Hz.Mevlana "Divan-ı Kebir"

1281. Aşık ol da elemden kurtul!
Mef'ulü, Fa'lün, Mef'ulü, Fa'lün
(c. VI, 3036)

• Hakikat yollarında yürürken, bazen deve gibi bir bataklığa batarsın. Bazen da av gibi!
• Oğlum neden böyle koşup duruyorsun? Anlıyorum, sonunda doğru yolu bulacaksın.
• Ey gönül! Sen tarafsız tarafa git de, Hakk'ı orada ara! Hakk her şeyden münezzehtir. Sen onu bulmak için sebeplere takılıp kalıyorsun.
• Sen onu isterken, hak yolunda yürürken manevî zevklere kapıldın. Kaba saba, aba içinde iken, süslü ipekli elbiseler giydin.
• Aklını başına al da Hak aşığı ol! Çünkü aşıklıktan başkası baş ağrısı verir, dert verir, huzursuzluk verir.
• Çengi çalmak üzere eline alınca, seni ayıplıyacaklar diye utanırsın. Ama çalmaya başlayınca, etraftakileri neşelendireyim derken kendin neşelenirsin.
• Bu yolda gayeye varmak için aklı bırak! Düşünceden vazgeç! Hayranlık mutluluğunu elde et!
• Aklına bir düşünce gelince, onun zıttı olduğunu da bil! Birbirine zıt iki düşünceden hayretler içinde kalır, ihtimallere kapılırsın...
• Çünkü tereddüt insanı hayrete, hayret de tereddüde götürür. Bu iki değişik halden ötürü, şaşırır kalırsın, yerinde sayarsın, ilerleyemezsin.
• Düşünceye başlayınca bunun yolunu gör! Daha ne vakte kadar hakîkati söylemekle anlamaya çalışacaksın?

1282. Sen büyük ve üstün bir varlıksın. Kötülüklerle dolu bu dünyada ne işin var?
Mütefa'îlün, Fe'uliin, Miütefa'îlün, Fe'ulün
(c. VI, 2837)

• Müjde, ey aşıklar müjde! Bu ayrılık kalmaz. Sevgiliye kavuşma zamanı gelir. Elbette Allah Allah'lığını yapar, darda kalanlara acır.
• Kereminden iyi haberler ulaşır, binlerce bayram gelir. İki cihanın manevinimetleri önünüze konur. Siz henüz nerdesiniz?
• Allah'ın keremi kendine seni çeker de, gönül muradına erer. Artık gönülde onun bunun gamı kalmaz. Safa üstüne safa duyulur.
• Ey sadık aşıklar! Dostun yolunda doğruluktan ayrılmayın. Yanlış yollara sapmayın! Çünkü sizin içinizde vefasızlığı reddeden, ezelde verilmiş mutlu bir söz, bir ahd vardır.
• Ey Hakk yolcusu! Senin maddî varlığın toprak makamında iken gizli birsefer yapmıştı. Adamlık makamına gelince, üstünlük mertebesini bulman gerek.109
109 Bu beyitlerde insan ruhunun ezelde Cenab-ı Hakk'ın ruhlara "Ben sizin Rabbiniz değil miyim?" hitabına karşı ruhların "Evet" diye cevap vermeleri sebebi ile, Hakk'la adeta bir sözleşme, ahid yaptıklarına, bu yüzden doğru, vefalı olmaları gerektiğine işaret var. Ayrıca insanın maddî varlığının, bedeninin geçirdiği safhalara da işaret var. Ariflerce "Devriye' diye adlandırılan bedenimizin unsurlarının, minerallerden, bitkilere, bitkilerden hayvanlara, hayvanlardan insanlara geçen bir sefer yaptığı hatırlatılmaktadır. Bu sefer yanlış anlaşılmamalıdır. Ruh Allah'ın emrindedir. Bu seferin ruhla ilgisi yoktur. Sadece maddî varlığımız bahis konusudur. Çünkü tenasühü, ruh göçünü müslümanlar kabüul etmezler ve buna inanmazlar.
• Sen aslında bu dünyada bir misafirsin. Geldiğin yere, göklere, ötelere sefer et! Sen ibadetle, riyazetle bedenini, maddî varlığını hırpala ki, Allah sana kurtuluş yolunu göstersin.
• Gönül adını verdiğin bir damla kana baksana! Bu manevî varlık ayakla, kanatla gidilmeyen bir yoldan, bütün dünyanın çevresini dönüp dolaşıyor.110
110 Gönül, manevî bir duygudur. Kalple, kanla ilgisi yoktur. "Damla kan" mecazî bir mana taşır.
• Bazen batıya doğru gider, bazen doğuyu dolaşır. Velilerin nuru gibi bazen arş ve kürsü üzerine çıkar.
• Göklere kadar yükselen gözdeki nura bak! Göze o nuru vereni düşün! Onu mana içinde bul! Onun yarattıklarına hayran ol! Onu kendine çok yakın olarak bil!
• Sözü uzatmaktan vazgeç! Sus artık, senin ayağın yok mu? Ayağın varsa ve sen üstün bir varlık, Allah'ın keremine, ihsanına na'il olmuş, manen yücelmiş bir insan isen, bu kirli dünyaya neden tapıyorsun? Neden onun esiri oldun?

