlenir. Mal

veya hizmet satışları karşılığında alınan bonolar veya poliçeler bu hesabın borcuna kaydedilir. Herhangi bir nedenle cüzdandan çıkan senetler yine bu hesabın alacağına kaydedilir. Alacak Senetleri Hesabı, senedin hesaba alınması ve hesaptan çıkmasına neden olan işlemler dikkate alınarak açılan yardımcı hesaplarla birlikte kullanılır. Bu yardımcı hesaplar: Cüzdandaki Senetler, Tahsildeki Senetler, Teminattaki Senetler, Protestolu Senetler, Takipteki Senetler olacaktır. İşletmenin üçüncü kişi ve kurumlara verdiği depozito ve teminatlar nasıl muhasebeleştirilir?

• İşletme üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere karşı tarafa verilen değerler, "126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR" hesabının borcuna kaydolunur.Hesap, depozito ve teminat geri alındığında alacaklandırılır.

İşletmenin ticari alacakları dışında kalan diğer alacakları Tekdüzen Hesap Planına göre hangi hesaplarda izlenir?

Ve bu gruba giren alacaklarla ilgili işlemler nasıl muhasebeleştirilir?

• İşletmelerin temel faaliyetleri dışındaki işlemlerden doğan bu alacakların bazıları için Tekdüzen Hesap Planı izlenecek hesapları şu şekilde belirlemiştir:

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR

132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR

133 BA⁄LI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR

135 PERSONELDEN ALACAKLAR

Söz konusu alacaklar doğduğunda ilgili hesap borçlandırılır, tahsil edildiğinde veya bir şekilde azaldığında alacaklandırılır.