Konu: İsimler, kişiliğimizin elbisesidir

Ünal Livaneli

Bir ömür boyu taşınan ve insanla adeta bütünleşen isimler, karakterimizin, kimliğimizin ayrılmaz bir parçası. Çocuklara güzel isim vermek konusunda en büyük görev anne ve babalara düşüyor.

Bu yüzden anlamı bilinmeyen ya da yanlış anlaşılabilecek isimlerin çocuklara verilmemesi gerekiyor.

Psikiyatristler, insanın kimlik ve kişilik oluşumunda ismin önemli rolü bulunduğunu bildiriyor. İlahiyatçılar ise Peygamber Efendimiz'in (sas) güzel isimler koymayı teşvik ettiğine dikkat çekerek, şiddet ve kötülük içeren isimleri beğenmeyip, değiştirme yoluna gittiğini belirtiyor. İnsani Değerler ve Ruh Sağlığı Vakfı Başkanı Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, insanların kişilik ve kültürel kimliği ile aidiyet duygusunun oluşmasında isimlerin belirleyici rolü bulunduğunu ifade ediyor. İnsanların genellikle taşıdığı isme göre şekillendiğini, iç disiplin oluşturmanın da isimle bağlantılı olduğunu vurgulayan Tarhan'a göre, insanların bireylerle olan ilişkilerinde de isimlerinin önemli bir etkisi var.

İsimleri elbiselere benzeten Prof. Dr. Nevzat Tarhan, "Aileler çocuklarını nasıl bir elbisenin içinde görmek istiyorlarsa, çocuklarının hangi kimliğe, kişiliğe sahip olmasını istiyorlarsa ona göre isim vermeliler." diyor. Tarhan, elbiselerin değiştirilebileceğini; ama isimlerin genellikle kalıcı olduğunu belirterek, bu yüzden isim seçerken anlamını araştırmayı öneriyor.

Çocuklara taşıyabilecekleri isimlerin konulmasının önemine işaret eden Tarhan, "Sadece isim vermek yetmiyor, çocukların yetişmelerinde de hassas davranmak gerekiyor." uyarısında bulunuyor. "Anlamı ve çağrışımı" büyük isimler de çocuğu etkileyebiliyor. Atalarımızın Peygamber Efendimiz'e hürmeten "Muhammed" yerine çocuklarına Mehmet ismini vermesi ya da "Muhammed" ismini sadece göbek adı olarak koyması bu hassasiyetten kaynaklanıyor.

İyi seçilmeyen isimlerin kişilerin psikolojisini olumsuz etkilediğini vurgulayan Prof. Dr. Tarhan'ın "Heycan" isimli bir hastasının hikâyesi dikkat çekici. İsminin anlamını soranlara sürekli açıklama yapmaktan bıkan Heycan'ın ismini değiştirmeye karar verdiğini anlatan Tarhan, olayı şöyle anlatıyor: "İsmin son hecesindeki 'cân' Arapça'da 'cinler' anlamına da geliyor. İsmi hastamız tarafından Heycan denirken cin çağırır gibi 'Heycinler' olarak algılanıyordu. Bayılması da vardı, cinlerin kendisine musallat olduğunu düşünüyordu. İsmini değiştirmeye karar verdi. İsmiyle hastalığı arasında bağ kuruyordu."

Emekli Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Necmettin Nursaçan, Allah Resûlü'nün tavsiyeleri içerisinde, çocuğa anlamı düzgün güzel bir isim koymanın anne-babanın ilk vazifelerinden birisi olduğunu ifade ediyor. Nursaçan, Peygamber Efendimiz'in 'Peygamberlerin isimleri ile isimleniniz' dediğini hatırlatarak, "Allah nezdinde isimlerin en sevimlisi Abdullah ve Abdurrahman'dır." buyurduğunu belirtiyor.

Necmettin Nursaçan, Hazreti Peygamber'in çevresinde bulunan ve isimleri güzel olmayan kişilerin adlarını değiştirdiğini bildirerek, şu örneği veriyor: "Mesela 'Âsiye' (isyan eden) veya savaş ve düşmanlık ifade eden isimleri kaldırıp yerine 'Cemile' (güzel) ismini koymuştur. Hz. Ebu Hureyre'nin ismi önceleri Abdüşşems'tir. Allah Rasulü 'İnsan Ay'ın, Güneş'in kulu olamaz; sen Abdurrahman'sın' diyerek, Ebu Hureyre'nin adını 'Abdurrahman' olarak değiştirmiştir."
Güzel isimler bilerek yıpratılıyor

Psikolojik savaşta da isimlerin büyük önemi bulunduğunu dile getiren Prof. Dr. Nevzat Tarhan, son çeyrek asırda medya kanalıyla 'Şaban' isminin kirletildiğini düşünüyor. Ailelerin artık dalga geçilmemesi için Şaban gibi güçlü bir ismi çocuklarına veremediğine işaret eden Tarhan, psikolojik harpte semboller ve isimlerin savaştığını, "İmam, Hacı, Burhan, Mennan, Hoca, Gafur" gibi kelimelerin de bu çerçevede yıpratıldığını söylüyor.

Zaman

Hz.Ebu Hureyre'nin ismi önceleri Abdüşşems'tir. Allah Rasulü 'İnsan Ay'ın, Güneş'in kulu olamaz; sen Abdurrahman'sın' diyerek, Ebu Hureyre'nin adını'Abdurrahman' olarak değiştirmiştir.",
ilk defa duyuyorum allah razı olsun kardeşim