1283. Ben senin elinde bir kalem gibiyim.
Fe'ilatün, Mefa'îlün, Fe'ilatün, Mefa'îlün
(c. VII, 3306) • Sevgilim! Ben senin çadırınım, istediğin zaman kurarsın, istediğin zaman bozarsın. Ben senin elinde bir kalemim; istediğin zaman yontarsın, istediğin zaman da kırarsın.
• Ben bir sancak parçasıyım. Beni bazen baş aşağı edersin, bazen da tutar dağın tepesine çıkarır dikersin.
• Ben bir pencerenin nurunda, hava içinde görünen bir zerreyim. Sen pencerenin üstünde olduğun içindir ki titreyerek pencereye doğru gidiyorum.
• Sen sakın bana zerre deme! Beni bir cihan gibi gör! İki cihan da güneş olmasa aydınlanabilir mi?
• Eğer ben, sensiz padişah olsam ne işe yararım? "Biz" ve "ben" demem de yalan olur. Ama ben topraktan yaratıldığım halde seninle beraber bulunursam, o benlik ne hoştur.
• Ben sana sızlanırım, inlerim. Halbuki sen diyorsun ki: "Ben seni uzaklaştırdım." Görelim bu havada sen zerreye ne yapacaksın?
• Bir zerreye güneş tenezzül edip de danışır mı? Hem sen öldür, hem sen dirilt.
• Sen bu gönüle ne verdin ki, böyle sağa sola sapıyor? Bazen da ne sağ, ne sol, ne korku, ne güven biliyor.

1284. Can hekimi ne getirdi?
Mef'ülü, Mefa'îlün, Mefulü, Mefa'îlün
(c. VI,2566)

• Can hekimi bana bir tepsi içinde yol armağanı getirdi. 0 tepsinin içinde bulunanlardan yiyince bunak bir ihtiyar da olsan, taze ve güzel bir genç olursun.
• 0 yediklerin bedene canlılık, kuvvet; canına da sarhoşluk verir. Gönülden gevşekliği, yüzden de sarımtıraklığı giderir.
• 0 Hz. İsa'nın tepsisi idi. İsa'dan can hekimlerine miras kalmıştı. Ecel zehrini bile içsen, o tepsinin içinde bulunanlardan tiryak, deva elde edersin, ölümden kurtulursun.
• Ey bu tepsiyi arzu eden kişi! Yüzünü bu kıbleye dön! Hakk'a yalvar! îİbadet et! Ona layık bir kul ol! Hakk'a candan yöneldiğin için temizlenir, cihanın ay yüzlüsü olursun.
• 0 tepside saklı olan can armağanı nasıl bir şeydir ki, dişe dokunmaz? 0 ne yaştır, ne kuru, ne sıcaktır, ne de soğuktur. 0 öyle mübarek bir haptır ki, ondan bir tane alsan, Hz. İsa'nın bulunduğu, kendisine ev edindiği gök kubbenin üstüne çıkarsın. Sonunda kamil bir insan olursun.
• Her aciz kişi, senin bu lütfundan, ihsanından kazançlar elde etti. Senin beslediğin asla zayıflamaz, perişan olmaz.
• Senin yer verdiğin, bir makam ihsan ettiğin kimse, bulunduğu yerden bir şey kaybetmez. Gamdan temizlediğin gönlü, artık gam işgal edemez.

1285. Sen ilk önce yaratılan bir ruhsun, hiç kimseden doğmadın.
Mütefa'îlün, Fe'ulün, Mütefa'îlün, Fe'ulün
(c. VI,2845)

• Sevgilim, beni kınayarak; "Niçin böyle yol ortasında düştün kaldın?" diyor. "Sevgili!" diyorum, "Sen bana öyle bir şarap verdin ki beni yere serdin."
• Ben yere öyle serildim, öyle kendimden geçtim ki, mahşerde bile kalkamam. Şarap kabının kapağını senin öyle edalı bir halde açışın, kadehi de nazik parmaklarınla öyle bir tutuşun var ki:
• Mest olmuşum, kendimi kaybetmişim. Fakat şu kadarını biliyorum ki, sen hemen geldin, elinle başımı tutup göğsüne dayadın.
• Sevgilim; sen gerçekten üstün bir varlıksın. Aşkının sakîsi olan o güzel gözlerin yok mu? Onlar bana kadehsiz şarap sunmadalar.
• Bu hal de senin lütfunu, ihsanını gösteriyor; gözlerinin şarabı ile mest olmasam, aklım başımda kalsa sevinçten çatlardım.
• Sen bana şarap sundun, ben ellerimi hemen neşeden birbirine vurdum.
• Sunduğun o bir kadeh yok mu? Beni binlerce elemden, mahrumiyetter kurtardı.
• Hele senin o yarı mest gözlerinden neşe, sevinç doğmuştur. Şu bir gerçektir ki: "Sen ilk önce yaratılan bir ruhsun, sen hiç kimseden doğmadın."

Fe'ilatü, Fa'ilatün, Fe'ilatü, Fa'ilatün
(c. VI,2831)

• Akşam namazı vakti gelince, herkes ışığını yakar, sofrasını kurar; ben de, gönlümde sevgilinin hayalini bulur, feryad ü figana başlarım!
• Gözyaşlarımla abdest aldığımdan ötürü, namazım böyle ateşin olur! Ezan sesi, mescidimin kapısına gelince, onu, yakar yandırır!
• Kıblemin yönü ne taraftadır ki, benim namazım kazaya kaldı! Sana da, bana da daima kazadan bir imtihan gelmededir!
• Acaba, Allah aşkıyla mest olanların namazı doğru mudur; sen söyle! Zira, mest olan ne zamanı bilir, ne de mekanı!
• Acaba, bu kıldığım ikinci rek'at mıdır, yoksa dördüncü rek'at mıdır? Acaba, hangi sureyi okudum?.. Çünkü, heyecandan dilim tutulmuştur!
• Hakk'ın kapısını nasıl çalayım? Zira, bende ne el kaldı, ne de gönül! Ben, bende değilim; benim elimi de Sen aldın, gönlümü de!.. Allahım; bende hiç bir şey kalmadı! Hiç olmazsa Sen, bana bir güven ver. bir eman ver!
• Allah'a yemin ederim ki, namazı nasıl kıldığımın farkında değilim! Rüku'ı tamamladım mı, imam kimdir; haberim bile yok!
• Bundan sonra ben, her imamın önünde ve arkasında gölge gibi olayım da, benim gölgemi düşürenin, beni yaratanın korkusundan bazan secdeye kapanıp güçleneyim, bazan de ayağa kalkıp uzayayım!
• Gölgenin ne değeri vardır? Onun rükü'ına da bakma, kıyamına da önem verme; gölgeden bir şey bekleme! Gölge cansızdır; onda bir can vardır sanma!
• Gölge, hesaba katılmaz; gölge, bir hiçten ibarettir! Çünkü o, başkasının canı ile kımıldanır, hareket eder! Gölge, bazan iki elini çırpar kendini meydana getiren sahibini arar!
• Varlığım kalmadığı için hep gölgeden bahsedip dururum! Gölgede ağız bulunur mu? Gölge, kendini düşürenin emrindedir; ona tabi olur!111
111 Bizler, dünyayı sevdiğimiz, kendimizi işlerimize çok verdiğimiz için, namazda, Hakk'ın huzurunda olduğumuzu düşünmeyiz de, yaptığımız yahut yapacağımız işleri düşünür dururuz. Ne kadar uğraşsak bu hatalardan kurtulamayız. Hatta, aklımıza gelen dünya işlerine kendimizi o kadar veririz ki, namazı şaşırırız. Yukarıdaki şiirde görüldüğü üzre, Hz. Mevlana, aşk namazı kıldığı için, Allah sevgisi ile mest olduğu için hangi süreyi okuduğunu, kaçıncı rek'atta bulunduğunu bilemiyor. Bizlerse, dünya sevgisi ile sarhoş olduğumuz için namazı şaşırıyor, hatıraları gönlümüzden atamıyoruz

1287. însan Allah'a yakın olunca, tuttuğu yol ne güzel yoldur!
Fe'ilatü, Fa'ilatün, Fe'ilatü, Fa'ilatün
(c. VI, 2830) • Ey konak bekçisi; sen, ne biçim bekçisin? Geceleyin hırsızlar gizlice bizim bütün varımızı yoğumuzu alıp götürmüş!
• Yüzüne soğuk su vur, uyan; bağır çağır! Senin uykuya dalışından, kazandığımız bütün kar ziyan olup gitti!
• Tembelliği bırak da, yıldız gibi, geceleri yol al, ibadetle meşgul ol! Sen, manen göklere yükselmişsin; yeryüzündekilerden ne korkarsın?
• Bir insan, Allah'la beraber bulunur, Allah yol arkadaşı olunca, o yol ne güzel yoldur? Sert cehennem bile, onun için ebedî cennet olur!
• Hatırlanmaya sebep olsun diye; "Ne armağan götüreyim?" deme! Güneş ve aya, armağan olarak kendi parlak yüzleri kafıdir!
• Sen, güzelce yat, uyu; bahtın, senin için uyumaz!112 Sen, öyle uğurlu bir kişisin ki, eline taş alsan akik madeni olur!

112 Bu mısra, Fuzülî merhumun şu beytini hatıra getiriyor:
"Şeb-i hicran yanar canım, döker kan çeşm-i giryanım
Uyarır halkı efganım, kara bahtım uyanmaz mı?"

1288. Aşıklar topluluğunun rengiyle boyan da, can zevki al!
Mef'ülü, Mefa'îlün, Mefulü, Mefa'îlün
(c. V, 2577)

• Hakk aşıkları topluluğunun rengiyle boyan da, can zevki al, manevî heyecanlar duy! Aşk meyhanesinin bulunduğu semte gel ki, orada, mana şarabını son damlasına kadar içenleri göresin!
• Hakk Aşıkları meyhanesine gel de, bir sevda kadehi çek! Bırak; ham kişiler seni çekiştirsinler, onlara rüsva ol! Şu fani başın iki gözünü bağla ki, gizli olan gözü göresin!
• Eğer cananı, gerçek sevgiliyi kucaklamak arzusunda isen, iki elini aç! Topraktan yaratılmış olan beden putunu, benlik putunu kır ki, güzellerin yüzünü göresin!
• Ne zamana kadar binbir kocadan arta kalan bir acuze için, yani dünya için kendini harcayıp duracaksın, ona değer vereceksin! Üç dilim ekmek için bu didinmeler, bu ıztıraplar, bu paralanmalar değer mi?
• Gerçek sevgili, geceleyin herkes uyuyunca ev ev dolaşır, aşıklarını arar! Sen, aklını başına al da, bu gece, haşhaş yiyerek uykuya dalma; seni uyutacak yemekten el çek ki, mana yemeği yiyesin, ağzının tadını bulasın!
• "Düşman, beni filandan ayırdı!" diyorsun! Yürü; filanı terket de, bir filan yerine yeni bir filan göresin!
• Sana sevme duygusunu vereni, düşünce lütf edeni, yani Allah'ı düşün;başka bir şey düşünüp de üzülme! Gerçek sevgiliyi düşünmek, elbette ekmek kazanmayı düşünme yüzünden çekilen ızdıraptan iyidir!
• Bu sözleri artık bırak, sus! Sus da, bu sözleri sana söyleteni düşün, ona doğru yönel! Candan cihandan geç ki, asıl canı, asıl cihanı göresin!

1289. Ne zamana kadar gurbette kalacaksın?
Mef'ulü, Mefa'îlün, Mef'ulü, Mefa'îlün
(c. V, 2572)

• Sevgilim! Gurbet ellerinde neden bu kadar çok kalıyorsun; daha ne kadar perişan olacaksın? Bu gurbetten vazgeç, geri dön!
• Ben, sana yüzlerce mektup gönderdim, geri dönmen için yüzlerce yol gösterdim! Ya mektuplarımı okumuyorsun, yahut dönme yolunu bilmiyorsun!
• Artık, gurbetten geri dön! 0 bulunduğunuz yerde, kimse senin kadrinı kıymetini bilmez! Sen, mana madeninin pek az bulunur bir incisisin; o taş yüreklilerle oturma!
• Sen; hem susun, hem ırmaksın, hem de hakikat suyunu arıyorsun! Sen; hem arslan, hem ahusun, hem de bunların hepsinden daha iyisin!
• Can, daha ne kadar ayrılık ateşine yanacak? Sen mi daha güzelsin, yoksa can mı? Canım ile öyle karışmışsın ki, sen can mısın, yoksa cananın ışığı, nuru musun?
• Geceleri ayın nurusun, dudaklarda halis şekersin, ağızlarda lezzetsin! Ya Rabbi; Sen, nasıl bir varlıksın? Ya Rabbi; Sen, dünyanın görülmemiş bir güzelisin!
• Bizim için, aşkınla can vermek, şeker gibi ölmektir! Sen'in avucundan şeker yemek, hayat kaynağının başıdır!

1290. Hayalin, daima, iki gözümün önündedir!
Mefulü, Mefa'îlün, Mef'ulü, Mefa'îlün
(c. V, 2598)

• Ey canım, ey cihanım! îyilik olsun diye bir an için olsun, yüzünü bize döndürür isen ne ziyan edersin, neyin eksilir?
• Yüzün ateş gibi parlak, kokun gül kokusu gibi hoştur! Aman ya Rabbi;sende nasıl bir güzel yüz var! Aman ya Rabbi; sende nasıl hoş bir koku var!
• Senin hayalin, hep iki gözümün önündedir; uyanık olduğum halde ne güzel bir rüya görüyorum!
• Hayalin gönlümü okşadığı zaman, hasta gönlüm bu iltifatın, bu manevî zevkin yüzünden kabına sığmaz olur!
• Sağlıklı da olsam, hasta da olsam, sana bakarım da; "Sen, ay parçası mısın;sen, göz nuru musun? Yoksa sen, bambaşka bir can mısın?" diye sorarım!
• Senin güzelliğinden utandığı için, gül dalı, başını önüne eğmiştir; bülbül, benim inleyişimden ötürü, inlemez olmuştur!
• Bütün bunlara rağmen, ey gözüm, ondan ümidini kesme; gözyaşları ile ötelerden inciler yağdıran bahar bulutu gibi ol, sen de inciler yağdır!